Niebylec (wieś): Różnice pomiędzy wersjami

|gmina = [[Gmina Niebylec (gmina)|Niebylec]]

'''Niebylec''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo podkarpackie|województwie podkarpackim]], w [[powiat strzyżowski|powiecie strzyżowskim]], w [[gmina Niebylec (gmina)|gminie Niebylec]]. Wieś położona jest przy drodze krajowej {{AS-droga|K|9}} z [[Rzeszów|Rzeszowa]] do [[Miejsce Piastowe|Miejsca Piastowego]].

Miejscowość liczy ok. 600 mieszkańców i jest siedzibą [[gmina Niebylec (gmina)|gminy Niebylec]] oraz siedzibą [[Parafia Znalezienia Krzyża Świętego w Niebylcu|parafii Znalezienia Krzyża Świętego]], należącej do [[Dekanat Czudec|dekanatu Czudec]], [[Diecezja rzeszowska|diecezji rzeszowskiej]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.rebelia.net/parafia/| tytuł = Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Niebylcu| data dostępu = 2012-03-13| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>.

== Historia ==

W [[1460]] roku właścicielami terenów Niebylca byli bracia: Marcin, Mikołaj, Jan i Stanisław Machowscy herbu [[Abdank (herb szlachecki)|Awdaniec]]. Niebylec był miastem w latach [[1509]]-[[1919]]. Jego założycielem był [[Mikołaj Machowski]] z [[Machów (Tarnobrzeg)|Machowa]],dworzanin i krojczy królowej Elżbiety, któremu król [[Zygmunt I Stary|Zygmunt Stary]] zezwolił na założenie miasta na terenie jego dziedzicznej wsi [[Jawornik (powiat strzyżowski)|Jawornik]] (założonej w [[XV wiek]]u). Początkowo miasto nosiło nazwę Jawornik, a później zmieniło nazwę na Niebylec. Obecnie wsie [[Jawornik (powiat strzyżowski)|Jawornik Niebylecki]] i Niebylec to dwie niezależne jednostki administracyjne. [[Janusz Romer]], właściciel Niebylca, w [[1646]] roku wybudował nowy kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Na mocy dekretu biskupa sufragana krakowskiego wydanego [[14 lipca]] [[1650]] roku przyłączono do parafii w Niebylcu kościół w [[Konieczkowa|Konieczkowej]], który stał się świątynią filialną.

Kolejnymi właścicielami Niebylca byli Pieniążkiowie i Ankiewicze. W czasie [[konfederacja barska|konfederacji barskiej]] do obrony Polski przed wojskami rosyjskimi włączyli się mieszkańcy Niebylca, którymi dowodził [[Kajetan Junosza Łempicki]] a potem wyruszył w [[1794]] roku na pomoc powstaniu kościuszkowskiemu. Ludność miasteczka trudniła się rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Niebylec miał przywilej urządzania cotygodniowego [[targ]]u i dwóch [[jarmark]]ów rocznie (od [[1801]] roku – czterech jarmarków). Miasteczko znane było ze sprzedaży wołów, koni, krów i skór.

Na początku XVII wieku do Niebylca przeniesiona [[parafia|parafię]] z sąsiedniej wsi [[Konieczkowa|Konieczkowej]]. W [[XVIII wiek]]u w miasteczku pojawiła się ludność żydowska, która na początku [[XX wiek]]u stanowiła już większość mieszkańców Niebylca. W tym okresie właścicielem ziemskim w Niebylcu był Aszer Wałłach. W [[1918]] doszło tutaj do rabunku sklepów żydowskich przez mieszkańców okolicznych wsi. W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] żydowscy mieszkańcy Niebylca zostali wywiezieni, najpierw do [[Getto#Historia Rzeszowa|getta w Rzeszowie]], a później do obozu [[Niemiecki Obóz Zagłady w Bełżcu|Belzec]]. W okolicach miasteczka działała w czasie okupacji [[Armia Krajowa|AK]], która nazwała te tereny mianem [[Rzeczpospolita Hyżneńsko-Niebylecka]]. Podobwód AK Rzeszów-Południe, teren Hyżne-Niebylec zarządzany był przez kpt. [[Józef Maciołek|Józefa Maciołka]] „Żuraw", „Roch", zaś komendantami Placówek AK, byli: Jan Rabczak „Dąb", Stanisław Jakubczyk „Chrobry", Mieczysław Chedyński „Józef" oraz Jan Baran „Blizbor"

== Zabytki ==

* Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Wniebowzięcia NMP z 1936-1943 (powstał na miejscu starszej budowli z [[1646]]).

* [[Synagoga w Niebylcu|Synagoga]] murowana z II poł. [[XIX wiek]]u z dobrze zachowaną polichromią (obecnie budynek biblioteki).

* Pozostałości [[Cmentarz żydowski w Niebylcu|cmentarza żydowskiego]] (zachowane są jedynie 2 [[macewa|macewy]]).

* Dwór drewniano-murowany z początku XV wieku, rozbudowany w XVII i XIX wieku.

* Kapliczka z przełomu XVIII i XIX wieku.

* Drewniane domy przy rynku.

* [http://www.niebylec.pl/ Gmina Niebylec]

* [http://www.shtetlinks.jewishgen.org/Kolbuszowa/Niebylec/Niebylec1.html Sztetl Niebylec – historia Żydów niebyleckich] {{lang|en}}