Zulfikar Ali Bhutto: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poszerzenie Znacznik: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) |
78 to juz nie Bhutto |
||
Linia 103:
30 marca za szykowanie zamachu na Bhutto, aresztowanych zostało 59 oficerów armii pakistańskiej, do wyjaśnienia incydentu powołaną wojskową komisję na czele której stanął [[Muhammad Zia ul-Haq]]. 12 kwietnia 1973 roku prezydent podpisał nową konstytucję uchwaloną przez Zgromadzenie Narodowe. Konstytucja zwiększyła władzę cywilną, osłabiając silną pozycję sił zbrojnych. Pakistan przeszedł z systemu prezydenckiego na parlamentarny.
Pakistan stał się „Republiką Islamską” z parlamentarną formą rządów. Pod presją islamskich przywódców religijnych, rząd zdecydował się na uznanie ruchu [[Ahmadijja]] za niemuzułmański (ruch został założony przez [[Mirza Gulam Ahmad|Mirze Gulama Ahmada]], muzułmanina który ogłosił się powtórnie przybyłym [[Jezus Chrystus|Jezusem]]). Zintensyfikował program nacjonalizacji, poszerzając kontrolę rządu nad rolnictwem i przemysłem konsumenckim. Rozpoczął budowę portu Quasim w pobliżu Karaczi. Bhutto zreformował armię pakistańską, która według wizji Bhutto miała być armią profesjonalną. Rozwiązał Komendę Główną oraz zreorganizował służby wywiadowcze. Bhutto zmodernizował marynarkę i lotnictwo, szefem Sztabu Marynarki Wojennej mianował admirała Mohammada Shariffa a szefem Sztabu Sił Powietrznych mianował Zulfiqara Ali Khana. Utworzono również urząd Komitetu Połączonych Szefów Sztabu mianując jego szefem Mohammeda Shariffa. W 1976 roku na szefa sztabu armii mianował generała Zia-ul-Haqa, który zastąpił na tym stanowisku generała Tikka Khana<ref>In the summer of 1976, General Zia, who had superseded seven senior lieutenant-generals, told Prime Minister Zulfikar Ali Bhutto: "Sir I am so grateful to you for appointing me Chief of Army Staff. Not only myself, but may future generations will be eternally grateful to you for singling me out for such a great honor, and this is a favour which I can never forget." The Herald,
10 sierpnia, Bhutto objął funkcję premiera, urząd prezydenta objął Fazal Ilahi Chaudhry<ref>[http://countrystudies.us/pakistan/20.htm US Country Studies. "Zulfikar Ali Bhutto" (PHP)]</ref>. Rząd Bhutto został zaprzysiężony 14 sierpnia 1973 roku.
==== Reformy ====
Rząd podjął działania mające zmniejszyć ubóstwo i ożywić przemysł i rolnictwo. Istnieniu Pakistanu zagroził rozwój nacjonalizmów w prowincjach Baloch i Sindh. Także wśród Pasztunów coraz głośniejsze były żądania oderwania tych regionów od Pakistanu. Aby utrzymać jedność Pakistanu Bhutto rozpoczął ponowny proces integracji państwa i rozległe operacje wojskowe<ref>Langewiesche, William (November 2005). "The Wrath of Khan". The Atlantic. William Langewiesche of The Atlantic. Retrieved August 2011. ""Bhutto was a visionary, and seems to have believed that he had been born to save the nation. The democratically elected, populist, and some would say demagogic Zulfikar Ali Bhutto – Pakistan's greatest civilian leader..." The Wrath of Khan, s. 3-10, The Atlantic"</ref>.
