Komenda wojewódzka Milicji Obywatelskiej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
drobne redakcyjne |
||
Linia 11:
=== KW MO w latach 1954–1975 ===
Ścisłe zintegrowanie UB i MO trwało do czasu rozwiązania MBP w grudniu [[1954]] r. i jego podziału na dwa odrębne resorty. W wyniku przekształceń milicja znalazła się na przełomie [[1954]] i [[1955]] r. pod kontrolą [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych PRL|Ministra Spraw Wewnętrznych]]. W wydanych wówczas przepisach określono zasady nadzorowania organów porządku publicznego przez Prezydia Wojewódzkich Rad Narodowych, same zaś KW MO weszły bezpośrednio w skład Wojewódzkich Zarządów Spraw Wewnętrznych PWRN, gdzie pozostawały do połowy [[1958]] r
Sieć jednostek terenowych MO dostosowana była do aktualnego podziału administracyjnego, w kraju funkcjonowało wtedy 17 komend wojewódzkich (w [[Białystok|Białymstoku]], [[Bydgoszcz|Bydgoszczy]], [[Gdańsk|Gdańsku]], [[Katowice|Katowicach]], [[Kielce|Kielcach]], [[Koszalin|Koszalinie]], [[Kraków|Krakowie]], [[Lublin|Lublinie]], [[Łódź|Łodzi]], [[Olsztyn|Olsztynie]], [[Opole|Opolu]], [[Poznań|Poznaniu]], [[Rzeszów|Rzeszowie]], [[Szczecin|Szczecinie]], [[Warszawa|Warszawie]], [[Wrocław|Wrocławiu]] i [[Zielona Góra|Zielonej Górze]]), a także dwie komendy równorzędne w miastach wydzielonych (komenda stołeczna w Warszawie i komenda miejska w Łodzi). Na niższym poziomie istniały komendy miejskie, powiatowe i dzielnicowe oraz podlegające im komisariaty i posterunki.
Instytucjonalne rozdzielenie milicji i aparatu bezpieczeństwa trwało zaledwie dwa lata. Po zniesieniu [[Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego|Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego]] w jego miejsce w listopadzie [[1956]] r. przy MSW utworzona została [[Służba Bezpieczeństwa (PRL)|Służba Bezpieczeństwa]]. Na przełomie [[1956]] i [[1957]] r. wojewódzkie jednostki UB po przebudowaniu włączono w skład KW MO, podobnych zmian dokonano także na szczeblu powiatowym. Od tej pory lokalni szefowie SB podlegali nominalnie komendantom MO, choć pod względem merytorycznym działalność kontrolowanych przez nich komórek nadzorowana była przez właściwe organy w centrali ministerstwa. W ten sposób ukształtowany model wojewódzkiej ekspozytury SB i MO przetrwał zasadniczo do końca PRL. Trzon KW MO stanowiły niezmiennie dwa piony operacyjne nadzorowane przez odrębnych zastępców komendantów ds. bezpieczeństwa i ds. milicji. W dyspozycji komend znajdowały się ponadto pododdziały [[Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej|ZOMO]], ich formowanie w całym kraju rozpoczęto od grudnia [[1956]] r.▼
▲Instytucjonalne rozdzielenie milicji i aparatu bezpieczeństwa trwało zaledwie dwa lata. Po zniesieniu [[Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego|Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego]] w jego miejsce w listopadzie [[1956]] r. przy MSW utworzona została [[Służba Bezpieczeństwa (PRL)|Służba Bezpieczeństwa]]. Na przełomie [[1956]] i [[1957]] r. wojewódzkie jednostki UB po przebudowaniu włączono w skład KW MO, podobnych zmian dokonano także na szczeblu powiatowym. Od tej pory lokalni szefowie SB podlegali nominalnie komendantom MO, choć pod względem merytorycznym działalność kontrolowanych przez nich komórek nadzorowana była przez właściwe organy w centrali ministerstwa
