Raniuszek: Różnice pomiędzy wersjami

'''Raniuszek, raniuszek zwyczajny''' (''Aegithalos caudatus'') – gatunek małego [[ptaki|ptaka]] z rodziny [[raniuszki|raniuszków]].

 

Zamieszkuje większość obszaru [[Europa|Europy]] i [[Azja|Azji]] (wąski pas biegnący przez Azję Środkową do Chin, Japonii, Kamczatki), północną Afrykę. Nie spotkamy go na dalekiej Północy. Częściowo wędrowny (przeloty od marca do kwietnia, odloty od października do listopada, a niektóre migracje mają charakter inwazyjny), częściowo osiadły. Koczuje od września do listopada. Wyróżnia się około 20 podgatunków.

 

 

Przynależność do danego podgatunku raniuszka można poznać po ubarwieniu głowy. Północne populacje mają białe pióra na głowie i czysto-biały spód ciała, a południowe czarną brew na okiem. W Europie istnieje dość szeroki pas, gdzie obie formy barwne mogą się krzyżować dając mieszańce o różnie ubarwionej głowie. Natomiast w oparciu o wykształcenie sterówek określa się wiek złapanego osobnika. Młode ptaki w pierwszym roku życia mają środkowe sterówki wyraźnie krótsze. U starszych raniuszków pióra ogonowe są jednakowej długości. Jest dużo mniejszy od wróbla. W locie przypomina pierzastą kulkę z rękojeścią.

;długość ciała :ok. 14 cm<br />

;rozpiętość skrzydeł :ok. 16-19 cm

ok. 7-10 g

Odzywają się bardzo cichym, miękkim i metalicznym "sik sik" lub "terr terr". W locie wydaje wysokie "cij". Niewyraźna i piszcząca piosenka raniuszka nie jest jednak zbyt charakterystyczna.

 

[[Plik:Aegithalos caudatus Apley 2.jpg|thumb|240px|right|Zimą spotyka się rodzinne stada raniuszków]]

Gdy zimą pogoda zaczyna być łagodniejsza, już w lutym duże stada raniuszków zaczynają rozpadać się na mniejsze grupki samic i samców. Pod koniec marca większość par ma już własne terytorium na gniazdo. Znajdują się one na tym samym terenie, gdzie stadko przebywało zimą i szukało pokarmu. W każdym stadzie gniazduje jednak tylko para przywódców, pozostałym samcom i samicom przypada rola pomocników, pomagających gniazdującej parze karmić potomstwo. Pomocnicy ci najczęściej są krewnymi przywódcy. Tworzone pary są monogamiczne.

Każda para przez prawie trzy tygodnie zbiera materiał i buduje skomplikowane, jajowate, wiszące dość duże gniazdo z bocznym wejściem od góry. W tym okresie partnerzy ani na chwilę nie rozłączają się od siebie. Raniuszki zaczynają jego budowę od dna, potem wznoszą ściany. Materiałem budowlanym tej zamkniętej konstrukcji jest [[mchy|mech]] łączony pajęczyną, włóknami roślinnymi (np. cienkimi źdźbłami traw) oraz puch z przekwitłych topoli. Ptaki dodają kolejne warstwy, a na końcu formują mały, owalny otwór wlotowy. Zewnętrzną ścianę gniazda maskują porostami, kokonami, strzępami pajęczyn i mchami, które znajdują się w pobliżu, wnętrze wyściełają grubą warstwą [[pióro|piórek]]. Kulisty lub owalny kształt gniazda różni go od lęgowisk sikor.

 

Są położone blisko pnia na rozwidleniach gałęzi krzaku lub drzewa liściastego na różnej wysokości (czasem też na jałowcu, świerku, częściej wyżej położone) dość daleko od siebie, więc nie tworzą kolonii. Mają kształt misternie uwitej wydłużonej pionowo kuli ze skośnie położonym otworem. Budowa gniazda najpierw wykonywana jest przez jednego z partnerów, który wykorzystuje tylko przyniesiony przez siebie budulec w dziobie. Drugi czeka w tym czasie aż pierwszy dokończy swoją część, a następnie kontynuuje budowę. Ukrycie gniazda jest tak dobre, że często można go zlokalizować tylko w trakcie przylotu rodziców z pokarmem.

Sezon lęgowy trwa od kwietnia do maja. Ptak wyprowadza 1-2 lęgi w ciągu roku. Samica raniuszka znosi od 7 do 10 rdzawo drobno nakrapianych białych lub żółtawych jaj, ale często zostają one zniszczone przez inne zwierzęta. Niebezpieczeństwo jest największe szczególnie na początku pory lęgowej, kiedy gniazdo nie jest jeszcze dobrze zakryte liśćmi.

[[Plik:Long Tailed tits (Aegithalos caudatus).jpg|thumb|right|Raniuszki wyróżniają się ubarwieniem, nieproporcjonalnie długim ogonem i falistym lotem, toteż łatwo je rozpoznać]]

Jaja wysiadywane są przez 12-13 dni tylko przez samicę. W tym czasie samiec ją dokarmia. Potomstwem, gniazdownikami, rodzice opiekują się wspólnie je karmiąc. Pisklęta opuszczają gniazdo po 15-20 dniach. Potem przebywają w pobliżu miejsca wyklucia w małych stadkach.

[[se:Bađošgaccet]]

[[sl:Dolgorepka]]

[[fi:Pyrstötiainen]]

[[sv:Stjärtmes]]