Jawaharlal Nehru: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: korekta wielkości nagłówków |
|||
Linia 35:
==== Młodość i wczesna kariera ====
Kształceniem Jawahrlara zajmowały się guwernantki i nauczyciele domowi (głównie Anglicy). Pod wypływem nauczyciela, Ferdinanda T. Brooksa, Nehru zainteresował się [[teozofia|teozofią]]<ref name="misra">Om Prakash Misra; Economic Thought of Gandhi and Nehru: A Comparative Analysis. M.D. Publications. 1995. ISBN 978-8185880716. s. 49–65.</ref>. Nehru w wieku trzynastu lat poprzez przyjaciółkę rodziny [[Annie Besant]], dołączył do [[Towarzystwo Teozoficzne|Towarzystwa Teozoficznego]]. Jego zainteresowanie się teozofią nie okazało się jednak trwałe i wkrótce po tym jak odszedł jego nauczyciel, Nehru opuścił Towarzystwo<ref>Frank Moraes (2008). Jawaharlal Nehru. Jaico Publishing House. ISBN 978-8179926956, s. 23.</ref>.
Chociaż Nehru był sceptyczny wobec religia, jego młodzieńcza fascynacja teozofią wpłynęło na jego późniejsze zainteresowania; Nehru poświęcał się studiowaniu pism buddyjskich i hinduistycznych<ref>Bal Ram Nanda; The Nehrus. Oxford University Press. 1962. ISBN 978-0195693430. s. 65.</ref>.
Linia 41:
Kiedy ukończył 15 lat, ojciec wysłał do szkoły Harrow School<ref>Sumita Mukherjee ''Nationalism, Education and Migrant Identities: The England-returned'' s. 93, 2009.</ref>.
W młodości był zagorzałym [[nacjonalizm|nacjonalistą]]. Jego nacjonalistyczne poglądy umocniły [[wojny burskie]] i [[wojna rosyjsko-japońska]]. W czasie wojny między Imperium Rosyjskimi a Japonią, sympatyzował z Japonią, tak jak wielu Azjatów sądził że Japonia stoi na straży wolności narodów Azji<ref
[[Plik:Nehru barrister.png|thumb|175px|Nehru w Allahabad High Court]]
W październiku 1907 roku, Nehru kontynuował edukację na [[Trinity College (Cambridge)|Trinity College]] w [[Cambridge]]. Szkołę z wyróżnieniem w naukach przyrodniczych ukończył w 1910 roku<ref>Frank Moraes (2008). Jawaharlal Nehru. Jaico Publishing House. ISBN 978-8179926956, s. 43.</ref>. W tym okresie, studiował również politykę, ekonomię, historię i literaturę. W tym okresie na jego poglądy polityczne i gospodarcze wpłynęły dzieła myślicieli i ekonomistów takich jak [[George Bernard Shaw]], [[Herbert George Wells]], [[John Maynard Keynes]], [[Bertrand Russell]], Goldsworthy Lowes Dickinson i Meredith Townsend<ref
Po zdobyciu w 1910 roku dyplomu uczelni wyjechał do Londynu. Został na dwa lata przyjęty na studia prawnicze w londyńskiej Inns of Court School of Law (Inner Temple)<ref>Frank Moraes (2008). Jawaharlal Nehru. Jaico Publishing House. ISBN 978-8179926956, s. 47.</ref>. W okresie londyńskim poznał filozofię lewicowego [[Fabianie|Towarzystwa Fabiańskiego]], szczególnie zainteresował się poglądami [[Beatrice Webb]]<ref
Egzamin kończący studia zdał w 1912 roku, a w sierpniu powrócił do Indii gdzie rozpoczął pracę jako adwokat<ref>O. P. Misra ''Economic Thought of Gandhi and Nehru: A Comparative Analysis'' s. 53, 1995.</ref>.
