Brezno: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MBi (dyskusja | edycje)
→‎Zabytki Brezna: drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
MBi (dyskusja | edycje)
wikizacja, drobne merytoryczne
Linia 41:
'''Brezno''' ([[1927]]-[[1948]] ''Brezno nad Hronom'', [[język niemiecki|niem]]. ''Bries[en]'', [[węg.]] ''Breznóbánya'') - miasto powiatowe w środkowej [[Słowacja|Słowacji]], w [[kraj bańskobystrzycki|kraju bańskobystrzyckim]], w [[regiony Słowacji|historycznym regionie]] [[Horehronie]].
 
== Położenie ==
Brezno leży na wysokości 496 m n.p.m. nad [[Hron]]em, w [[Kotlina Brezneńska|Kotlinie Brezneńskiej]], między pasmami [[Niżne Tatry|Niżnych Tatr]] i [[Rudawy Weporskie|Rudaw Weporskich]]. Liczba mieszkańców miasta wynosi 22 875 osób ''[2002]'', powierzchnia miasta - 129,2 km². Współrzędne geograficzne 49°48'14 N, 19° 38' 37 E. Dzieli się na dzielnice:
# ''Brezno'',
Linia 50 ⟶ 51:
Przez Brezno przebiega słowacka droga krajowa [[droga krajowa nr 66 (Słowacja)|nr 66]] z [[Bańska Bystrzyca|Bańskiej Bystrzycy]] do [[Poprad (miasto)|Popradu]], z którą łączą się lokalne drogi nr 529 z Hriňovej i nr 530 z [[Tisovec|Tisovca]]. Przez miasto przebiega również linia kolejowa z Bańskiej Bystrzycy do [[Margecany|Margecan]].
 
== Dzieje miasta ==
Okolice Brezna były zamieszkane już w młodszej [[epoka kamienna|epoce kamiennej]] i w [[epoka brązu|epoce brązu]]. Odnaleziono również ślady starych osad [[Słowianie|słowiańskich]]. Po odkryciu w XII wieku na obszarze [[Rudawy Słowackie|Rudaw Słowackich]] bogatych złóż rud metali królowie [[Węgry|węgierscy]] zaczęli tu osiedlać górników z Niemiec. Jednym z ich osiedli było Brezno, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z [[1265]] r. W [[1380]] r. Brezno otrzymało [[prawa miejskie]]. Wytyczono też plan działek miejskich w regularnym układzie szachownicowym. Na dziejach miasta zaciążyły konflikty z rodem DóczyDóczych - panami włości [[Slovenská Ľupča]], któryktórzy nawet w [[1488]] r. spalili Brezno. Później miasto ucierpiało od najazdów [[imperium osmańskie|tureckich]].
 
W okolicy miasta wydobywano [[złoto]], [[srebro]] i [[miedź]]. W XVI wieku zaczęto wydobywać również [[żelazo|rudę żelaza]] oraz wytwarzać potrzebny do wytopu żelaza [[węgiel drzewny]]. W [[1655]] r. cesarz [[Ferdynand III Habsburg]] podniósł Brezno do rangi [[wolne miasto królewskie|wolnego królewskiego miasta górniczego]]. W XVII i XVIII wieku, wobec powolnego wyczerpywania się złóż, w mieście rozwinęło się rzemiosło, a także nabrało znaczenia rolnictwo. W XVIII wieku plagą okolic byli [[zbójnictwo|zbójnicy]]. W ciągu XVIII wieku [[górnictwo]] stopniowo traciło znaczenie ze względu na nieopłacalność wydobycia. Głównym zajęciem mieszkańców stał się wyrób [[węgiel drzewny|węgla drzewnego]] dla hut regionu, [[garbarstwo]] i [[farbiarstwo]] płótna, a w XIX wieku - rzemiosło, handel oraz hodowla owiec i bydła. W tym okresie [[bryndza]] z Brezna stała się słynna w całych Węgrzech.
 
W XIX wieku Brezno było jednym z ośrodków słowackiego odrodzenia narodowego. W [[1895]] r. wybudowano linię kolejową do Bańskiej Bystrzycy. W [[1910]] miasto liczyło 4,2 tys. mieszkańców, z czego 3,1 tys. [[Słowacy|Słowaków]] i 1,0 tys. [[Węgrzy|Węgrów]]. W okresie międzywojennym Brezno było małym rzemieślniczo-rolniczym miasteczkiem. W latach [[1932]], [[1933]] i [[1936]] miały tu miejsce głośne strajki robotników leśnych. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] w mieście rozwinięto przemysł budowlany, drzewny i włókienniczy.