Rząd zainicjował nową politykę pracy - zwiększył prawa pracownicze i pozycję [[związek zawodowy|związków zawodowych]]. Choć sam pochodził z jednej z klas systemu [[feudalizm|feudalnego]], 1 marca zapoczątkował reformę ograniczającą własność ziemi i przejęcie przez rząd ponad miliona akrów feudałów (4000 kilometrów kwadratowych) które zostały rozdystrybuowane bezrolnymi chłopom. Wypowiedział wojnę [[korupcja|korupcji]] - zwolnionych z pracy zostało ponad dwa tysiące skorumpowanych urzędników<ref>[http://countrystudies.us/pakistan/20.htm US Country Studies. "Zulfikar Ali Bhutto" (PHP)]</ref>. Bhutto po strajkach policji w Pendżabie, 3 marca zdymisjonował liderów armii. W marcu 1972 roku, na nowego szefa sztabu powołał generała Tikka Khana. Generał zdaniem prezydenta miał nie ingerować w sprawy polityczne, i skoncentruje się na rehabilitacji Armii Pakistanu w oczach obywateli. Bhutto 14 kwietnia zwołał Zgromadzenie Narodowe a 21 kwietnia unieważnił stan wojenny i ogłosił pracę nad nową konstytucją.
Linia 115:
Odwiedził Indie gdzie spotkał się z premier [[Indira Gandhi|Indirą Gandhi]], uzgodnił formalne porozumienie pokojowe i wynegocjował zwolnienie 93.000 pakistańskich jeńców wojennych oraz wymianę terytoriów okupowanych. 2 lipca 1972 roku, Gandhi i Bhutto podpisali umowę Simla, który zobowiązał Indie i Pakistan do ustanowienia tymczasowego zawieszenia broni w Kaszmirze i zobowiązał państwa do rozwiązywania sporów poprzez pokojowe, dwustronne rozmowy<ref> [http://countrystudies.us/pakistan/20.htm US Country Studies. "Zulfikar Ali Bhutto" (PHP)]</ref>. Obiecał zorganizowanie szczytu dotyczącego przyszłości pokojowego rozwiązania sporu o Kaszmir i zobowiązał się do uznania Bangladeszu<ref>Frank, Katherine (2002). Indira: The Life of Indira Nehru Gandhi. USA: Houghton Mifflin. s. 346. ISBN 0-395-73097-X.</ref>.
Prezydent wycofał Pakistan z udziału w SEATO i probrytyjskiej [[Wspólnota Narodów|Wspólnoty Narodów]]. Zapoczątkował program rozwoju energii atomowej i otworzył pierwszy pakistański reaktor atomowy, otworzony we współpracy z [[Kanada|Kanadą]] w Karaczi w dniu 28 listopada.
Był krytykowany przez część opozycji za rzekome zbytnie ustępstwa wobec Indii<ref>Frank, Katherine (2002). Indira: The Life of Indira Nehru Gandhi. USA: Houghton Mifflin. s. 347. ISBN 0-395-73097-X.</ref>. W lipcu Pakistan oficjalnie uznał państwowość Bangladeszu. W czasie wizyty w Bangladeszu, został skrytykowany przez opozycję za złożenie kwiatów przed pomnikiem bojowników o wolność Bangladesz.
Rozwijał bliższe relacje z Chinami, a także Arabią Saudyjską i innymi krajami muzułmańskimi. Był gospodarzem drugiego Szczytu Państw Muzułmańskich w Lahore między 22 a 24 lutego 1974 roku. === Premier ===
Linia 125 ⟶ 127:
===== Reforma konstytucyjna =====
Uważany jest za głównego architekta konstytucji z 1973 roku, która umieściła Pakistan na drodze do demokracji parlamentarnej<ref>[Malik, M.A. (2 October 2011). "PPP sticks to revolutionary culture". The Nation and M.A. Malik. Retrieved 2011. ""Zulfiqar Ali Bhutto, besides lifting Pakistan from the ashes after the Dhaka debacle and giving the first ever consensus constitution to the country, revolution through his politics wedded to the emancipation of the downtrodden masses by giving them a voice and introducing radical changes in the economic sphere for their benefit".... M.A. Malik, The Nation"]</ref>. Konstytucja była jednym z głównych osiągnięć w życiu prezydenta. Konstytucja z 1973 roku spowodowała konstytucyjną rewolucję polegającą na emancypacji uciskanych mas, udzielenia społeczeństwu powszechnego prawa głosu, oraz wprowadzeniu radykalnych zmian w sferze gospodarczej. Podczas swojej kadencji premiera wprowadził