Order Wazów: Różnice pomiędzy wersjami

'''Królewski Order Wazów''' ([[język szwedzki|szw.]] ''Kungliga Vasaorden'') – odznaczenie państwowe Królestwa [[Szwecja|Szwecji]] nadawane do [[31 grudnia]] [[1974]] przede wszystkim za zasługi w prywatnym sektorze handlu, przemysłu i rolnictwa, oraz dla sztuki i nauki.

 

Dawniej potocznie zwany "Zieloną Wstęgą" (''Det gröna bandet''), nie należący do systemu orderowego stworzonego w 1748 przez króla [[Fryderyk I Heski|Fryderyka I]], order Wazów został ustanowiony 29 maja 1772 przez króla [[Gustaw III|Gustawa III]], który pragnął w ten sposób móc wyróżnić zasłużone dla społeczeństwa osoby nie pozostające w służbie państwowej. Oficjalnie order miał trzy klasy: Wielki Krzyż, Komtura i Kawalera, przy czym II i III klasa były podzielone na dwa stopnie, oprócz tego istniał dwustopniowy (złoty i srebrny) medal związany z orderem. Był jedynym odznaczeniem szwedzkim nie uzyskiwanym przez członków domu panującego poprzez narodziny i ze względu na swą niezależność od systemu Fryderyka I cieszył się wielkim respektem. Początkowo (przed podziałem II i III klasy na stopnie) miał liczyć tylko 50 kawalerów, 8 komturów i 3 Wielkie Krzyże. Nowa konstytucja, która uprawomocniła się [[1 stycznia]] [[1975]] zawiesiła nadawanie orderu i Szwedom i cudzoziemcom, ale panujący monarcha nadal jest jego [[wielki mistrz|wielkim mistrzem]] i żyje jeszcze wielu kawalerów, a więc Order Wazów nie wygasł.

 

Gustaw III pragnął by jego order różnił się wyglądem od odznaczeń "systemu", a więc nie wprowadził stereotypowego maltańskiego krzyża jako odznaki orderowej, lecz owalny złoty medal z herbem rodu Wazów – "snopkiem zboża" w środku, otoczonym napisem "''Gustaf den Tredje instiktare MDCCLXXII''" (''Gustaw Trzeci założyciel...''). Gwiazda orderu (tylko I klasa) była haftowana i przedstawiała srebrny krzyż maltański z ukoronowanym snopkiem Wazów i ze stylizowanymi liśćmi pokrzywy między ramionami (pochodzącymi z herbu [[Holsztyn]]u, dawnej ojczyzny ojca króla Gustawa, [[Adolf Fryderyk|Adolfa Fryderyka]]). Noszony był na zielonej wstędze, przez kawalerów I i II klasy z prawego ramienia na lewy bok, przez kaw. III klasy na szyi.

 

Za panowania [[Karol XV|Karola XV]] upodobniono Order Wazów do innych szwedzkich odznaczeń i przystosowano do znanego systemu 5 klas [[Legia Honorowa|Legii Honorowej]]: wprowadzono stopień komtura II klasy i kawalera II klasy oraz porzucono jego tradycyjną formę owalnego medalionu. Krzyż orderowy otrzymał formę emaliowanego na biało [[krzyż maltański|krzyża maltańskiego]], w którego środkowym medalionie awersu i rewersu znajdował się na czerwonym tle snopek Wazów otoczony tym samym napisem co w poprzednim modelu. Między ramionami krzyża umieszczono złote królewskie korony, zawieszka także posiadała formę korony. Gwiazdy I i (nowowprowadzona) II klasy były wykonywane ze srebra, przy czym gwiazda II klasy nie miała holsztyńskich liści pokrzywy między ramionami. Krzyż kawalerski II stopnia był srebrny, wszystkie inne wykonywano w złocie. Stworzono także łańcuch ([[kollana|kollanę]]), składający się z czterech złotych wazowskich snopków i czterech liści pokrzywy oraz dwunastu niebieskich tarcz herbowych z herbem Szwecji – Trzema Koronami -. Ustanowiono także związany z orderem i noszony na jego zielonej wstędze '''Królewski Medal Wazów''' (''Kungliga Vasamedaljen''), który był trzystopniowy (złoty, ze srebra pozłacanego i srebrny), nadawany w dwóch różnych rozmiarach i zawieszony na koronie królewskiej. Na [[awers]]ie posiadał on podobiznę krzyża orderowego, na [[Awers i rewers|rewersie]] wieniec laurowy i miejsce na wygrawerowanie nazwiska odznaczonego.

 

|}

 

{{Bibliografia start}}

* H. J. S. Kleberg (Red.), ''Kungl. Svenska Riddarordnarna'', Stockholm i Malmö 1935.