Znak (semiotyka): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Bot: Przenoszę linki interwiki (2) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q3695082 |
Skorygowałem nieprecyzyjne sformułowania dot. tematu artykułu, dyskusyjny i nieprawidłowy w świetle obecnego stanu badań proponowany podział znaków (w oparciu o R. Grzegorczykowa - Wstęp do Językoznawstwa (Warszawa, 2007). |
||
Linia 1:
'''Znak''' (łac. ''signans'', fr. ''signifiant''), w semiotyce jest to obserwowalny (percypowalny) element rzeczywistości, który nie jest istotny ze względu na swoje własne cechy, ale na swoją relację do innego elementu rzeczywistości do którego się odnosi (łac. ''signatum'', fr. ''signifie'').
Znak to nośnik informacji, który funkcjonuje albo w oparciu o naturalną, instynktowną wiedzę człowieka wynikającą z jego funkcjonowania w środowisku i istniejących mechanizmanch przyczynowo-skutkowych (dym - znak ognia, gorączka - znak choroby itp.) i wtedy nazywamy go '''znakiem naturalnym'''. Cechą charakterystyczną znaku naturalnego jest brak nadawcy - nawet ślad zwierzęcia na piasku nie ma nadawcy sensu ''stricto'', ponieważ zwierzę nie było ''świadomym autorem komunikatu'' który wynikałby z pozostawionego śladu. Znaki naturalne z kolei dzielą się na '''równoczesne''' (objawy) i '''nierównoczesne''':
- '''Ślady''' - jak wspomniany ślad dzikiego zwierzęcia, informujący, że w przeszłości znajdowało się w danym miejscu.
- '''Zapowiedzi''' - informujące o mającym sie pojawić zjawisku np. ciemne chmury moga być zapowiedzią deszczu.
'''Znak''' może też stanowić element lub całość świadomie sformułowanego komunikatu - mówimy wtedy o '''sygnale''', który jest intencjonalny, posiada nadawcę i odbiorcę oraz funkcjonuje w oparciu o pewną przyjętą, umowną konwencję - dlatego też mówimy o ''znakach konwencjonalnych''. Znajomość konwencji jest w tym wypadku czynnikiem warunkującym możliwość odbioru komunikatu. Np. w europejskim kręgu kulturowym Sowa jest kojarzona z mądrością i rozwagą, może być zatem ''znakiem'' tych dwóch pojęć. Dla Egipcjanina zaś Sowa będzie znakiem śmierci i magii, której należy unikać - dlatego bez stosownego objaśnienia może on mieć problemy ze zrozumieniem czemu bohaterowie "Chatki Puchatka" słuchają jej rad i darzą sympatią, co może rzutować na odbiór skądinąd niewinnego dzieła).
W dalszej perspektywie '''znaki konwencjonalne''' dzielą się na '''motywowane''' (ikoniczne) i '''niemotywowane''' (arbitralne). Ikoniczne opierają się na podobieństwie formy znaku oznaczającego i elementu oznaczanego np. znak drogowy ostrzegający przed dziećmi mogącymi wtargnąć na jezdnię zawiera schematyczne wyobrażenie dwójki dzieci. Z kolei już znak drogowy ''zakaz wjazdu'' nie jest w żaden sposób powiązany formą z treścią komunikatu - przez co uznaje się go za znak arbitralny.
Do znaków arbitralnych zaliczamy również '''symbole''' - znaki umownie zastępujące określone wartości, pojęcia (np "x" i inne oznaczenia liczbowe w matematyce, kolory państw na mapach politycznych). Kulturowo '''symbol''' rozumiemy jako zjawisko (obraz, przedmiot), które odsyła nas do pewnej bardziej złożonej części rzeczywistości, która jest trudna do ujęcia w sposób bezpośredni. W tym wypadku pomimo całkowitej konwencjonalności (umowności) nie można mówić o całkowitel arbitralności - gdyż istnieje wyraźny, kulturowy sens danego symbolu, warunkujący powstawanie skojarzeń między ''symbolem'', a elementem ''symbolizowanym'' bez którego jego zrozumienie i prawidłowy odbiór jest niemożliwy.
Np. [[dym]] może być znakiem w komunikacji [[Indianie|Indian]].
Linia 7 ⟶ 13:
'''Znak językowy''' – wszystko w języku, co ma swoje znaczenie
== Zobacz też ==
| |||