Wersja z 14:18, 27 lip 2012 edytuj Nivea25 (dyskusja \| edycje) 111 edycji drobne redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 16:10, 28 lip 2012 edytuj anuluj edycję Bulwersator: bot (dyskusja \| edycje) 28 696 edycji sprzątanie kategorii -linki do dat Jeśli ta edycja coś psuje powiadom mnie. następna edycja →
Linia 39: \|bip = }} '''Tarnów''' ({{Wymowa\|Pl-Tarnów.ogg}} – [[miasto]] [[miasto na prawach powiatu\|na prawach powiatu]] w południowej [[Polska\|Polsce]], w [[województwo małopolskie\|województwie małopolskim]], leżące nad rzeką [[Biała (dopływ Dunajca)\|Białą]] i [[Dunajec\|Dunajcem]], o wielowiekowej historii sięgającej początkami czasów piastowskich. Wraz z uzyskaniem praw miejskich w [[1330]] r. stał się ważnym ośrodkiem w regionie. W obecnych granicach administracyjnych zajmuje powierzchnię 72,4 km² (58. lokata w kraju), którą zamieszkuje 114 635 mieszkańców (35. lokata w kraju). Jest ważnym ośrodkiem turystycznym i kulturalnym województwa małopolskiego. Położony w płd.-wsch. części kraju, przy trasie komunikacyjnej [[E40 (trasa europejska)\|E-40]] i [[linia kolejowa nr 91\|linii kolejowej]], jest ważnym węzłem w komunikacji drogowej i kolejowej. [[Podział administracyjny Polski 1975-1998\|W latach 1975-1998]] Tarnów był stolicą [[województwo tarnowskie\|województwa tarnowskiego]]. W przyjętej przez Radę Ministrów 13 grudnia 2011 roku Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Tarnów został zaliczony do tzw. ważnych ośrodków regionalnych, czyli grona miast, obok miast wojewódzkich, najważniejszych dla rozwoju kraju w perspektywie najbliższych 20 lat<ref>http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/Polityka_przestrzenna/KPZK/Aktualnosci/Documents/KPZK2030.pdf</ref>. Linia 45: Jest także ważnym ośrodkiem przemysłowym i gospodarczym z wyspecjalizowanymi zakładami chemicznymi, maszynowymi, metalowymi, budowlanymi, szklarskimi i spożywczymi. W dzielnicy [[Mościce]] znajdują się [[Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach\|Zakłady Azotowe]], będące jednymi z najważniejszych zakładów tego typu w Polsce. Tarnów jest także ośrodkiem [[kynologia\|kynologii]] łowieckiej. W okolicach miasta co dwa lata odbywają się ogólnopolskie [[Field Trials\|Field-Trialsy]] im. [[Kazimierz Tarnowski\|Kazimierza Tarnowskiego]]. W części miasta [[Klikowa]] działało [[PGR]] – ''Państwowe Stado Ogierów Klikowa''. W [[1993]] r. po przekształceniu jako ''Stado Ogierów Klikowa''<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19930310142 Internetowy System Aktów Prawnych<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>, a następnie w latach [[1994]]-[[2003]] jako ''Stado Ogierów Skarbu Państwa Klikowa''<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940830383 Internetowy System Aktów Prawnych<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>. W [[2003]] r. włączone do ''[[Stado Ogierów Białka\|Stada Ogierów Białka]] Sp. z o.o.''