Linia 51:
=== Wczesna działalność w Indyjskim Kongresie Narodowym ===
{{Osobny artykuł|Indyjski Kongres Narodowy}}
Zainteresował się polityką jeszcze w czasie pobytu w Wielkiej Brytanii. W 1912 roku wziął udział w rocznej sesji [[Indyjski Kongres Narodowy|Indyjskiego Kongresu Narodowego]] w Patnie<ref>Sankar Ghose ''Jawaharlal Nehru, a Biography'' s. 25, 1993.</ref>. W 1913 roku wstąpił do organizacji kongresowej w Zjednoczonych Prowincjach. Początkowo był zażenowany elitami partii a partia nie spełniała jego oczekiwań – Kongres był wówczas partią umiarkowanych elit. Mimo wątpliwości dołączył dla partii, a w ramach działalności politycznej organizował pomoc dla ruchu praw obywatelskich w [[Związek Południowej Afryki|Związku Południowej Afryki]]<ref name="moraes50">Moraes 2008, s. 50.</ref>. W 1913 roku uczestniczył w zbieraniu funduszy na kampanię praw obywatelskich prowadzoną przez [[Mahatma Gandhi|Mahatmę Gandhiego]]. Później uczestniczył w kampanii przeciwko łamani praw pracowniczych i innych dyskryminacji spotykających Hindusów ze strony brytyjskich władz kolonialnych<ref>An Autobiography (1936) s. 33.</ref>.
Wybuch [[I wojna światowa|I wojny światowej]] silnie spolaryzował społeczeństwo Indii. Większość wykształconych Hindusów uważała że wojna może osłabić kolonialistów. Według biografii autorstwa Franka Moraesa, Nehru sympatyzował z Francją ze względu na podziw dla kultury tego kraju<ref>Moraes 2008, s. 52.</ref>. Uważał że poparcie brytyjskiej polityki w czasie wojny nie służyło interesom indyjskim, a nawet wyśmiał Indyjską Służbę Cywilną (ICS) będącą reprezentantem polityki dyktowanej przez rząd Zjednoczonego Królestwa<ref>Nehru, Jawaharlal Glimpses of world history: being further letters to his daughter (Lindsay Drummond Ltd., 1949), s. 94.</ref>. W czasie trwanie wojny, zgłosił się do pracy w [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]], organizacji humanitarnej [[Joannici Dzieło Pomocy]]. Został jednym ze stanowych sekretarzy Joannitów w Allahabadzie<ref name="ghose25">Ghose 1993, s. 25.</ref>.
Wziął udział w protestach przeciwko ustawie prowadzącej w Indiach cenzurę. W latach wojny należał do przedstawicieli radykalno-niepodległościowego skrzydła partii które domagało się nadania Indiom autonomii<ref>Moraes 2008, s. 56.</ref>. Radykałowie pozostali w mniejszości a kierunek ruchu kongresowego wyznaczony został przez centrowego [[Gopal Krishna Gokhale|Gopala Krishne Gokhale]]<ref
Wpływ frakcji centrystycznej w Kongresie zaczął słabnąć po śmierci jej lidera, Gokhale w roku 1915<ref
Był członkiem zarówno Krajowego Ruchu dla Autonomii i Indyjskiego Kongresu Narodowego<ref name="moraes55">Moraes 2008, s. 55.</ref>.
Dużą zmianą i kierunkiem w stronę odejścia od wczesnej polityki IKN było zawarcie paktu w Lucknow co zostało przez Nehru poparte. Do podpisania paktu doszło w czasie corocznego spotkania Kongresu w grudniu 1916 roku. W wyniku porozumienia muzułmanie i hindusi mieli wspólnie działać w ruchu antykolonialnym. Umowa podpisana została przez Kongres i [[Liga Muzułmańska|Ligę Muzułańską]]. Na kongresie w Lucknow, Nehru po raz pierwszy spotkał Gandhiego<ref>Amaresh Datta ''Encyclopaedia of Indian Literature: devraj to jyoti'' s. 1345, 1988.</ref>.
