Jeżewo (powiat świecki): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Drobna korekta przypisu 4 |
m Bot poprawia frazę ([[WP:ZDBOT#Wyszukanie frazy z "[po]między"]]); zmiany kosmetyczne |
||
Linia 41:
== Historia ==
'''Jeżewo''' to stara kociewska wieś. Pierwsza historyczna nazwa
Z wszystkich zapisów, od najdawniejszych począwszy, wyraźnie wynika, że nazwa wsi miała zawsze w zasadzie tę samą formę i jest to nazwa dzierżawcza od nazwy osobowej ''Jeż''. Teoretycznie nie można również wykluczyć, że nazwa pochodzi od wyrazu ''jeż''. wtedy Jeżewo można interpretować topograficznie jako nazwę wskazującą na jeże żyjące w tej okolicy<ref name="p1"/>.
Dzieje Jeżewa sięgają zapewne XI i XII wieku.Tradycja mówi, że któryś książę albo król założył parafię, wyłączając ją ze świeckiej''''. ''''Prawdopodobnie za panowania na'' Pomorzu ''Gdańskim księcia Mszczuja II (1271-1294) Jeżewo stało się własnością biskupa'' włocławskiego.'' Pierwsza wzmianka historyczna o wsi pochodzi z 1293 r.<ref>Grzegorz M.,1990,Osady Pomorza Gdańskiego w latach 1309-1454, Warszawa, Łódź</ref> i podaje, że ''biskup włocławski Wisław'' może postawić groblę i młyn na strudze płynącej pomiędzy książęcą wsią''' Taszewo'''
W 1309 r. wieś znalazła się w granicach państwa zakonu krzyżackiego.W okresie wojny polsko-krzyżackiej z lat 1409-1411 Jeżewo uległo zniszczeniu i dewastacji. Zaginął również dokument lokacyjny wsi. W 1412 r. ówczesny ''sołtys'' Maciej Szkoda 'w obecności biskupa włocławskiego'' Jana zwanego Kropidło,'' dokonał odnowienia dokumentu lokacyjnego, według którego wieś miała 41 włók ziemi (ponad 700 ha ), jezioro i część boru<ref name="p3" />. Odnowienie prawa lokacyjnego wiązało się również z tym, iż Jeżewo, być może po''' '''1412 r. na krótko stało się stolicą dekanatu<ref>Jasiński K. (red.),1979, Dzieje Świecia nad Wisłą i jego regionu, t. I, Warszawa, Poznań, Toruń</ref>. W miejsce zniszczonego w czasie wojen kościoła w 1427 r. rozpoczęto budowę nowego, z którego mury prezbiterium przetrwały do dnia dzisiejszego.
Linia 55:
W związku z rozwojem kolei w drugiej połowie XIX wieku nastąpił rozwój wsi (Jeżewo uzyskało połączenie kolejowe z Laskowicami i Grudziądzem w 1879 r.). Znacznie wzrosła liczba mieszkańców (516 osób - 1871 r., 1287 osób - 1905 r.)<ref name="p7">Dąbrowski Z., 2005, "Pod zaborem pruskim", w: Gmina Jeżewo, praca zbiorowa, Jeżewo</ref>.
Pod koniec XIX stulecia nasiliły się procesy germanizacyjne. Z inicjatywy miejscowych Niemców pobudowano szkołę ewangelicką, a w 1889 r. zapoczątkowała działalność gmina protestancka (w 1905 r. w Jeżewie żyło 233 luteranów). W 1899 r. założono straż pożarną, w trzy lata później oddano stację kolejową. W 1904 r. ukończono budowę kościoła ewangelickiego, który przetrwał do 1945 r. W odpowiedzi na politykę germanizacyjną na przełomie XIX/XX stulecia zaktywizowała się społeczność polska (ziemiaństwo, między innymi: '''Sas-Jaworscy,'''
''25 stycznia 1920 r. wieś wróciła do Polski. ''W okresie międzywojennym Jeżewo rozwijało się dynamicznie. Wzrosła liczba mieszkańców do 1561 (1939 r.). Z inicjatywy księdza proboszcza Jana Burtschika w latach 1925-1926 gruntownie przebudowano''' kościół parafialny pod wezwaniem Świętej Trójcy,''' którego kształt przetrwał do dziś. W 1934 r. wieś została zelektryfikowana. 9 listopada 1938 r. w obecności biskupa chełmińskiego Stanisława Okoniewskiego uroczyście poświęcono nowo wybudowany (najnowocześniejsza szkoła wiejska w województwie pomorskim) budynek szkolny. Pomysłodawcą i energicznym wykonawcą przedsięwzięcia był ówczesny kierownik szkoły, Bronisław Noga<ref>Dąbrowski Z., 2005, "W okresie II Rzeczypospolitej (1920-1939)", w: Gmina Jeżewo, praca zbiorowa, Jeżewo</ref>.
1 września 1939 r.wybuchła II wojna światowa. W dniach 03-04.09.1939 r. przez Jeżewo dokonywał się odwrót wojsk polskich z rejonu Borów Tucholskich, w wyniku którego we wsi i okolicach zginęło kilkudziesięciu polskich żołnierzy (spoczywają oni w mogile zbiorowej na cmentarzu parafialnym).
W okresie okupacji hitlerowskiej wieś włączono do Rzeszy Niemieckiej. Najaktywniejszych Polaków dosięgnęły prześladowania okupanta: rozstrzeliwania (Grupa, Mniszek), wywóz do obozów odosobnienia (Dachau, Oranienburg, Buchenwald, Stutthof, Potulice), wywozy w głąb Rzeszy na przymusowe roboty, wywłaszczenia polskich gospodarzy - rolników, przymusowe wcielanie do armii niemieckiej. W wyniku eksterminacji z rąk hitlerowców w latach 1939-1945
17.02.1945 r. do Jeżewa wkroczyli żołnierze 65 Armii Radzieckiej. Tego samego dnia NKWD przy udziale niektórych mieszkańców dokonało aresztowań Polaków, domniemanych wrogów ZSRR oraz osób sprzyjających Niemcom. Następnie pojmanych odprowadzono do Świecia, dalej do Działdowa i Iłowy, a później wywieziono w głąb Rosji Sowieckiej. Łącznie w całej gminie Jeżewo aresztowano 196 osób - 64 spośród nich straciło życie<ref name="p9"/> (na cmentarzu parafialnym w Jeżewie znajdują się ''"Tablice upamiętniające mieszkańców Gminy Jeżewo - ofiar niemieckiego nazizmu 1939-1945 i ofiar sowieckiego totalitaryzmu, którzy zginęli w wyniku deportacji 1945-1946").''
| |||