Wersja z 07:13, 9 sty 2011 edytuj Luckas-bot (dyskusja \| edycje) 520 554 edycje m r2.7.1) (robot dodaje: is:Antósýanefni ← poprzednia edycja		Wersja z 00:16, 22 lut 2011 edytuj anuluj edycję BroviPL (dyskusja \| edycje) 6572 edycje Usunięcie nieuźródłowionych, nieweryfikowanych informacji. Napisanie artykułu na nowo, w oparciu o wiarygodne źródła., WP:SK następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Anthocyanidine.svg\|thumb\|350px\|Podstawowa struktura chemiczna antocyjanów]] ~~{{źródła\|data=2010-03}}~~ __NOTOC__ '''Antocyjany, antocyjaniny''' (''[[Lista E\|E163]]'') – grupa [[związek organiczny\|organicznych]] [[związek chemiczny\|związków chemicznych]], [[pochodna (chemia)\|pochodnych]] [[glikozydy\|glikozydów]] (zaliczanych również do grupy [[flawonoidy\|flawonoidów]]<ref>{{cytuj książkę \|nazwisko=Kopcewicz \|imię=Jan \|nazwisko2=Lewak \|imię2=Stanisław \|nazwisko3=Gabryś \|imię3=Halina \|tytuł=Fizjologia roślin \|data=2002 \|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN\|PWN]] \|miejsce=Warszawa \|isbn=83-01-13753-3 \|strony=376-378}}</ref>), których barwnym [[aglikon]]em jest zazwyczaj [[cyjanidyna]], [[pelargonidyna]] albo [[delfinidyna]]. Są naturalnymi [[barwniki (związki chemiczne)\|barwnikami]] pochodzenia [[rośliny\|roślinnego]]. W zależności od [[Skala pH\|pH]] [[sok komórkowy\|soku komórkowego]] może przyjmować [[barwa\|barwę]] od czerwonej po fioletową. Uważa się, że pełnią w organizmie funkcje ochronne. ~~[[Plik:Rubus laciniatus3.jpg\|thumb\| Owoce [[jeżyna\|jeżyny]] zabarwione na fioletowo]]~~ '''Antocyjany, antocjany, antocyjaniny''' – [[glikozydy]], rozpuszczalne w wodzie [[substancje barwiące\|barwniki]] występujące przede wszystkim w kwiatach. W zależności od [[Skala pH\|pH]] [[sok komórkowy\|soku komórkowego]] i obecności [[jon]]ów nieorganicznych w komórce, może przyjmować [[barwa\|barwę]] od czerwonej po fioletową. ~~== Budowa i własności chemiczne ==~~ Antocyjany, należące do [[flawonoidy\|flawonoidów]] są barwnymi związkami roślinnymi, charaktryzującymi się różnymi odcieniami kolorów czerwonego, niebieskiego i fioletowego<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko= Kopcewicz \| imię=Jan \| nazwisko2= Lewak \| imię2=Stanisław \| nazwisko3= Gabryś \| imię3=Halina \| inni= \| tytuł= Fizjologia roślin \| data=2002 \| wydawca=Wydaw. Naukowe PWN \| miejsce=Warszawa \| isbn=83-01-13753-3 \| strony=376-378}} </ref>. Mają charakter glikozydów, czyli w ich skład wchodzą części cukrowe pochodzące najczęściej od [[glukoza\|glukozy]], a rzadziej od: [[galaktoza\|galaktozy]], [[ksyloza\|ksylozy]], [[ramnoza\|ramnozy]] i [[arabionza\|arabinozy]]. Barwa antocyjanów zależy od pH środowiska, w jakim się one znajdują. W przypadku pH poniżej 7 (kwaśne) są one czerwone, a w pH obojętnym lub zasadowym (pH > 7) mają barwę niebieską lub fioletową. Jeśli jednak występują one w kompleksie z jonami [[glin]]u lub [[żelazo\|żelaza]](III), to mimo kwaśnego odczynu środowiska, również mają barwę niebieską. Tak jest np. w kwiatach chabra bławatka.▼ == Występowanie == Naturalnie związki te występują w [[sok komórkowy\|soku komórkowym]] roślin (głównie w [[kwiat]]ach i [[owoc]]ach). Antocyjany występują szeroko w całym świecie roślinnym. Najczęściej występują w owocach, kwiatach i liściach. Nie stwierdzono ich tylko u [[glony\|glonów]] oraz w rodzinach roślin [[kaktusowate\|kaktusowatych]] i [[komosowate\|komosowatych]] (np. [[komosa]], [[burak]], [[szpinak]]). Rodziny te mają swoją odrębną grupę barwników zwanych [[betanina]]mi. == Otrzymywanie == Antycyjany w płatkach [[kwiat]]ów nadając im szeroką gamę kolorów. Dzięki zdolności zmiany barwy pod wpływem zmian pH ten sam związek może barwić płatki kwiatów na różne kolory. Na przykład [[cyjanidyna]] nadaje [[Róża\|róży]] kolor czerwony zaś [[chaber bławatek]] otrzymuje barwę niebieską. Do celów spożywczych otrzymuje się je poprzez [[ekstrakcja\|ekstrakcję]] [[kapusta czerwona\|czerwonej