August Strindberg: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Przenoszę 58 linków interwiki do Wikidata, znajdziesz je teraz w zasobie d:q7724
JarektBot (dyskusja | edycje)
Robot skopiował szablon {{Kontrola autorytatywna}} z de:August Strindberg.; zmiany kosmetyczne
Linia 29:
Po studiach w [[Uppsala|Uppsali]], które musiał przerwać z braku pieniędzy, oraz epizodach – aktorskim i dziennikarskim – w 1874 został zatrudniony w Bibliotece Królewskiej w Sztokholmie. W 1872 napisał swój pierwszy dojrzały dramat ''Mistrz Olof'', w którym pierwowzorem postaci bohatera jest [[Olaus Petri]], twórca szwedzkiej [[reformacja|reformacji]]. Strindberg był bywalcem "Czerwonego Pokoju" w restauracji Bernsa, gdzie spotykało się środowisko artystyczno-literackie. I taki tytuł, ''Czerwony Pokój'', nosi jego powieść wydana w 1879, która stała się przełomowa, zarówno w karierze pisarskiej Strindberga, jak i literaturze szwedzkiej.
 
W 1875 Strindberg poznał Siri von Essen, z którą ożenił się w 1877. Burzliwe, trwające 14 lat małżeństwo, stało się m.in. inspiracją do powstania powieści (napisanej po francusku) ''[[Spowiedź szaleńca]]'' (1888). W 1883, wskutek nagonki po wydaniu zbioru tekstów publicystycznych ''Nowe państwo'' (1882), Strindberg z rodziną opuścił [[Szwecja|Szwecję]]; wyjechał najpierw do [[Francja|Francji]], następnie do [[Szwajcaria|Szwajcarii]]. Na dalsze kłopoty naraził się, wydając pierwszy tom opowiadań pt. ''Historie małżeńskie'' (1884). Nakład został skonfiskowany, a Strindberg oskarżony o obrazę religii, jednak w procesie zapadł wyrok uniewinniający.
[[Plik:SlewinskiWladyslaw.Portret.Augusta.Strindberga.1895.ws.jpg|thumb|left|200px|[[Władysław Ślewiński]], ''Portret Augusta Strindberga'' (ok. 1895), [[Muzeum Narodowe w Warszawie]]]]
[[Plik:The Town, 1903.jpg|thumb|right|240px|''Miasto'', olej z 1903]]
Nadal na dobrowolnym wygnaniu, tym razem we Francji, Szwajcarii, [[Niemcy|Niemczech]] i [[Dania|Danii]], Strindberg napisał najważniejsze ze swoich utworów: [[autobiografia|autobiografię]] ''Syn służącej'' (1886), powieść ''Mieszkańcy Hemsö'' (1887) oraz naturalistyczne dramaty pt. ''Ojciec'' (1887) i ''Panna Julia'' (1888). Na krótko wrócił do Szwecji, gdzie powstała powieść ''Na pełnym morzu'' (1890). Jednak po rozwodzie z pierwszą żoną zdecydował się ponownie opuścić Szwecję i wyjechać do [[Berlin]]a. Tam obracał się w kręgach niemiecko-skandynawskiej bohemy, do której należeli m.in. [[Stanisław Przybyszewski]] i [[Edvard Munch]], poznał tam również Fridę Uhl, austriacką dziennikarkę, która na krótko została jego żoną.
 
Po rozpadzie drugiego małżeństwa Strindberg wyjechał do [[Paryż]]a, popadł w głęboką depresję i przeszedł długotrwałe załamanie psychiczne, zwane kryzysem Inferna. Jego depresję pogłębiały kłopoty materialne, które faktycznie towarzyszyły mu przez całe życie. Opis owego kryzysu zawarł w powieściach ''Inferno'' (1897) i ''Legendy'' (1898). W tym czasie zaczął również pisać swój ''Dziennik okultystyczny'' (obejmujący lata 1896-1908), który jednak zabronił publikować. Jego pierwsze fragmenty ukazały się drukiem dopiero w 1977.
 
Po kryzysie w 1898 pisarz wrócił do Szwecji, gdzie pozostał już do końca życia. W tym okresie powstały dramaty ''Do Damaszku'' (1898), ''Zbrodnie i zbrodnie'' (1899) oraz pierwsze z cyklu dramatów historycznych, m.in. ''Gustaw Waza'' i ''Eryk XIV'' (1899). W realizacji teatralnej ''Do Damaszku'' w roli Pani wystąpiła norweska aktorka Harriet Bosse, która w 1901 została trzecią żoną Strindberga. Pisarz specjalnie dla niej napisał sztukę ''Łabędziobiała''. Także i to małżeństwo nie trwało długo.
Linia 90:
 
== Malarz i fotograf ==
Strindberg próbował swych sił w malarstwie najpierw we wczesnych latach 1870. tworząc naturalistyczne [[pejzaż]]e w czasie pobytów na wyspie Kymmendö, w [[archipelag]]u sztokholmskim. Ciekawsze i odważniejsze obrazy powstały po roku 1892, kiedy wrócił do podobnych tematów: skał, chmur i morza, nadając im nieporównanie więcej [[Ekspresja (psychologia)|ekspresji]], zbliżając się do [[Abstrakcja (sztuka)|abstrakcji]] i świadomie pozwalając na interwencję przypadku przy tworzeniu wizerunku na płótnie. Napisał też krótki esej ''Nowe sztuki czyli rola przypadku w powstawaniu dzieła sztuki'', w którym przedstawił m.in. powstanie swojego [[obraz]]u pt.: ''Zaczarowana kraina''. W malarstwie Strindberga decydującą rolę odgrywa faktura ([[impast]]) i [[Barwa|kolor]]. Dynamika jego prac, ekspresyjne barwy i [[Forma (sztuka)|forma]], stawiają go wśród prekursorów szwedzkiego [[Ekspresjonizm (sztuka)|ekspresjonizmu]].
 
Strindberg zajmował się również fotografią. Spośród jego dzieł [[fotografia|fotograficznych]] na uwagę zasługuje seria 25 "malarskich" [[autoportret]]ów z lat 1886, 1893 i 1906.
Linia 103:
* [http://www.strindbergmuseum.at/ Muzeum Strindberga - Austria]
* [http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/book/search?amode=start&author=Strindberg%2c%20August Online Books by August Strindberg]
 
{{Kontrola autorytatywna|VIAF=54154627|LCCN=n/79/5597|GND=118619314|TYP=p}}
 
{{DEFAULTSORT:Strindberg, August}}