Początek lat 60. charakteryzował się rozwojem aparatu SB, który po stopniowym podniesieniu stanów etatowych (rozbudowa sekcji do poziomu wydziałów) ponownie zaczął pełnić dominującą rolę wobec jednostek milicyjnych. Rozszerzając swój zakres działania, pion bezpieczeństwa przejął także część zadań pozostających dotychczas pod kontrolą MO (rejestracja cudzoziemców, paszporty oraz przejściowo dowody osobiste), ponadto na kilka lat usamodzielnione zostały struktury odpowiadające za sprawy kadrowo-organizacyjne SB. Wzrost znaczenia dotyczył również komórek technicznych wykonujących zadania zabezpieczenia operacyjnego na rzecz obu służb. Kolejne zmiany miały miejsce w drugiej połowie lat 60. ze względu na reformę centrali polegającą na przejęciu logistycznego zaplecza KG MO przez odpowiednie komórki organizacyjne MSW. W KW MO utworzono wtedy etaty zastępców komendantów ds. administracyjno-gospodarczych, którzy przejęli nadzór nad jednostkami pomocniczymi obsługującymi piony operacyjne.▼
W ten sposób ukształtowany model wojewódzkiej ekspozytury SB i MO przetrwał zasadniczo do końca PRL. Trzon KW MO stanowiły niezmiennie dwa piony operacyjne nadzorowane przez odrębnych zastępców komendantów ds. bezpieczeństwa i ds. milicji. W dyspozycji komend znajdowały się ponadto pododdziały [[Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej|ZOMO]], ich formowanie w całym kraju rozpoczęto od grudnia [[1956]] r.
▲Początek lat 60. charakteryzował się rozwojem aparatu SB, który po stopniowym podniesieniu stanów etatowych (rozbudowa sekcji do poziomu wydziałów) ponownie zaczął pełnić dominującą rolę wobec jednostek milicyjnych. Rozszerzając swój zakres działania, pion bezpieczeństwa przejął także część zadań pozostających dotychczas pod kontrolą MO (rejestracja cudzoziemców, paszporty oraz przejściowo dowody osobiste), ponadto na kilka lat usamodzielnione zostały struktury odpowiadające za sprawy kadrowo-organizacyjne SB. Wzrost znaczenia dotyczył również komórek technicznych wykonujących zadania zabezpieczenia operacyjnego na rzecz obu służb
Kolejne zmiany miały miejsce w drugiej połowie lat 60. ze względu na reformę centrali polegającą na przejęciu logistycznego zaplecza KG MO przez odpowiednie komórki organizacyjne MSW. W KW MO utworzono wtedy etaty zastępców komendantów ds. administracyjno-gospodarczych, którzy przejęli nadzór nad jednostkami pomocniczymi obsługującymi piony operacyjne.
=== KW MO w latach 1975–1983 ===
W związku z wprowadzeniem [[Podział administracyjny Polski 1975-1998|reformy administracyjnej]] w kwietniu [[1975]] r. w resorcie powołane zostały specjalne zespoły wojewódzkie mające na celu opracowanie odpowiedniej organizacji SB i MO w terenie. W konsekwencji tych działań od czerwca na szczeblu wojewódzkim funkcjonowało 49 urzędów utworzonych poprzez przekształcenie wcześniej istniejących struktur i wydzielenie z nich 32 nowych KW MO (w [[Biała Podlaska|Białej Podlaskiej]], [[Bielsko-Biała|Bielsku-Białej]], [[Chełm|Chełmie]], [[Ciechanów|Ciechanowie]], [[Częstochowa|Częstochowie]], [[Elbląg|Elblągu]], [[Gorzów Wielkopolski|Gorzowie Wielkopolskim]], [[Jelenia Góra|Jeleniej Górze]], [[Kalisz|Kaliszu]], [[Konin|Koninie]], [[Krosno|Krośnie]], [[Legnica|Legnicy]], [[Leszno|Lesznie]], [[Łomża|Łomży]], [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], [[Ostrołęka|Ostrołęce]], [[Piła (miasto)|Pile]], [[Piotrków Trybunalski|Piotrkowie Trybunalskim]], [[Płock|Płocku]], [[Przemyśl|Przemyślu]], [[Radom|Radomiu]], [[Siedlce|Siedlcach]], [[Sieradz|Sieradzu]], [[Skierniewice|Skierniewicach]], [[Słupsk|Słupsku]], [[Suwałki|Suwałkach]], [[Tarnobrzeg|Tarnobrzegu]], [[Tarnów|Tarnowie]], [[Toruń|Toruniu]], [[Wałbrzych|Wałbrzychu]], [[Włocławek|Włocławku]] i [[Zamość|Zamościu]]). Dodatkowo zlikwidowano dwie komendy równorzędne w Warszawie i Łodzi (z tym że dla województwa warszawskiego pozostawiono nazwę komenda stołeczna).