do konstytucji siedem zmian<ref>Raza, Member of Sindh Provincial Assembly., Syed Rasul (2008) [2008], "§Chaper II: The Constitution", Zulfiqar Ali Bhutto; The Architect of New Pakistan, Karachi, Sindh: The Constitution, s. 15–17</ref>. Pierwsza poprawka doprowadziła do uznania przez Pakistan, Bangladeszu i nawiązania z tym krajem stosunków dyplomatycznych. Druga poprawka określiła [[Ahmadijja]] jako niemuzułmanów i zdefiniowała pojęcie niemuzułmanów<ref>[http://www.pakistani.org/pakistan/constitution/amendments/2amendment.html "Constitution (Second Amendment) Act, 1974"
Trzecia poprawka dotyczyła praw osób zatrzymanych a czwarta, uprawnień sądów. Piątka poprawka wprowadzona 15 września 1976 roku, ograniczyła władzę i jurysdykcję sądownictwa. Poprawka ta została ostro skrytykowana przez prawników i opozycyjnych polityków. Szóstka poprawka przedłużyła kadencję sędziów Sądu Najwyższego, ustanawiając ich poza wiekiem emerytalnym<ref>Raza, Member of Sindh Provincial Assembly., Syed Rasul (2008)
===== Polityka gospodarcza =====
Prowadził ekonomię w stylu socjalistycznym, uważał że model ten pozwoli uniknięcia dalszych podziałów kraju. Rząd znacjonalizował przemysł chemiczny, elektryczny, maszyn mechanicznych a branże te znalazły się pod bezpośrednią kontrolę rządu, znacjonalizowane firmy takie jak KESC (Karachi Electric Supply Company) znalazły się pod pełną kontrolą rządu. Bhutto porzucił prowadzoną przez Ayub Khana politykę [[kapitalizm]]u państwowego, w której jego zdaniem bogaci się bogacili a biedni biednieli. Rząd zbudował Port Kasim, Huty Pakistańskie, Kompleks Przemysłu Ciężkiego i kilka cementowni<ref>Raza, Member of Sindh Provincial Assembly., Syed Rasul (2008)
Przeprowadził szereg reform w sektorze prywatnym, dokonał on [[nacjonalizacja|nacjonalizacji]] i poprawił prawa pracownicze<ref>Raza, Member of Sindh Provincial Assembly., Syed Rasul (2008) [2008], "§Chaper III: The Domestic Reforms Policy", Zulfiqar Ali Bhutto; The Architect of New Pakistan, Karachi, Sindh: The Reforms, s. 17–20</ref>. W pierwszym etapie reformy w 1972 roku, upaństwowił podstawowe gałęzie przemysłu takie jak stal, przemysł chemiczny, cementownie. 1 stycznia 1974 roku, Bhutto znacjonalizował wszystkie banki. Ostatnim etapem była nacjonalizacja produkcji mąki, ryżu i bawełny na terenie całego kraju. Proces nacjonalizacji nie był tak szeroki jak spodziewał się tego premier. W większości udało się znacjonalizować firmy mniejsze niż zakładano<ref>Raza, Member of Sindh Provincial Assembly., Syed Rasul (2008) [2008], "§Chaper III: The Domestic Reforms Policy", Zulfiqar Ali Bhutto; The Architect of New Pakistan, Karachi, Sindh: The Reforms, s. 17–20</ref>.
Linia 240 ⟶ 242:
Gdy 3 września armia aresztowała Bhutto pod zarzutem udziału w spisku skierowanym przeciwko Raza Kasuriego w marcu 1974 roku. 35-letni polityk Ahmed Raza Kasuri i jego rodzina została zaatakowana a w wyniku ataku zginął ojciec polityka. Kasuri twierdził że to on był rzeczywistym celem ataku i oskarżył rząd Bhutto o zorganizowanie ataku. Kasuri twierdził że był ofiarą 15 zamachów. Żona obalonego premiera, Nusrata, zebrała zespół najlepszych pakistańskich prawników Fakhruddina G. Ebrahima, Yahya Bakhtiara i Abdulhafiza Pirzada. Dziesięć dni później został zwolniony z aresztu przez sędziego Samadaniego, sąd uznał dowody za "sprzeczne i niepełne". W rezultacie sędzia został natychmiast odwołany i oddany do dyspozycji ministerstwa sprawiedliwości. Trzy dni później reżim ponownie aresztował Bhutto pod tymi samymi zarzutami. Tym razem Zia zrobił to w ramach wprowadzonego przez siebie stanu wojennego. Gdy PPP zorganizowała demonstracje w obronie więzionego Bhutto, Zia anulował zbliżające się wybory.
