Wielki Architekt Wszechświata: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Bot: Przenoszę linki interwiki (9) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q1890688 |
Uzupełniłem artykuł o szczegółowe informacje i dodałem źródła. Usunąłem szablon "źródła" |
||
Linia 1:
'''Wielki Architekt Wszechświata''' – termin, którym w [[rytuał]]ach i [[ceremonia]]ch [[masoneria|masońskich]] określany jest [[Absolut]]. Jest to odpowiednik [[Platon|platońskiego]] [[Demiurg]]a.
Historycznie, pierwsze odniesienia do Boga pojawiały się jeszcze w manuskryptach wolnomularzy operatywnych (średniowieczne cechy kamieniarzy). Stwierdzenia, że masoni powinni czcić Boga pojawiają się już od wieku XIV (dokument "Old Charges" z 1390 roku zawiera uwagę, że "każdy członek cechu "winien kochać Boga i Kościół święty również"<ref>Wójtowicz N., "Wielki Architekt Wszechświata, teologiczna krytyka masońskich wizji Boga", wyd. Gajt, Wrocław 1999, ISBN 83-910542-5-X</ref>). Pojęcie Boga (nie nazywanego jeszcze Wielkim Architektem) dotyczyło wówczas tradycyjnie rozumianego Boga chrześcijańskiego.
Pod koniec XVII w. nastąpiło stopniowe przekształcanie się wolnomularstwa operatywnego w wolnomularstwo spekultatywne (t.j. filozoficzne). Loże zmieniały swój charakter i nabierały cech filozoficznych<ref>Wojciechowski K., "Bitwa o Sztukę Królewską, traktat o masonerii i regularności", wyd. Racjonalista, Wrocław 2011, ISBN 987-83-62503-06-3</ref>. W tym okresie w filozofii masońskiej zaczęto utożsamiać budowę świątyń (którymi zajmowali się średniowieczni kamieniarze) z symboliczną samodoskonalenia jednostki ludzkiej i tworzenie "świątyni duchowej"<ref>Dołęgowska-Wysocka M., "Od wolnomularstwa operatywnego do spekultatywnego", Warszawa 1996</ref>.
W lożach wolnomularskich spotykali się przedstawiciele różnych obrządków chrześcijańskich, zwłaszcza protestanckich i katolickich. Do lóż wolnomularskich zaczęto też inicjować przedstawicieli innych wyznań (m.in. żydów). Jednocześnie rozwój idei humanistycznych w duchu oświecenia sprawił, że wolnomularstwem zainteresowali się także agnostycy i wolnomyśliciele. Aby uniknąć napięć wśród braci, wolnomularze uznali, że nie będą precyzować, jakiego Boga mają na myśli <ref>Wójtowicz, N. Różnorodność masońskich wizji Wielkiego Architekta, w: Sztuka Królewska, r. 1996</ref>. Pozwoliło to na inicjowanie do lóż praktycznie wszystkich poza radykalnymi ateistami.
1723 rok masoni uważają za graniczną datę, wyznaczającą początek wolnomularstwa nowożytnego. 17 stycznia tego roku James Anderson, protestancki ksiądz i wolnomularz opracował na zlecenie Wielkiej Zjednoczonej Loży Londynu dokument znany potem jako Konstytucje Andersona. Była to kompilacja znanych w tym czasie dokumentów wolnomularzy operatywnych<ref>Strona internetowa Loży Galileusz, http://loza-galileusz.pl/1.wielki.architekt.wszechswiata.php</ref>. Została ona uznana za "dokument założycielski" masonerii. W jego pierwszym wydaniu znalazło się następujące stwierdzenie:
"Mason powinien, z tytułu swojej przynależności, przestrzegać Prawa moralnego i, jeśli dobrze rozumie zasady Sztuki, nigdy nie będzie bezmyślnym ateistą ani libertynem nie uznającym żadnej religii." <ref>Anderson J., The Constitutions of the Free-Masons; containing the History, Charges, Regulations, &c. of that Most Ancient and Right Worshipful Fraternity. For the Use of the Lodges. London. In the year of Masonry 5723, Anno Domini 1723.</ref>
Wyobrażenie Wielkiego Architekta Wszechświata i jego atrybutów nie było ściśle określone. Większość [[obediencja|obediencji]] wolnomularskich pozostawiło członkom lóż pełną swobodę interpretacji wyobrażeń na temat tego terminu. Loże skandynawskie (Norwegia, Dania, Szwecja) stanęły na gruncie tradycjonalistycznym i uznały, że Wielki Architekt jest tożsamy z Bogiem chrześcijańskim. Loże romańskie, będące pod największym wpływem francuskiej myśli oświeceniowej były bliższe ideom neoplatońskim. Pod koniec XIX wieku jedna z największych i najważniejszych [[obediencja|obediencji]] masońskich - [[Wielki Wschód Francji]] wycofał z oficjalnych dokumentów inwokację do Wielkiego Architekta, wprowadzając zapis mówiący, że podstawą wolnomularstwa jest całkowita wolność sumienia i solidarność ludzka.
Doprowadziło to do trwającego do dzisiaj rozłamu w łonie masonerii. Wolnomularstwo anglosaskie (wśród którego najważniejszą obediencją jest Wielka Zjednoczona Loża Anglii), zwane także regularnym uznaje, że wiara w nieśmiertelną duszę i istnienie Wielkiego Architekta (symbolizującego Boga wyznawanej religii dla osób wierzących, zaś dla agnostyków - kosmologiczną siłę sprawczą) jest wymagana dla inicjacji masońskiej. W konsekwencji - loże regularne (konserwatywne) nie inicjują ateistów. Wolnomularstwo romańskie (zwane liberalnym lub adogmatycznym) stoi na stanowisku, że wiara (bądź niewiara) jest indywidualnym przeżyciem człowieka i nie może stanowić przeszkody na drodze masońskiego samodoskonalenia. Niektóre loże mogą stawiać przed kandydatami dodatkowe warunki - np. wyznanie chrześcijańskie, ale jest to raczej rzadkie (występuje głównie w krajach skandynawskich).
Należy podkreślić, że - wbrew obiegowej opinii - osoby wierzące mogą wstępować do wolnomularstwa (zarówno regularnego, jak i liberalnego); z punktu widzenia lóż zaangażowanie religijne nie stanowi jakiejkolwiek przeszkody (i nie powoduje konfliktu sumienia)<ref>Wolnomularstwo a religia, http://loza-galileusz.pl/4.wolnomularstwo.a.religia.php</ref>.
W [[Polska|Polsce]] obediencją regularną jest [[Wielka Loża Narodowa Polski]], a nieregularną [[Wielki Wschód Polski]] i [[Międzynarodowy Mieszany Zakon Wolnomularski "Le Droit Humain" w Polsce|"Le Droit Humain"]].
{{Przypisy}}
== Zobacz też ==
| |||