Louis-Alexandre Berthier: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.1) (Robot dodał pt:Louis-Alexandre Berthier |
źródła/przypisy, linki zewnętrzne, ilustracja |
||
Linia 1:
'''Louis Alexandre Berthier''' (ur. [[20 listopada]] [[1753]] w [[Wersal]]u, zm. [[1 czerwca]] [[1815]] w [[Bamberg]]u), książę [[Neuchâtel (miasto)|Neuchâtel]] i [[Deutsch-Wagram|Wagram]], diuk Valengin, Marszałek Francji, mianowany przez cesarza [[Napoleon Bonaparte|Napoleona I]] w roku 1804, jako pierwszy wśród marszałków [[I Cesarstwo Francuskie|Cesarstwa]].
[[Plik:Louis-Alexandre Berthier, Prince de Neufchâtel et de Wagram, maréchal de France (1753-1815).jpg|thumb|Louis-Alexandre Berthier]]
Z wykształcenia [[kartograf]]. Mając 13 lat wstąpił do wojska, gdzie służył pod rozkazami ojca będącego wówczas szefem nadzoru wojskowego. W latach [[1780]]-[[1789]] walczył pod rozkazami [[Jean-Baptiste de Rochambeau|Jeana-Baptiste'a de Rochambeau]] w Ameryce, gdzie wspiarał amerykańskich kolonistów w walce z Anglikami. Pozostał na ziemi amerykańskiej do wybuchu [[Rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]]. W [[1789]] w randze generała-majora pełni funkcję dowódcy gwardii narodowej w [[Wersal]]u.
Przez cały okres wojen napoleońskich u boku swego wodza i cesarza, który nadał mu w [[1804]] księstwo Neuchâtel i w [[1809]] czysto tytularne księstwo Wagram (za wkład w zwycięstwo w [[Bitwa pod Wagram|stoczonej tam bitwie]]). Był uważany za najlepszego ówczesnego sztabowca w armiach europejskich, ale powierzanie mu dowództwa nad całą armią bez nadzoru Napoleona w [[1809]] omal nie doprowadziło do katastrofalnego w skutki ruchu Grande Armée.▼
Uczestnik [[rewolucja francuska|Rewolucji]], w randze generała brygady objął stanowisko szefa Sztabu Armii Alp i Woch. W 1793 roku został zwolniony z wojska, jako były oficer armii królewskiej. Dwa lata później, w marcu 1795 roku, po ogłoszeniu powszechnej [[amnestia|amnestii]] wrócił do wojska. Awanasowany na stopień generała dywizji (czerwiec 1795 roku) przez Napoleona doszedł w roku [[1796]] do stanowiska [[szef sztabu|szefa sztabu]].
Jako szef sztabu [[Wielka Armia|Wielkiej Armii]] odpowiadał na planowanie, administrację, zaopatrzenie i transport. Podlegało mu bezpośrednio 6 generałów i 8 pułkowników.
W roku [[1798]] proklamował w [[Rzym]]ie republikę. W [[1799]] Napoleon awansował do na stanowisku ministra wojny, które pełnił do 1807 roku.
W trakcie kampanii 1805 roku zapewnił odpowiednie warunki do przemarszu dwustutysięcznej armii z północnej Francji przez [[Ulm]] i [[Wiedeń]] pod [[Austerlitz]], poprzez stworzenie dodatkowych magazynów z bronią i żywnością.
Berthier ponownie dowiódł swoich zdolności organizacyjnych podczas odwrotu Wielkiej Armii z [[Imperium Rosyjskie|carskiej Rosji]] w 1812 roku. Dzięki niemu, po klęsce w Rosji, szybko udało się zebrać nową armię i stanąć naprzeciw [[VI koalicja antyfrancuska|koalcji antynapoleońskiej]]. Został ranny w bitwie pod Brienne [[29 stycznia]] 1814 roku. Wobec przewagi sił nieprzyjacielskich [[11 kwietnia]] br. przyłączył się do grona wyższych oficerów domagających się abdykacji Napoleona.
▲Przez cały okres wojen napoleońskich u boku swego wodza i cesarza, który nadał mu w [[1804]] księstwo Neuchâtel i w [[1809]] czysto tytularne księstwo Wagram (za wkład w zwycięstwo w [[Bitwa pod Wagram|stoczonej tam bitwie]]). Był uważany za najlepszego ówczesnego sztabowca w armiach europejskich, ale powierzanie mu dowództwa nad całą armią bez nadzoru Napoleona w [[1809]] omal nie doprowadziło do katastrofalnego w skutki ruchu Grande Armée.{{fakt|data=2013-01}}
Po przywróceniu na tron dynastii [[Burbonowie|Burbonów]], króla [[Ludwik XVIII|Ludwika XVIII]], zachował swoją funkcję i tytuł. Po ucieczce Napoleona z zesłania na wyspie [[Elba|Elbie]] - [[100 dni Napoleona]], wielu oficerów ponownie podporządkowało się jego rozkazom. Berthier zachował jednak lojalność w stosunku do króla, któremu ułatwił ucieczkę z kraju, a sam później osiadł w [[Bawaria|Bawarii]].
Napoleon nie krył swojego rozżalenia z powodu postawy Berthiera<ref name="100 największych dowódców wszech czasów, str. 187">''100 największych dowódców wszech czasów'', str. 187.</ref>.
Armia Napoleona pozbawiona zdolności organizacyjnych Berthiera nie miała już dawnego zdysplinowania i zorganizowania tak potrzebnego podaczas [[Bitwa pod Waterloo|bitwy pod Waterloo]].
Zmarł [[1 czerwca]] [[1815]] roku, wypadając z okna kamienicy w Bambergu, w wyniku nieszczęśliwego wypadku, możliwe że został z niego wypchnięty lub popełnił samobójstwo dręczony wyrzutami sumienia z powodu porzucenia Napoleona<ref name="100 największych dowódców wszech czasów, str. 187">''100 największych dowódców wszech czasów'', str. 187.</ref>.
==Bibliografia==
* Michael Lee Lanning, ''100 największych dowódców wszech czasów'', Tytuł oryginału: ''All Military 100. A ranking of the most influental military of all time'', ISBN 83-7129-554-5
{{przypisy}}
=== Galeria ===
| |||