kapusty]] lub [[skórka\|skórek]] [[winorośl\|winogron]]. == Właściwości == Cyjanidyna połączona z różnymi [[węglowodany\|cukrami]] występuje też m.in. w owocach: [[truskawki\|truskawkach]], [[jeżyna]]ch, [[wiśnia]]ch, [[malina]]ch. W przypadku, gdy gleba wykazuje niedostatek [[azot]]u oraz [[fosfor]]u, wówczas poziom antocyjanu w roślinie gwałtownie wzrasta i pojawia się czerwono fioletowe zabarwienie łodyg i liści. ▲Barwa antocyjanów zależy od [[skala pH\|pH]] środowiska, w jakim się one znajdują. W przypadku pH poniżej 7 (kwaśne) są one czerwone, a w pH obojętnym lub zasadowym (pH > 7) mają barwę niebieską lub fioletową. Jeśli jednak występują one w kompleksie z jonami [[glin]]u lub [[żelazo\|żelaza]](III), to mimo kwaśnego odczynu środowiska, również mają barwę niebieską. Tak jest np. w kwiatach chabra bławatka. {{fakt\|data=2011-02\|Jeśli jednak występują one w [[związki kompleksowe\|kompleksie]] z [[jon]]ami [[glin]]u lub [[żelazo\|żelaza]](III), to mimo kwaśnego odczynu środowiska, również mają barwę niebieską Tak jest np. w [[kwiat]]ach [[chaber bławatek\|chabra bławatka]].}} ~~W grupie antocyjanów wyróżniono 15 typów budowy części aglikonowych, z których 6 spotyka się w naturze najczęściej. Są to:~~ * [[cyjanidyna]] ([[aronia]], [[wiśnie]], [[czerwona kapusta]], [[żurawina]]), * [[delfinidyna]] ([[winogrona]], [[czarne jagody]], [[czarny bez]], żurawina), * [[pelargonidyna]] ([[pelargonia]], [[truskawka]]), * [[peonidyna]] (czarny bez, [[peonia]]), * [[malwidyna]] (winogrona, [[malwa]]), * [[petunidyna]] ([[petunia]]). ~~Najbogatszym surowcem antocyjanowym są owoce aronii, które obfitują w różne glikozydy cyjanidyny.~~ == ~~Własności biologiczne~~Zastosowanie == Jest [[chemiczne dodatki do żywności\|chemicznym dodatkiem do żywności]], oznaczonym jako ''E163''. Używany jako czerwono-fiolotowy [[barwniki spożywcze\|barwnik spożywczy]], w produktach takich jak: [[napój bezalkoholowy\|napoje bezalkoholowe]], [[dżem]]y, [[lody]], [[wino\|wina]], [[jogurt]]y, [[cukierki]], [[konserwa\|konserwy]] oraz [[wyroby cukiernicze]]. Służy również do barwienia [[witaminy\|witamin]] w [[tabletka]]ch. Antocyjany są związkami o bardzo niskiej [[toksyczność\|toksyczności]]. Występują one w dużych stężeniach w wielu owocach, "przygotowywanych" przez rośliny specjalnie do zjedzenia przez zwierzę, w celu przeniesienia nasion. == Historia == Antocyjany wykazują szereg pozytywnych własności farmakologicznych. Obniżają kruchość [[naczynia włosowate\|naczyń włosowatych]] i polepszają jakość widzenia wzmagając ukrwienie oka i stymulując produkcję istotnej w procesie widzenia [[rodopsyna\|rodopsyny]]. Badania nad antocyjanami rozpoczął w [[1914]] roku [[Richard Martin Willstätter]]. Stwierdzono również działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające antocyjanów. Antocyjanom czerwonego wina przypisuje się niską zapadalność na [[zawał serca]] wśród Francuzów. Barwniki te wydatnie zmniejszają utlenianie [[LDL]], a to właśnie utleniony LDL wchodzi w skład blaszek [[miażdżyca\|miażdżycowych]].{{fakt\|data=2010-03}} {{Przypisy}} == Bibliografia == {{Chemiczne barwniki żywności}}▼ {{Bibliografia start}} # {{cytuj książkę \|tytuł=Encyklopedia popularna, Tom I \|wydanie=II \|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN\|PWN]] \|miejsce=Warszawa \|rok=1983 \|isbn=83-01-00000-7}} # {{cytuj książkę \|autor=[[Bill Statham]] \|tytuł=E213: Tabele dodatków i składników chemicznych \|wydawca=[[Wydawnictwo RM]] \|miejsce=Warszawa \|rok=2006 \|isbn=978-83-7243-529-3}} # {{cytuj książkę \|tytuł=Encyklopedia popularna \|wydanie=XVII \|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN\|PWN]] \|miejsce=Warszawa \|rok=1982 \|isbn=83-01-01750-3}} {{Bibliografia stop}} {{Zastrzeżenia\|Medycyna}} ▲{{Chemiczne barwniki żywności}} [[Kategoria:Glikozydy]] Linia 44 ⟶ 38: {{link FA\|de}} {{link FA\|sl}} {{~~Link~~link GA\|es}} [[als:Anthocyane]]

Antocyjany: Różnice pomiędzy wersjami