Bhutto został oskarżony Sąd Najwyższy w Lahore, a nie przez sąd niższej stancji, tym samym pozbawiła go to możliwości jednego poziomu odwołania. Sędzia który pozwolił mu opuścić areszt, został odwołany. Powołanych zostało pięciu nowych sędziów, kierowanych przez głównego sędzie Sądu Najważniejszych w Lahore, Maulvi Mushtaga Husajna. Husajn w 1965 roku był ministrem spraw zagranicznych i został odsunięty przez prezydenta Ayub Khana za planowany przez niego spisek na Bhutto. Husajn wielokrotnie publicznie krytykował obalonego premiera i nie ukrywał niechęci i wrogości do Bhutto<ref>Aqil, Tariq (7 December 2004<!- – 10:42 -->). "Judicial Murder of a Prime Minister". Tariq Aqil. Chowk.com. Retrieved 2011.</ref>.
Husajn ponownie aresztował Bhutto. Proces trwał pięć miesięcy, postępowanie zaczęło się 24 października 1977 roku. W procesie zeznawał Masood Mahmood, dyrektor generalny Federalnych Sił Bezpieczeństwa. Mahood został aresztowany natychmiast po zamachu stanu a do więzienia trafił ponownie na dwa miesiące przed objęciem stanowiska dyrektora generalnego FSB. W swoim zeznaniu, stwierdził że Bhutto nakazał zabójstwo Kasuriego i że odpowiedzialni za zamach są czterej agenci FSB. Czterej domniemani zamachowcy zostali aresztowani. Zostali oni współoskarżonymi, przyznali się do winy jednak jeden z nich wkrótce odwołał swoje zeznania, twierdząc, że zostały one z niego wydobyte [[tortura]]mi. Następnego dnia, współoskarżony nie był już obecny w sądzie, a prokurator twierdził że oskarżony nagle "zachorował". Bhutto rozpoczął swoje zeznania w dniu 25 stycznia 1978 roku. Maulvi Mushtaq zamknął salę sądową dla wszystkich obserwatorów. Bhutto odmówił składania zeznań, domagał się nowego procesu, zarzucając prezesowi sądu brak stronniczości po tym jak miał on obrazić rodzinną prowincję Bhutto. Sąd oddalił jego żądanie<ref>Aqil, Tariq (7 December 2004<!- – 10:42 -->). "Judicial Murder of a Prime Minister". Tariq Aqil. Chowk.com. Retrieved 2011</ref>.
Linia 247 ⟶ 251:
18 marca 1978 roku, choć nie został uznany za winnego zabójstwa, został skazany na śmierć. W dniu 12 marca 1978 roku, były minister rządu Bhutto Abdul Hafiz Per-Zadah, zwrócił się do Sądu Najwyższego o uwolnienie Mubashira Hassana i odwołanie kary śmierci Bhutto. Sąd Najwyższy odmówił uwolnienie Hassana jednak zgodził się na wysłuchanie argumentów Pirzada. W ciągu 12 dni od postępowania, Sąd Najwyższy stwierdził, że prezydent Pakistanu może zmienić wyrok śmierci na karę dożywotniego więzienia. Per-Zadah złożył wniosek o zmianę wyroku śmierci na dożywotnie więzienia, pełniący urząd prezydenta, Zia-ul-Haw twierdził, że wniosek zaginął<ref>[https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:8-F45KofrfAJ:ppp.org.au/Downloads/chronology.pdf+abdul+hafiz+pirzada+zulfiqar+ali+bhutto&hl=en&gl=us&pid=bl&srcid=ADGEESgtRU8K1jr6GLjLTZ-aBe8Bci9mwF17RuhqiAI4THyLpKswkT2jucoZtAqlCnDMqvgzT14uY8rkTnSYgubG7FuUADQtKoqONcCMD39ZCPipfH3eT9e_x9GO1bmiVAfmYbYjHGR3&sig=AHIEtbTUmfHU2M4VvhMBgWWGExvp0BFBXA Zaman, Fakhar. "Pakistan Peoples Party: A Past and Present" (Google docs). Fakhar Zaman. Fakhar Zaman and Pakistan Peoples Party's Media Research Cell Directorate. Retrieved 2011]</ref>. Per-Zadah poinformował Bhutto o rozwoju sytuacji i intencjach dyktatora. Bhutto nie zdecydował się więc na odwołanie. Został przeniesiony do celi w Rawlipindi, jego rodzina złożyła apelację w jego imieniu. Jego rozprawa przed sądem najwyższym rozpoczęła się w maju. Sędzia Anwarul Haw odroczył wyrok aż do końca lipca 1978 roku, przypuszczalnie dlatego że pięciu z dziesięciu sędziów apelacyjnych było skłonnych uchylić wyrok z Lahore. Jeden z tych sędziów odszedł na emeryturę w lipcu.