<ref>[http://klikowa.za.pl/historia.html Stado Ogierów Klikowa<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref><ref>[http://www.bialka.arabians.pl/ Oficjalna witryna Stada Ogierów Białka<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref> jako ''Zakład: Stado Ogierów Klikowa''. W rankingu [[Rzeczpospolita (gazeta)\|Rzeczpospolitej]] z 2012 roku, Tarnów został uznany za najbardziej innowacyjny samorząd w Polsce <ref>[http://www.tarnow.pl/index.php/Miasto/Aktualnosci-tarnowskie/Tarnow-najbardziej-innowacyjny Tarnów najbardziej innowacyjny]</ref>. Pod uwagę brano m.in. dostępność do Internetu, unikatowe rozwiązania cyfrowe w biznesie, system wspomagania zarządzania edukacją czy możliwość załatwienia spraw w e-urzędzie. Linia 54: == Historia == [[Plik:Tarnow-gora sw Marcina ruiny.jpg\|thumb\|left\|180px\|Ruiny [[Zamek w Tarnowie\|zamku]] na Górze św. Marcina]] W [[IX wiek]]u na [[Góra Świętego Marcina\|Górze św. Marcina]] w odległości około 2,5 kilometrów od centrum dzisiejszego miasta powstał gród słowiański o powierzchni około 16 ha otoczony umocnieniami w postaci wysokich wałów. Funkcjonował on do początku [[XI wiek]]u. Pod koniec [[XI wiek]]u dawny [[gród]] i osady przygrodowe nadane zostały przez [[księżna Judyta\|księżną Judytę]], żonę [[Władysław I Herman\|Władysława Hermana]], opactwu benedyktyńskiemu w [[Tyniec (Kraków)\|Tyńcu]]. W jednej z osad przygrodowych benedyktyni założyli wieś [[Tarnów Mały]] (dzisiaj [[Tarnowiec (województwo małopolskie)\|Tarnowiec]]) wzmiankowaną po raz pierwszy w [[1124]]<ref name=autonazwa1> Encyklopedia Tarnowa, hasło: Historia, Tarnów, 2010, s. 156. </ref>. Miasto Tarnów powstało na terenie wsi rycerskiej Tarnów Wielki wzmiankowanej po raz pierwszy w [[1309]] r. Lokował je na podstawie przywileju uzyskanego 7 marca [[1330]] r. Spycimir herbu [[Leliwa (herb szlachecki)\|Leliwa]], wojewoda krakowski. Na terenie [[Tarnowiec (województwo małopolskie)\|Tarnowca]] do [[1331]] r. powstał duży murowany [[zamek]] stanowiący rodową rezydencję i ośrodek administracji tarnowskich dóbr Leliwitów. Do [[1567]] r. miasto stanowiło własność potomków Spycimira noszących nazwisko [[Tarnowscy\|Tarnowskich]]<ref name=autonazwa1 />. Tarnów przez wieki pozostawał miastem prywatnym, będąc kolejno własnością rodów: Tarnowskich (potomków Spycimira, jednym z nich był hetman [[Jan Amor Tarnowski]]), Ostrogskich, Zasławskich i Sanguszków. W [[1528]] na zamku w Tarnowie przebywał przez pół roku wygnany [[Władcy Węgier\|król Węgier]] [[Jan Zápolya]]<ref>[[Zdzisław Spieralski]], Jan Tarnowski 1488-1561, Warszawa 1977, s. 124-125.</ref>. W [[XVIII wiek\|XVIII]] stuleciu, po pierwszym rozbiorze, Tarnów stał się częścią monarchii habsburskiej ([[Królestwo Galicji i Lodomerii]]). Paradoksalnie dzięki temu utworzono w Tarnowie biskupstwo, gdyż dotychczas pobliskie tereny podlegały biskupowi krakowskiemu, a [[Kraków]] znacznie później stał się na dobre częścią Cesarstwa Austriackiego. W lutym [[1856]] r. Tarnów znalazł się przy trasie kolei żelaznej (2-torowa linia kolejowa Kraków-[[Dębica]]), co sprzyjało szybszemu rozwojowi miasta. W okresie międzywojennym w pobliskich [[Mościce\|Mościcach]] (obecnie dzielnica Tarnowa) zbudowano zakłady produkujące nawozy azotowe. Ich dyrektorem był m.in. znany na arenie ogólnokrajowej działacz polityczny [[Eugeniusz Kwiatkowski]]. Tarnów był pierwszym wolnym miastem w Polsce porozbiorowej. Został wyzwolony z 30 na 31 października 1918 r.