Wikipedia

Siedmiogród: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Jacek kl (dyskusja | edycje)
37 edycji
m →‎Wieki ciemne: Poprawa błędu interpunkcyjnego
→‎Panowanie Habsburgów: uzupełnienie, najprostszym wydało mi się odesłanie do wikilinków.
Linia 112:
W tym czasie pojawiają się [[Seklerzy|Szeklerzy]]. Naród ten jest zaliczany do ludności węgierskiej lub w dużym stopniu zmadziaryzowanej, jednakże zachowuje pewną odrębność od Węgrów zamieszkujących na zachodzie. Niekiedy ich pochodzenie wywodzi się od ocalałych Hunów{{odn|Nouzille|1997|s=79}}. W XIII wieku Szeklerzy zamieszkali na wschodzie Siedmiogrodu, gdzie nadal są znaczną grupą etniczną{{odn|Nouzille|1997|s=80}}.
 
Równie tajemnicze są początki osadnictwa niemieckiego. Wiadomo, że pierwsi koloniści [[Sasi|sascy]] przybyli do Siedmiogrodu w XI wieku. W 1210 byli już liczną grupą etniczną. W 1211 pojawili sięprzybyli [[Krzyżacy]], którzy chcieli stworzyć państwo zakonne{{odn|Nouzille|1997|s=81}}. Rycerze Zakonni początkowo otrzymywali znaczne przywileje (Dekret Andreanum) <nowiki>[http://de.wikipedia.org/wiki/Goldener_Freibrief]</nowiki>, gdyż pomagali Węgrom w kolonizacji słabo zaludnionych obszarów{{odn|Galusek|Jurecki|2008|s=25}}. Z czasem jednak chciwość i obłuda władz zakonu zaczęła przeszkadzać królowi{{odn|Galusek|Jurecki|2008|s=26}}. Zakon został w 1225 wygnany przez papieża [[Honoriusz III|Honoriusza III]]{{odn|Nouzille|1997|s=82}}. Krzyżacy zostali zastąpieni przez Cystersów{{odn|Galusek|Jurecki|2008|s=28}}. Osadnictwo niemieckie rozwijało się alternatywnie do węgierskiego, rumuńskiego i słowiańskiego. Bardzo charakterystycznym elementem pozostałym po NiemcachSiedmiogrodzkich Sasach <http://de.wikipedia.org/wiki/Siebenb%C3%BCrger_Sachsen> są warowne kościoły oraz wsie{{odn|Nouzille|1997|s=82}}.
 
Fazę rozwoju Siedmiogrodu powstrzymał [[najazd mongolski]] w latach 1241-1242. [[Mongołowie]] wymordowali wszystkich, którym nie udało się ukryć w lasach{{odn|Nouzille|1997|s=85-86}}, a w wyniku najazdu gospodarka została zrujnowana{{odn|Nouzille|1997|s=86}}. Dużą pomoc w odbudowie Siedmiogrodu okazali Cystersi, którzy samodzielnie uruchamiali młyny, a także stymulowali rozwój rzemiosła{{odn|Galusek|Jurecki|2008|s=29}}. Najazd mongolski zintensyfikował osadnictwo saskie{{odn|Galusek|Jurecki|2008|s=38}}.
Linia 138:
Przełomem w dziejach tej części Europy było zwycięstwo pod Wiedniem. Pokonanie Turków 12 września 1683 spowodowało dążenie Austrii do opanowania Europy Południowej{{odn|Nouzille|1997|s=172}}. 10 maja 1688 generał Caraffa został mianowany generałem gubernatorem Siedmiogrodu, co spowodowało przejęcie przez Austrię oficjalnego zwierzchnictwa nad ziemiami{{odn|Nouzille|1997|s=173}}. Zmiana zwierzchnika osłabiła pozycję Rumunów, którzy stanowili około 2/3 mieszkańców. Na stanowiskach publicznych mogli znajdować się tylko Niemcy, Węgrzy oraz ewentualnie Szeklerzy. Jedynym nieprzejętym przez Austrię terenem współczesnego Siedmiogrodu był Banat{{odn|Nouzille|1997|s=174}}.
 
PowstanieWiosna węgierskieLudów w 1848( spowodowało intensyfikację problemów w monarchii habsburskiejhttp://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Bem) W Siedmiogrodzie zaczął rodzić się rumuński ruch narodowy. Rumuni chcieli uzyskać dla swojego języka status języka urzędowego na terenie Siedmiogrodu, a także odmawiali przyłączenia tych terenów do Węgier. Ponadto chcieli reprezentacji w parlamencie proporcjonalnej do struktury narodowościowej{{odn|Nouzille|1997|s=191}}. Z powodu nie zrealizowania postulatów w październiku 1848 w Siedmiogrodzie wybuchła wojna domowa. Dopiero wkroczenie 18 czerwca 1849 armii rosyjskiej położyło kres walkom. Węgrzy zgodzili się na używanie języka rumuńskiego w administracji, sądownictwie i edukacji{{odn|Nouzille|1997|s=193}}. W latach 60., szczególnie po ugodzie 1867r., wzrosło znacznie Rumunów w parlamencie, jednakże nadal posiadali mniej miejsc niż wynikało to z demografii{{odn|Nouzille|1997|s=195}}.
 
3 lipca 1866 została utworzona monarchia dualistyczna. Siedmiogród stał się częścią Korony Stefana{{odn|Nouzille|1997|s=196}}. 20 czerwca 1867 parlament węgierski cofnął prawa języka rumuńskiego na terenie Siedmiogrodu{{odn|Nouzille|1997|s=200}} i mimo znacznego oporu rumuńskich mieszkańców nastąpiła madziaryzacja mniejszości narodowych na Węgrzech{{odn|Nouzille|1997|s=202}}.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Siedmiogród”