Apelacja została zakończona w dniu 23 grudnia 1978 roku. 6 lutego 1979 roku Sąd Najwyższy wydał wyrok skazujących, podjęty 4 do 3 głosów. Rodzina Bhutto miała na odwołanie siedem dni, do dnia 24 lutego 1979 roku, kiedy zaczęła się następna rozprawa, wielu światowych liderów apelowało o ułaskawienie Bhutto. Dzieci Bhutto, Murtaza i Benazir apelowali w różnych krajach o pomoc dla ojca.
Libijski pułkownik Kadafi wysłał do Pakistanu premiera [[Abdessalam Jalloud|Abdusselama Jallounda]]. Premier Libii podjął się rozmów z wojskowym establishmentem w celu uwolnienia Bhutto. Na konferencji prasowej, Jallound powiedział dziennikarzom, że Kadafi zaproponował generałowi Zia wygnanie Bhutto do Libii a na lotnisku w Islamabadzie na Bhutto czekał już specjalnie wyznaczony prezydencki samolot. Po tygodniu, generał Zia odrzucił wniosek premiera Libii<ref>[http://jang.com.pk/jang/oct2011-daily/21-10-2011/main.htm Khalil, Tahier. "Gaddafi made an enormest effort for Bhutto's release". Tahir Khalil of Jang Media Group. Tahir Khalil, special correspondent to the Middle East Evens (Text only in Urdu). Retrieved Thursday; 21 October 2011]</ref>. 24 marca 1979 roku Sąd Najwyższy uchylił skargę. Zia utrzymał wyrok śmierci na byłym premierze. 4 kwietnia tego samego roku, Bhutto został powieszony w więzieniu w Rawalpindi. Zulfikar Ali Bhutto został pochowany na cmentarzu we wsi Garhi Khuda Baksha<ref>[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GSln=Bhutto&GSbyrel=in&GSdyrel=in&GSob=n&GRid=11724172& Zulifikar Ali Bhutto's Memorial Page at Find A Grave. Retrieved 16 December 2008]</ref>. Niemal cały świat muzułmańskim był w szoku po wykonaniu na Bhutto wyroku śmierci a z całego świata do rodziny Bhutto napływały kondolencje<ref>[http://jang.com.pk/jang/oct2011-daily/21-10-2011/main.htm Khalil, Tahier. "Gaddafi made an enormest effort for Bhutto's release". Tahir Khalil of Jang Media Group. Tahir Khalil, special correspondent to the Middle East Evens (Text only in Urdu). Retrieved Thursday</ref>. Przed powieszeniem, Bhutto wygłosił swoją ostatnią mowę a jego ostatnie słowa brzmiały: "O Panie, pomóż mi... Jestem niewinny"<ref>[Youtube Press Release. "Bhutto's Last Words". Retrieved 4 January 2012]</ref>. T
===== Udział Stanów Zjednoczonych =====
Linia 271 ⟶ 279:
Jako że Pakistan nie był sygnatariuszem [[Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej|Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej]] (NPT), Grupy Dostawców Jądrowych (NSG), Commissariat à l'énergie atomique et aux énergies alternatives (CEA) i British Nuclear Fuels Limited (BNFL) miał natychmiast anulować projekty powtórnego przetrwania paliwa roślinnego. Według Kausara Niazi, urzędnicy Pakistańskiej Komisji Energi Atomowej próbowali uzgodnić przerabianie paliwa atomowego z Francją<ref>Niazi, Kausar (May 1994), "Chapter 9: The Reprocessing Plant—The Inside Story", Last Days of Premier Bhutto 1 (1 ed.), Islamabad, Islamabad Capital Territory: Maulana Kausar Niazi and Sani Panwjar, s. 55–56, ISBN 969-8500-00-6</ref>. A.Q. Khan doradził Bhutto aby rozpoczął prowadzenie wzbogacenie uranu gdyż jego zdaniem paliwo nie nadaje się do ponownego przetworzenia. Poparcie Bhutto zyskał Munir Ahmad Khan który zdecydował się na współpracę z Francuzami, do czasu kiedy pakistańscy naukowcy zdobędą doświadczenie w budowie zakładów przetwórczych. [[Henry Kissinger]] przekonał rząd Francji do rozwiązania umowy z Pakistanem. Po anulowaniu projekty przez Francję, Pakistan nabył 95% szczegółowych planów zakładów i materiałów. Komisja Energii Atomowej uważała że powinno się kontynuować dotychczasową politykę, Bhutto uznał że równolegle, zgodnie z planem Abdula Qadeer Khana należy rozwijać program wzbogacenia uranu<ref>Langewiesche, William (November 205). "The Wrath of Khan". The Atlantic (Boston, Massachusetts, United States: Atlantic Media Company) 1 (1): 3/14. ISSN 1072-7825. Retrieved 2011</ref>. Munir Khan i Ahmed wyrazili swoje zaniepokojenie planem Qadeer Khana, Bhutto przekonał ich jednak do jego planów. W tym czasie wokół Pakistanu narosło napięcie międzynarodowe, Bhutto z pomocą Munir Ahmad Khana i Aziza Ahmeda rozpoczął ze Stanami Zjednoczonymi wojnę dyplomatyczną, pozostawiając w tajemnicy postępy planu atomowego<ref>[http://dawn.com/2011/07/27/us-lobbied-to-stop-pakistan-nuclear-drive-documents/ AFP, Associate Press of Pakistan (1978). "U.S. waged a diplomatic war against Pakistan in 1978". Dawn (Pakistan). Retrieved 17 November 2011]</ref>. Bhutto aby uniknąć przeniknięcia Amerykanów w program atomowy, zdecydował się w ramach przeprowadzonej przez [[Inter-Services Intelligence]] operacji Sun Rise, wydalić z kraju wielu amerykańskich urzędników. Abdul Quadeer Khan po cichu sprowadzał do Pakistanu uran dostarczając go do ukrytych przed światem laboratoriów. Regionalni rywale Pakistanu tacy jak Indie i ZSRR, w latach 70. nie dysponowali podstawowymi informacjami na temat rozwoju przez Pakistan programu atomowego, Bhutto ograniczył potajemnie działania w 1978 roku gdy projekt w pełni dojrzał<ref>Rehman, Shahid-ur (1999), "Chapter 5§The Theoretical Physics Group: A Cue to Manhattan Project?", Long Road to Chagai: 1 (1 ed.), Islamabad, Islamabad Capital Territory: Printwise Publications, s. 55–101, ISBN 969-8500-00-6</ref>.
