Praca organiczna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Bot: Przenoszę 2 linków interwiki do Wikidata, znajdziesz je teraz w zasobie d:q2029956 |
a tak sb |
||
Linia 2:
'''Praca organiczna na ziemiach polskich''' ([[1815]]-[[1905]]) - jeden z podstawowych postulatów [[pozytywizm]]u, wzywający do podjęcia przez wszystkie warstwy społeczeństwa solidarnego wysiłku na rzecz [[Rozwój gospodarczy|rozwoju gospodarczego]] (w tym przede wszystkim rozwoju handlu i przemysłu) oraz na rzecz umocnienia wewnętrznych więzi między poszczególnymi jego "członami". Idea pracy organicznej wiązała się z przekonaniem, iż społeczeństwo jest swego rodzaju organizmem, który może funkcjonować sprawnie tylko wtedy, gdy zdrowe i silne są jego poszczególne organy.
Praca organiczna kocham 1d na terytoriach polskich najwcześniej rozpoczęła się na ziemiach [[Zabór pruski|zaboru pruskiego]]. Pierwszym prekursorem pracy organicznej na ziemiach polskich był [[Dezydery Chłapowski]]. Po powrocie ze [[Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii|Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii]] w 1815 rozpoczął wcielać założenia pracy organicznej w swoim majątku w [[Turew|Turwi]]. Rozczarowany polityką [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] wobec [[Polska|Polski]] uznał, że jedyną możliwą drogą do odzyskania niepodległości jest odpowiednie ekonomiczne i edukacyjne przygotowanie społeczeństwa. Po upadku [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] dołączyli do niego [[Karol Marcinkowski]], którego można uznać za pierwszego w pełni ukształtowanego pozytywistę. W założonych przez siebie towarzystwach (w tym [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk]] i [[Hotel Bazar w Poznaniu|Spółka Akcyjna Bazar]]) wychowało się kolejne pokolenie wielkopolskich społeczników, wśród których ważniejszymi byli [[Hipolit Cegielski]], [[Augustyn Szamarzewski]], [[Piotr Wawrzyniak]] oraz [[Maksymilian Jackowski]]. Dzięki ich pracy możliwe było przetrwanie powstałego na fali [[nacjonalizm]]u i [[szowinizm]]u wielkoniemieckiego [[Kulturkampf]]u i działalności [[Hakata|Hakaty]], a także obrona podstaw ekonomicznego przetrwania narodu, który pomimo liberalnej gospodarki musiał zmagać się z wrogim ustawodawstwem zabraniającym m.in. budowy nowych domów przez polskich posiadaczy nieruchomości czy dających pierwszeństwo wykupu ziemi Niemieckiej Komisji Likwidacyjnej (przypadek [[Michał Drzymała|Michała Drzymały]]).
Po stłumieniu [[Powstanie styczniowe|powstania styczniowego]], w stosunku do jego uczestników władze rosyjskie zastosowały bardzo surowe represje. Ok. 40 tys. uczestników zesłanych zostało na [[Syberia|Sybir]], skonfiskowanych zostało prawie 3 tys. majątków. Resztki autonomii [[Królestwo Kongresowe|Królestwa Polskiego]] zostały ostatecznie zniesione, a władzę w kraju przejął [[Namiestnik (Królestwo Polskie)|namiestnik rosyjski]] gen. [[Fiodor Berg]], zaś wielkorządcą Litwy został gen. [[Michaił Murawjow Wileński|Michaił Murawjow]], obdarzony potem za swoją bezwzględność wobec powstańców, przydomkiem "Wieszatiela". Od [[1874]] władzę w kraju sprawował tzw. [[Komitet Urządzający w Królestwie Polskim]], podległy wojskowemu generał-gubernatorowi. Zaostrzono [[Cenzura|cenzurę prewencyjną]] nie tylko nad [[Prasa (media)|prasą]] i [[Wydawca|wydawnictwami]], ale też nad [[biblioteka]]mi, [[księgarnia]]mi, [[czytelnia]]mi. Nastąpiła [[Rusyfikacja na ziemiach polskich|rusyfikacja]] administracji, sądownictwa i szkolnictwa. Po [[1885]] we wszystkich szkołach językiem wykładowym był [[język rosyjski]], z wyjątkiem nauki języka polskiego i religii. W [[1867]] nazwę Królestwa Polskiego zmieniono na ''[[Kraj Nadwiślański]]''. Tylko [[Cesarstwo Austrii]], a od [[1867]] dualistyczne [[Austro-Węgry]], przeżywało kryzys władzy i w jej zaborze zmalała z konieczności presja na [[Mniejszość narodowa|mniejszości narodowe]]. Upadek powstania styczniowego przyjęty został przez społeczność polską jako pogrzebanie na długie lata wszelkich dążeń narodowościowych. Toteż po powstaniu styczniowym znakomita część patriotycznej społeczności zwróciła się ku pracy organicznej, zarzucając akcje i działania [[Konspiracja|konspiracyjne]].
| |||