Bromowodór: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Bot: Migrating 21 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q2447 (translate me) |
Rozbudowa: Zastosowania, Produkcja na skalę przemysłową, Preparatyka laboratoryjna oraz odnosniki. Przykładowe reakcje. |
||
Linia 81:
== Kwas bromowodorowy ==
Bromowodór łatwo rozpuszcza się w [[woda|wodzie]] (600 dm³ bromowodoru w 1 dm³ wody) tworząc ''kwas bromowodorowy'', który służy do otrzymywania [[sole|soli]] – [[bromki|bromków]]. Jest również używany w [[synteza organiczna|syntezie organicznej]]{{r|psc}}{{r|pwn1}}.
== Zastosowania ==
Bromowodór jest wykorzystywany w wielu syntezach chemicznych. Na przykład, HBr jest używany w produkcji bromków alkilowych z alkoholi:<ref name="Chem2Podr_1">A. Czerwiński i in.''Chemia 2. Podręcznik dla Liceum'' (zakres rozszerzony), 2011, [[WSiP]], str. 151-152.</ref>
::R-OH + HBr → R-Br + H<sub>2</sub>O
HBr ulega reakcji addycji do alkenów dając bromoalkany — ważną grupę związków bromoorganicznych:<ref name="Chem2Podr_2">A. Czerwiński i in.''Chemia 2. Podręcznik dla Liceum'' (zakres rozszerzony), 2011, [[WSiP]], str. 114-118.</ref>
::R-CH=CH<sub>2</sub> + HBr → R-CH(Br)–CH<sub>3</sub>
HBr ulega także reakcji addycji do [[alkiny|alkinów]] co daje w efekcie bromoalkeny:
::RC≡CH + HBr → RC(Br)=CH<sub>2</sub>
Addycja HBr do haloalkenów tworzy dihaloaklany. Reakcje tego typu zachodzą zgodnie z [[reguła Markownikowa|regułą Markownikowa]]:
::RC(Br)=CH<sub>2</sub> + HBr → RC(Br<sub>2</sub>)–CH<sub>3</sub>
Ponadto, bromowodór katalizuje wiele reakcji organicznych.<ref name="hercouet">Hercouet, A.;LeCorre, M. (1988) Triphenylphosphonium bromide: A convenient and quantitative source of gaseous hydrogen bromide. Synthesis, 157-158.</ref><ref name="greenwood">Greenwood, N. N.; Earnshaw, A. Chemistry of the Elements; Butterworth-Heineman: Oxford, Great Britain; 1997; str. 809-812.</ref><ref name="carlin">Carlin, William W. {{US Patent|4147601}}, April 3, 1979</ref><ref name="vollhart">Vollhardt, K. P. C.; Schore, N. E. Organic Chemistry: Structure and Function; 4th Ed.; W. H. Freeman and Company: New York, NY; 2003.</ref>
== Produkcja na skalę przemysłową ==
Bromowodór (a także kwas bromowodorowy) jest wytwarzany w znacznie mniejszych ilościach niż [[chlorowodór]] (oraz kwas chlorowodorowy). W podstawowej metodzie przemysłowej wodór i brom są używane do bezpośredniej syntezy HBr w temp. 200-400°C. Reakcja ta jest na ogół katalizowana na [[platyna|platynie]] lub [[azbest|azbeście]].<ref name="greenwood"/><ref name="ruhoff"/>
== Preparatyka laboratoryjna ==
HBr może być syntetyzowany na wiele sposobów w laboratoryjnej skali. Na przykład można go otrzymać przez destylację roztworu bromku sodu lub potasu z kwasem fosforowym lub rozcieńczonym kwasem siarkowym:<ref name="Pradyot Patnaik 2002">Pradyot Patnaik. ''Handbook of Inorganic Chemicals''. McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8</ref>
::2 KBr + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> → K<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> + 2HBr
W reakcji powyższej stężony kwas siarkowy jest nieefektywny, gdyż powstający HBr będzie utleniany do gazowego bromu:
::2 HBr + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> → Br<sub>2</sub> + SO<sub>2</sub> + 2H<sub>2</sub>O
Kwas bromowodorowy może być przygotowany także na kilka sposobów, włączając reakcję bromu zarówno z fosforem i wodą, jak i z siarka i wodą:<ref name="Pradyot Patnaik 2002"/>
::2 Br<sub>2</sub> + S + 2 H<sub>2</sub>O → 4 HBr + SO<sub>2</sub>
Alternatywnie, może być także przygotowany przez bromowanie [[tetralina|tetraliny]]:<ref name="webele">[http://www.webelements.com/webelements/compounds/text/H/Br1H1-10035106.html WebElements: Hydrogen Bromide]</ref>
::C<sub>10</sub>H<sub>12</sub> + 4 Br<sub>2</sub> → C<sub>10</sub>H<sub>8</sub>Br<sub>4</sub> + 4 HBr
Można również dokonać redukcji bromu kwasem fosforowym:<ref name="greenwood" />
::Br<sub>2</sub> + H<sub>3</sub>PO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O → H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub> + 2 HBr
Przygotowany w ten sposób bromowodór może być zanieczyszczony bromem, Br<sub>2</sub>, który można usunąć przepuszczając gaz przez wiórki miedziane lub przez [[fenol]]. <ref name="ruhoff">Ruhoff, J. R.; Burnett, R. E.; Reid, E. E. "Hydrogen Bromide (Anhydrous)" Organic Syntheses, Vol. 15, str. 35 (Coll. Vol. 2, str. 338).</ref>
{{wikisłownik|bromowodór}}
| |||