Wersja z 18:23, 11 gru 2011 edytuj ХіИ оН хоЯ (dyskusja \| edycje) 378 edycji +{{integruj do\|Grehot}} ← poprzednia edycja		Wersja z 14:21, 2 sty 2012 edytuj anuluj edycję Wojtek 1956 (dyskusja \| edycje) 14 395 edycji obrazki, drobne redakcyjne następna edycja →
Linia 1: {{integruj do\|Grehot}} [[Plik:Stone-run.JPG\|thumb\|250px\|Gołoborze na górze Mount Kent na wyspie [[Falkland Wschodni]]]] [[Plik:Stone-River-Autumn.jpg\|thumb\|250px\|Gołoborze na zboczu [[Witosza\|Witoszy]]]] [[Plik:Moos auf blockhalde.jpg\|thumb\|250px\|Gołoborze w [[Schwarzwald]]zie]] [[Plik:Goloborze.jpg\|thumb\|250px\|Gołoborze na zboczu [[Łysa Góra (Góry Świętokrzyskie)\|Łysej Góry (Święty Krzyż)]]]] [[Plik:Śmielec.jpg\|thumb\|250px\|Gołoborze na zboczu [[Wielki Szyszak\|Wielkiego Szyszaka]]]] [[Plik:8maja2006 babiagora 018.jpg\|thumb\|250px\|Gołoborze na zboczu [[Babia Góra\|Babiej Góry]]]] [[Plik:Tarnica 6.jpg\|250px\|thumb\|Grehot na [[Tarnica\|Tarnicy]]]] '''Gołoborze''' ([[język angielski\|ang.]] ''stone run'', ''stone river'', ''stone stream'', ''stone sea'', [[język niemiecki\|niem.]] ''Blockhalde'') – rodzaj pokrywy stokowej lub wierzchowinowej (grzbietowej), składającej się z lekko redeponowanego [[rumosz skalny\|rumoszu]] skalnego ([[gruz skalny\|gruzu]], [[głaz]]ów lub [[blok (skała)\|bloków]]). Inaczej mówiąc – [[rumowisko skalne\|rumowiska skalne]] w górach. Gołoborze zbudowane jest wyłącznie z grubej frakcji, nie zawiera [[żwir]]u, [[Piasek\|piasku]] ani [[Ił (skała)\|iłu]]. Głównym czynnikiem powstania gołoborzy były [[procesy mrozowe]] (zmiany temperatury – [[Krystalizacja\|zamarzanie]] i rozmarzanie podłoża; zamarzanie wody w szczelinach i spękaniach [[Cios (geologia)\|ciosowych]]) powodujące rozpad blokowy skał. Większość istniejących obecnie gołoborzy, zarówno na półkuli północnej jak i południowej, powstała w [[plejstocen]]ie, w czasie kolejnych [[Zlodowacenie\|zlodowaceń]]. Dla ich powstania potrzebna była odpowiednia litologia oraz ukształtowanie terenu. Termin gołoborze jest określeniem regionalnym ([[Góry Świętokrzyskie]]) i oznacza miejsce "gołe", bez "boru". Jednak według niektórych opracowań naukowych<ref>Jaroszewski W., Marks L., Radomski A., ''Słownik geologii dynamicznej''. Wydawnictwa Geologiczne, 1985.</ref>, termin ten stosuje się do wszystkich utworów tego typu, niezależnie od ich lokalizacji geograficznej. W terminologii geomorfologicznej używa się terminów: pole blokowe, morze blokowe, strumień blokowy, rzadziej rozwalisko, [[rumowisko skalne]]. Najbardziej znane gołoborza na świecie występują na [[Falklandy\|Falklandach]] oraz w masywie [[Witosza\|Witoszt]] w [[Bułgaria\|Bułgarii]]<ref>Vitosha Nature Park: Basic Information. Landscape. Vitosha Nature Park website.</ref><ref>Vitosha Nature Park: Management Plan 2005-2014. Ministry of Environment and Waters, Sofia, 2005. (in Bulgarian).</ref>. Mniejsze gołoborza znajdują się w Stiperstones ([[Shropshire]], [[Wielka Brytania]])<ref>GOUDIE, A S, and PIGGOTT, N R. 1981. Quartzite tors, stone stripes, and slopes at the Stiperstones, Shropshire, England. Biuletyn Periglacjalny, Vol. 28, 47-56.</ref><ref>CLARK, R. 1994. Tors, rock platforms and debris slopes at Stiperstones, Shropshire, England. Field Studies, Vol. 8, 451-472</ref>, w [[Pensylwania\|Pensylwanii]]<ref>SMITH, H T U. 1953. The Hickory Run boulder field, Carbon County, Pennsylvania. American Journal of Science, Vol. 251, 625-642.</ref>, w [[Schwarzwald]]zie<ref>Martin Gude, Roland Molenda: Blockhalden in deutschen Mittelgebirgen – Relikte der Eiszeiten. In: Institut für Länderkunde (Hg.): Nationalatlas Bundesrepublik Deutschland. Bd. Relief, Boden und Wasser. 2003. S. 72-73 Gołoborza świętokrzyskie powstały w wyniku wietrzenia [[kambr\|późnokambryjskich]] [[piaskowiec kwarcytowy\|piaskowców kwarcytowych]] w okresie [[czwartorzęd]]u. Procesy te zachodziły w chłodnym [[klimat\|klimacie]] jaki panował na obszarze [[Polska\|Polski]] w [[plejstocen]]ie. Głównym czynnikiem powstania gołoborzy były [[procesy mrozowe]] (zmiany temperatury – [[Krystalizacja\|zamarzanie]] i rozmarzanie podłoża; zamarzanie wody w szczelinach i spękaniach [[cios (geologia)\|ciosowych]]) powodujące rozpad blokowy skał. </ref>. Największe gołoborza na ziemiach polskich występują w [[Karkonosze\|Karkonoszach]] i zbudowane są z [[granit]]ów lub [[hornfels]]ów (np. na zboczach [[Śnieżka\|Śnieżki]]), mniejsze w [[Rudawy Janowickie\|Rudawach Janowickich]] ([[Skalnik (szczyt)\|Skalnik]]), [[Śnieżnik (góra)\|Masywie Śnieżnika]], na [[Babia Góra\|Babiej Górze]], w [[Bieszczady\|Bieszczadach]] ([[grehot]]).▼ Gołoborza świętokrzyskie powstały w wyniku wietrzenia [[Kambr\|późnokambryjskich]] [[Piaskowiec kwarcytowy\|piaskowców kwarcytowych]], w Karkonoszach i Rudawach Janowickich - [[granit]]ów i [[hornfels]]ów, na Śnieżniku - [[gnejs]]ów, w [[Beskidy\|Beskidach]] - piaskowców, w okresie [[czwartorzęd]]u. Procesy te zachodziły w chłodnym [[klimat\|klimacie]] jaki panował na obszarze [[Polska\|Polski]] w [[plejstocen]]ie. == Mapa == ▲Największe gołoborza na ziemiach polskich występują w [[Karkonosze\|Karkonoszach]] i zbudowane są z [[granit]]ów lub [[hornfels]]ów (np. na zboczach [[Śnieżka\|Śnieżki]]). [http://maps.google.com/maps?ll=42.607,23.247&t=h&z=16 Witosza] ==~~Porównaj~~ z:Zobacz == * [[Grehot]] {{Przypisy}}

Gołoborze: Różnice pomiędzy wersjami