Wersja z 16:05, 7 cze 2011 edytuj Wojtek 1956 (dyskusja \| edycje) 14 395 edycji płyta (geologia) ← poprzednia edycja		Wersja z 14:22, 25 wrz 2011 edytuj anuluj edycję Wojtek 1956 (dyskusja \| edycje) 14 395 edycji zmiana kategoryzacji płyt, drobne redakcyjne następna edycja →
Linia 1: [[Grafika:Plyty tektoniczne.svg\|thumb\|350px\|right\|Mapa 15 głównych płyt tektonicznych]] [[Grafika:Quake epicenters 1963-98.png\|thumb\|350px\|right\|Przestrzenny układ [[~~trzęsienie~~Trzęsienie ziemi\|trzęsień ziemi]] odpowiada granicom płyt tektonicznych]] [[Grafika:Plate tectonics map.gif\|thumb\|right\|Mapa płyt tektonicznych wg [[NASA]]]] '''Płyta tektoniczna''' ('''płyta'''/'''kra litosfery'''/'''litosferyczna''') - największa jednostka podziału [[~~litosfera~~Litosfera\|litosfery]], zgodnie z teorią [[~~tektonika~~Tektonika płyt\|tektoniki płyt]]. Płyty litosfery graniczą ze sobą wzdłuż stref o ~~nierzadko~~ wzmożonej aktywności [[~~sejsmiczność~~Sejsmiczność\|sejsmicznej]] i [[~~wulkanizm~~Wulkanizm\|wulkanicznej]], jednakże same zachowują stosunkowo dużą [[spójność]] i [[sztywność]]. Mogą przemieszczać się poziomo po strefach obniżonej [[~~lepkość~~Lepkość\|lepkości]] występujących w górnej części płaszcza [[Ziemia\|Ziemi]]. Wyróżnia się [[~~płyta~~Płyta kontynentalna\|płyty kontynentalne]] i [[~~płyta~~Płyta oceaniczna\|oceaniczne]]. Wyróżnia się kilka rodzajów granic płyt tektonicznych: strefy kolizji, [[~~subdukcja~~Subdukcja\|subdukcji]] i obdukcji (granice konwergentne - dochodzi do zgniatania lub niszczenia litosfery), "~~spreadingu~~[[spreading]]u" (granice dywergentne - dochodzi do tworzenia nowych partii litosfery) i przemieszczania względnego (granice konserwatywne - przemieszczanie kier litosfery wzdłuż uskoku). === Płyty tektoniczne (płyty litosfery) === ====~~większe~~ Pierwszego rzędu ==== Budują podłoże siedmiu kontynentów i Pacyfiku: * [[Płyta pacyficzna]] * [[Płyta północnoamerykańska]] * [[Płyta południowoamerykańska]] * [[Płyta eurazjatycka]] * [[Płyta afrykańska]] * [[Płyta indoaustralijska]], wydziela się w niej [[płyta australijska\|płytę australijską]] i [[płyta indyjska\|płytę indyjską]] * [[Płyta antarktyczna]] * [[Płyta ~~Nazca~~australijska]] * [[Płyta ~~somalijska~~eurazjatycka]] * [[Płyta pacyficzna]] * [[Płyta południowoamerykańska]] * [[Płyta północnoamerykańska]] ====~~mniejsze~~ Drugiego rzędu ==== Mniejsze płyty, ukazane na mapie, za wyjątkiem arabskiej i indyjskiej nie zawierają mas lądowych: * [[Płyta Juan de Fuca]] * [[Płyta arabska]] * [[Płyta filipińska]] * [[Płyta karaibska]] * [[Płyta kokosowa]] * [[Płyta indyjska]] * [[Płyta Juan de Fuca]] * [[Płyta Nazca]] * [[Płyta Scotia]] * [[Płyta helleńska]] ==== Trzeciego rzędu ==== * [[Płyta arabska]] Całkiem małe płyty, które zwykle są rozpatrywane jako fragmenty większych. Nie są zaznaczone na mapie 15 płyt. Nie przez wszystkich autorów są akceptowane: * [[Płyta irańska]] * Płyta afrykańska [[Płyta madagaskarska]] [[Płyta nubijska]] [[Płyta Seszeli]] [[Płyta somalijska]] * Płyta antarktyczna [[Wyniesienie Kergueleńskie]] [[Płyta szetlandzka]] ** [[Płyta Sandwich]] * Płyta australijska [[Płyta koziorożca]] [[Płyta Futuna]] [[Płyta Kermadec]] [[Płyta Maoke]] [[Płyta Niuafo'ou]] [[Płyta Tonga]] ** [[Płyta Woodlark]] * Płyta eurazjatycka [[Płyta adriatycka]] [[Płyta amurska]] [[Płyta anatolijska]] [[Płyta birmańska]] [[Płyta egejska]] [[Płyta iberyjska]] [[Płyta irańska]] [[Płyta Jangcy]] [[Płyta Morza Banda]] [[Płyta Morza Moluckiego]] [[Płyta okinawska]] [[Płyta sundajska]] ** [[Płyta timorska]] * [[Płyta filipińska]] [[Płyta ~~birmańska~~mariańska]] [[~~Płyta~~Mobilna ~~sundajska~~strefa Filipin]] * [[Płyta indyjska]] ** [[Płyta cejlońska]] (?) * [[Płyta Juan de Fuca]] [[Płyta Explorer]] [[Płyta Gorda]] * [[Płyta karaibska]] [[Mikropłyta Gonâve]] [[Płyta panamska]] * [[Płyta kokosowa]] ** [[Płyta Rivera]] * Płyta pacyficzna [[Płyta Bismarcka północna]] [[Płyta Bismarcka południowa]] [[Mikropłyta Galapagos]] [[Płyta Juan Fernandez]] [[Płyta karolińska]] [[Płyta Manaus]] [[Płyta Morza Salomona]] [[Płyta nowohebrydzka]] [[Płyta Ptasiej Głowy]] [[Płyta Rafy Barmolar]] [[Płyta Rafy Conway]] [[Płyta Wyspy Wielkanocnej]] ([[Wzniesienie Wschodniopacyficzne]]) * Płyta południowoamerykańska ~~====niekiedy wyróżniane====~~ [[Płyta ~~ochocka~~altiplano]] [[Mikropłyta falklandzka]] * Płyta amurska ** [[Płyta ~~Jangcy~~ północnoandyjska]] * Płyta mariańska * Płyta Okinawa * Płyta karolińska * Płyta Manaus * Płyta Tonga * Płyta Kermadec * Płyta Juan Fernandez * Płyta wschodnia * Płyta galapagoska * Płyta atakamska * Płyta północnoandyjska * Płyta panamska * Płyta Rivera * Płyta Sandwich * Płyta szetlandzka * Płyta Bismarcka północna i południowa * Płyta Morza Salomona * Płyta Woodlark * Płyta Niuafo'ou * Płyta Rafy Barmolar * Płyta Rafy Conway * Płyta Futuna * Płyta nowohebrydzka * Płyta Ptasiej Głowy * Płyta timorska * Płyta Maoke * Płyta Morza Banda * Płyta Morza Moluckiego * Płyta północnoamerykańska [[Płyta grenlandzka]] [[Płyta ochocka]] ==== prehistoryczne (hipotetyczne) ==== * [[Płyta bałtycka]] * [[Płyta Bellingshausena]] Linia 73 ⟶ 116: * [[Płyta Kula]] === ~~Zobaczteż~~Zobacz też === [[Płyta (geologia)\|płyta]]

Płyta tektoniczna: Różnice pomiędzy wersjami