Pax Britannica: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Palmerston - twórca koncepcji Pax br. |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 13:
Jeszcze jedna proponowana data początku Pax Britannica to [[1856]] - zwycięstwo koalicji pod przywództwem Wielkiej Brytanii nad Rosją w [[wojna krymska|wojnie krymskiej]].<ref>http://www.kingsownmuseum.plus.com/imagesfromempire04.htm ''Images from Empire''</ref>
Pax Britannica wiąże się z [[Epoka wiktoriańska|epoką wiktoriańską]] którą znamionowały gospodarczy i polityczny rozkwit Wielkiej Brytanii oraz jej dojście do rangi mocarstwa dominującego w świecie, co stanowiło szczyt brytyjskiej potęgi w historii uwidaczniający się szczególnie w dominacji floty.
[[Epoka wiktoriańska]] stanowiła szczyt brytyjskiej potęgi w historii - w porównaniu do innych mocarstw świata - co uwidaczniało się szczególnie w dominacji floty. U jej schyłku - pocz. XX w., pojawili się nowi rywale (tzw. "Nowy Imperializm") - przede wszystkim [[Niemcy]] i [[Stany Zjednoczone|USA]] na polu militarnym i gospodarczym, zaś "starzy" rywale rozwinęli ponownie ekspansję - [[Francja]] w Afryce, zaś [[Rosja]] w Azji. Za koniec brytyjskiej hegemonii uznaje się najczęściej wybuch [[I wojna światowa|I wojny światowej]] w [[1914]].▼
▲
Po I wojnie światowej, kiedy główny rywal Wielkiej Brytanii - Niemcy – zostały pokonane, USA - potencjalny następca Wielkiej Brytanii w roli hegemona - powróciły do polityki izolacjonistycznej, Rosja była osłabiona na skutek rewolucji, a Francja – choć zwycięska - bardzo osłabiona wojną przyjęła strategię defensywną, [[Imperium brytyjskie|Imperium Brytyjskie]] nadal mogło odgrywać rolę "wiodącego mocarstwa światowego", osiągając niemal 34 mln km kw powierzchni<ref>Steven E. Lobell: ''The Challenge of Hegemony: Grand Strategy, Trade, and Domestic Politics'', s.85</ref><ref>"Szczyt swojej potęgi politycznej Wielka Brytania uzyskała po I wojnie światowej." Moczulski: ''Geopolityka'', s. 349</ref>. Jednakże na przeszkodzie temu stanęły nowe wydarzenia: zrównanie brytyjskiej potęgi morskiej - podstawy dominacji w świecie - z amerykańską w [[Traktat waszyngtoński (1922)|Traktacie waszyngtońskim]] w [[1922]]; osłabienie wewnętrznej spójności Imperium na skutek uznania niepodległości dominiów - przyznanej przez [[Statut Westminsterski (1931)|Statut Westminsterski]]; buntów w Indiach i Palestynie; imperialistyczne dążenia Niemiec i Japonii, które doprowadziły do [[II wojna światowa|II wojny światowej]]; oraz pojawienie się w roli nowych supermocarstw - USA i ZSRR ostatecznie zakończyło okres brytyjskiej dominacji. W [[1945]] to [[Stany Zjednoczone|USA]] i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] były globalnymi potęgami, a Imperium Brytyjskie było w przededniu rozpadu.
| |||