Do czasu obalenia rządu PPP w zamachu wojskowym, program był pod względem rozwoju technicznego i wysiłku naukowego w pełni rozwinięty<ref> Rehman, Shahid-ur (1999), "Chapter 5§The Theoretical Physics Group: A Cue to Manhattan Project?", Long Road to Chagai: 1 (1 ed.), Islamabad, Islamabad Capital Territory: Printwise Publications, s. 55–101, ISBN 969-8500-00-6</ref>. W 1977 roku, Pakistańska Komisja Atomowa (PAEC) i KRL (instytucja Khana) rozpoczęły wzbogacanie uranu i plutonu a na wzgórzach Chagai, PAEC przeprowadziło testy. Sprawozdanie z postępów zostało złożone przez obie organizacje. W 1977 roku PAEC skończyło projektowanie pierwszej broni rozszczepieniowej a naukowcom KRL udało się dokonać elektromagnetycznej separacji izotopów rozszczepialnych uranu<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/world/war/balochistan-1973.htm Global Security.org (2011). "Balochistan Insurgency – Fourth conflict 1973–77". Global Security.org. Global Security.org
W pracy ''O micie niepodległości'', wyraził swoje zaniepokojenie tym że Indie posiadają technologię używania broni atomowej poprzez lotnictwo<ref> Bhutto, Zulfikar Ali (1969). The Myth of Independence: §The Minimum Credible Deterrence (in English (only)). Karachi, Lahore, and Oxford: Oxford University Press. s. 159–359</ref>. Według jego prognoz agresja Indii nie spotkałyby się z niekorzystną reakcją społeczności międzynarodowej gdyż ataki mogłyby skupić się na kwatery armii pancernej i kolumny piechoty a więc liczby ofiar ataków mogłaby ograniczyć się do minimum. Po hipotetycznym pokonaniu Pakistanu, Indie zaanektowały by tereny północnego Pakistanu i Kaszmir a następnie rozbiłyby Pakistan na drobne państwa, oparte na podziałach etnicznych tym samym raz na zawsze likwidując "problem Pakistanu"<ref>Bhutto, Zulfikar Ali (1969). The Myth of Independence: §The Minimum Credible Deterrence (in English (only)). Karachi, Lahore, and Oxford: Oxford University Press. s. 159–359</ref>.
== Upamiętnienie ==
Na świecie Bhutto kojarzy się z internacjonalistycznym, świeckim kierunkiem polityki państw islamskich. Mimo późniejszej krytyki mediów i lat wojskowej dyktatury która obaliła rząd Partii Ludowej, do tej pory pozostaje najpopularniejszym przywódcą w historii Pakistanu<ref>[http://countrystudies.us/pakistan/20.htm US Country Studies. "Zulfikar Ali Bhutto" (PHP
Uznawany jest za ojca programu nuklearnego Pakistanu, w czasie jego rządów Pakistan przybrał kierunek niezależnej polityki zagranicznej i sprzeciwiał się próba oddziaływania na Pakistan innych państw, szczególnie Stanów Zjednoczonych<ref>(IISS), The International Institute for Strategic Studies; Mark Fitzpatrick Mimo silnej, niezależnej polityki, prowadził pokojowe rozmowy z głównym rywalem Pakistanu, Indiami, dzięki czemu w wyniku umowy w Simla, udało mu się uwolnić 93.000 jeńców pakistańskich i uniknąć kolejnych poważnych konfliktów. [[Times Bombaj]] określił Bhutto jako "geniusza" i chwalił go jako osobę błyskotliwą. Mimo różnić z Bhutto, amerykański sekretarz stanu, Kissinger określił Bhutto jako osobę czarującą, błyskotliwą, człowieka o niezwykłych zdolnościach który służył interesom narodowym Pakistanu<ref>Kissinger, Henry A., Former Secretary of State of the United States, The White House Years, published in (1979)</ref>.
Dużą popularność w Pakistanie zdobyła jego córka, Benazir, dwukrotna premier kraju i liderka PPP. Obecnie Zulfikar jest powszechnie uznawany za jednego z najważniejszych ludi w historii Pakistanu. Jego zwolennicy nadali mu przydomek Quaid-e-Awam (Lider Ludu)<ref>[http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2011\04\04\story_4-4-2011_pg3_4 Khan, PhD, Rashid Ahmad (4 April 2011). "Zulfikar Ali Bhutto: The Man and his legacy.". Dr. Professor Rashid Ahmad Khan, professor of International Relations at the Sargodha University. Dr. Rashid Ahmad Khan, and Daily times. Retrieved 2011]</ref>.
W ankiecie przygotowanej przez pakistańską gazetę Dawn, mającą wybrać największych liderów Pakistanu, uplasował się na drugim miejscu po twórcy Pakistanu, [[Muhammad Ali Jinnah|Muhammadzie Ali Jinnahu]]<ref>[ Imię Zulfikara otrzymały m.in. miasto Zulfiqarabad w prowincji Sindh, [[fregaty rakietowe typu F-22P Zulfiquar]] które weszły do użycia w 2009 roku, Agricultural College w Larkanie oraz Instytut Nauki i Technologii w Karaczi. W 2011 otwarte zostało muzeum Zulfikara Ali Bhutto. == Niektóre dzieła ==
| |||