Niższy stopień terenowy Milicji Obywatelskiej tworzyły od tej pory komendy miejskie (w miastach wojewódzkich oraz w miastach liczących powyżej 30 tys. mieszkańców), komendy dzielnicowe (w miastach wojewódzkich podzielonych na dzielnice administracyjne), komisariaty (w byłych miastach powiatowych oraz w miastach liczących powyżej 20 tys. mieszkańców) i posterunki (w gminach oraz w miastach liczących do 20 tys. mieszkańców). Mimo dążeń do ujednolicenia organizacji poszczególne komendy mogły różnić się (w zależności od znaczenia województwa) ilością i rangą komórek, liczbą członków kierownictwa (jeden, dwóch lub trzech zastępców odpowiednio ds. SB i MO) oraz podziałem ich zadań. W połowie [[1975]] r. typowa struktura KW MO przedstawiała się następująco (schemat oparto na przykładzie województwa bydgoskiego):
Linia 63 ⟶ 71:
* Zarząd Zdrowia i Spraw Socjalnych
Przełom lat 70. i 80. był okresem dalszego rozwoju organizacyjnego KW MO dotyczącego przede wszystkim komórek aparatu bezpieczeństwa (zorganizowano wtedy m.in. wydziały IIIA / V ds. ochrony gospodarki oraz inspektoraty I ds. wywiadu, a także przejęto od MO inspektoraty ochrony przemysłu). Jedną z poważniejszych reform była reaktywacja w listopadzie [[1981]] r. pionu polityczno-wychowawczego, na jego czele stanęli zastępcy komendantów nadzorujący wydziały szkolenia i nowo utworzone wydziały polityczno-wychowawcze.
Po wprowadzeniu [[Stan wojenny w Polsce 1981-1983|stanu wojennego]] trwał proces odtwarzania pionu SB w terenie, który od [[1975]] r. istniał wyłącznie na poziomie wojewódzkim (wyjątkowo przy nielicznych niższych jednostkach milicji funkcjonowały grupy operacyjne podlegające właściwym wydziałom KW MO). Na mocy zarządzenia nr 6 ministra z 23 stycznia [[1983]] r. w województwach utworzone zostały rejony, do których przydzielono odpowiednie komendy miejskie i dzielnicowe oraz komisariaty. Od kwietnia w większości z nich ponownie umiejscowiono struktury Służby Bezpieczeństwa. Komendy wojewódzkie MO i jednostki im podległe funkcjonowały do czasu wejścia w życie ustawy z 14 lipca [[1983]] r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych. Zgodnie z nowymi przepisami terenowymi ekspozyturami MSW stały się od 1 sierpnia [[Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych|wojewódzkie urzędy spraw wewnętrznych]] (i stołeczny urząd w Warszawie), rejonowe, miejskie i dzielnicowe urzędy spraw wewnętrznych oraz komisariaty i posterunki. Ponadto zmieniono tytulaturę, w miejsce komendantów milicji wprowadzając szefów urzędów (oprócz komisariatów i posterunków), podobnie postąpiono także w stosunku do ich zastępców. Powyższe przekształcenia nie wpłynęły jednak na zakres działania struktur, które w dalszym ciągu wykonywały zadania z dziedziny ochrony bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego.
| |||