<ref>[http://www.tarnow.pl/historia/taka/9.php]</ref> Linia 126: </timeline> Największą populację Tarnów odnotował w [[1996]] r. – wg danych [[Główny Urząd Statystyczny\|GUS]] 122 359 mieszkańców<ref>GUS Bank Danych Regionalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31 XII 1996</ref>. == Architektura == Linia 146: * [[Bima]] – pozostałość po [[Stara Synagoga w Tarnowie\|starej synagodze]] * Młyn Szancera * [[Mykwa w Tarnowie\|Mykwa]] (łaźnia rytualna) w stylu mauretańskim z [[1904]] r. (pl. Więźniów KL Auschwitz - dawniej Bóżnic) * Pozostałości murów miejskich z XIV-XVI w. * Półbaszta (I poł. XVI w.) Linia 341: === Kolej === [[Plik:Tarnow Station.jpg\|thumb\|left\|[[Tarnów (stacja kolejowa)\|Dworzec kolejowy w Tarnowie]]]] Początki kolei w Tarnowie sięgają zimy 1856 r., kiedy to ukończono i uruchomiono dwutorowy szlak kolejowy [[Kraków]] - [[Dębica]] w ramach budowanej linii kolejowej [[Kraków]] – [[Lwów]]. Budynek dworca głównego jest obiektem zabytkowym. Powstał na wzór dworca we [[Lwów\|Lwowie]] w [[1906]] r. Od grudnia [[2010]] r. w budynku dworca głównego działa jedyna w Polsce galeria sztuki współczesnej usytuowana właśnie w takim miejscu (Biuro Wystaw Artystycznych - Galeria Miejska w Tarnowie). W Tarnowie istnieją dwie stacje, na których zatrzymują się pociągi pasażerskie - [[Tarnów (stacja kolejowa)\|Tarnów]] oraz [[Tarnów Mościce]]. Wraz z zatrzymaniem ruchu pasażerskiego na linii kolejowej {{LK-linia\|115}} do Szczucina w [[2000]] r., nieczynne stały się [[przystanek osobowy\|przystanki]] [[Tarnów Północny]] i [[Tarnów Klikowa]]. Istnieją także dwie stacje towarowe - [[Tarnów Filia]] i stacja towarowa [[Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach\|Zakładów Azotowych]] Mościce Azoty. Dworzec główny jest [[stacja węzłowa\|stacją węzłową]] – tutaj spotykają się 4 szlaki kolejowe: Linia 354: [[Plik:100-lecie komunikacji miejskiej w Tarnowie.jpg\|thumb\|Autobus [[Mercedes-Benz O520\|Mercedes Cito]] stylizowany na przedwojenny tramwaj]] {{main\|Tramwaje w Tarnowie}} W latach [[1911]]-[[1942]] działał w Tarnowie system komunikacji [[tramwaj]]owej. Trasa wiodła od ulicy Burtniczej, poprzez Lwowską, Wałową, Krakowską, aż do dworca kolejowego [[Tarnów (stacja kolejowa)\|Tarnów]]. Długość linii wynosiła 2580 m. W [[1927]] roku tramwaj przewiózł ponad 1,2 mln pasażerów<ref>{{cytuj książkę \| autor = Zdzisław Simche \| tytuł = Tarnów i jego okolica: wydano ku uczczeniu sześćsetnej rocznicy założenia miasta Tarnowa / Zdzisław Simche. \| wydawca = Muzeum Okręgowe w Tarnowie \| miejsce = Tarnów \| rok = 1993 \| strony = 225 \| isbn = 83-85988-10-6}}</ref>. Tramwaje w Tarnowie zlikwidowane zostały przez okupacyjne władze niemieckie w [[1942]] r. === Komunikacja lotnicza === Linia 402: * [[Muzeum Okręgowe w Tarnowie\|Muzeum Okręgowe]] (w zbiorach znajdują się 22 fragmenty ''[[Panorama siedmiogrodzka\|Panoramy siedmiogrodzkiej]]'', powstałej pod kierunkiem i z udziałem [[Jan Styka\|Jana Styki]]) * Ratusz (oddział Muzeum Okręgowego) * Muzeum Etnograficzne (oddział Muzeum Okręgowego, jedyna w Polsce stała wystawa poświęcona kulturze Romów: wozy z taborów, stroje, instrumenty, wyroby rzemiosła itp., istniejąca od [[1979]] r.). === Kina === Linia 623: [[Kategoria:Miasta na prawach powiatu]] [[Kategoria:Podział administracyjny województwa małopolskiego]] [[Kategoria:Miasta województwa małopolskiego]] [[Kategoria:Tarnów\| ]]

Tarnów: Różnice pomiędzy wersjami