W 1917 roku został prywatnym sekretarzem Annie Besant, lidera Krajowo Ruchu Dla Autonomii<ref>[http://www.jnmf.in/chrono.html „Jawaharlal Nehru – a chronological account”. Retrieved 23 June 2012].</ref><ref
W 1916 roku poślubił Kamalę Kaul. Ich jedyna córka, Indira urodziła się w 1917 roku. Kamala w listopadzie 1924 roku urodziła chłopca, jednak zmarł on po tygodniu po urodzeniu<ref>[http://news.google.com/newspapers?id=tzA_AAAAIBAJ&sjid=81AMAAAAIBAJ&pg=4355,5162968&dq=kamala+nehru&hl=en „From years 1916 to 1964...The man and the times”. The Windsor Star. 27 May 1964. Retrieved 19 January 2013].</ref>.
Linia 105:
Poparcie dla przyszłego, opartego na socjalizmie ustroju Indii było trudne do osiągnięcia. [[Prawica|Prawicowi]] kongresmeni tacy jak Sardar Patel, doktor Rajendra Prasad i Chakravarthi Rajagopalachari byli przeciwni lewicowemu programowi Nehru. Program poparli lewicowi kongresmeni Maulana Azad i [[Subhas Czandra Bose]]. Nehru, Azad i Bose w 1936 roku zainicjowali odwołanie dotychczasowego [[konserwatyzm|konserwatywnego]] prezesa Kongresu, doktora Prasady. Prasada na stanowisku prezesa zastąpiony został przez Nehru, który sprawował tę funkcję w latach 1936-1937. W 1938 roku zastąpił go Czandra Bose który pełnił funkcję do 1939 roku, a od 1940 do 1946 roku funkcję prezesa sprawował Azad<ref>''Indian Politics: Contemporary Issues And Concerns'' (2008) s. 61.</ref><ref>S N Roy Choudhary (2010) ''Restoration of Split Milk'' s, 182.</ref>.
Podczas drugiej kadencji sekretarza generalnego, zaproponował pewne uchwały dotyczące polityki zagranicznej Indii<ref>Moraes 2008, s. 129.</ref>. Od tego momentu, dano mu wolną rękę w kształtowaniu polityki zagranicznej Indii. Nehru nawiązał stosunki między Kongresem a rządami na całym świecie. W czasie narastania kryzysu w Europie związanego z ekspansjonistyczną polityką państw [[faszyzm|faszystowskich]], Kongres opowiedział się przeciwko faszyzmowi i za demokracją<ref name="moraes266">Moraes 2008, s. 266.</ref>.
Opracował przyszłe plany [[Gospodarka planowa|centralnego planowania gospodarki]] Indii. W 1938 roku, powołał Państwową Komisję Planowania, która miała stworzyć plany gospodarcze realizowane już w niepodległych Indiach<ref>[http://planningcommission.nic.in/plans/planrel/fiveyr/3rd/3planch1.html „3rd Five Year Plan (Chapter 1)”. Government of India. Retrieved 16 June 2012].</ref>. Wiele planów Nehru i jego sojuszników zostało jednak odrzucone ze względu na podział Indii w 1947 roku.
Linia 134:
Gdy w połowie lat 30., świat zaczął dryfować w stronę kolejnej wojny światowej, w 1936 roku Nehru wyjechał do Szwajcarii, aby na krótko przed śmiercią ciężko chorej żony, zaopiekować się nią w sanatorium<ref>Rajendra Prasad Dube ''Jawaharlal Nehru: A Study in Ideology and Social Change'' 1988 s. 10.</ref>. Mimo napiętej sytuacji międzynarodowej, Nehru podkreślał że w razie wojny, miejsce Indii powinno znaleźć się przy państwach demokratycznych, choć, Indie powinny walczyć po stronie Wielkiej Brytanii i Francji tylko jeśli tylko zostanie im nadana niepodległość. Wizyta w Europie w 1936 roku, stała się przełomem w myśli politycznej i gospodarczej Nehru. Przyszły premier zainteresował się [[marksizm]]em i myślą socjalistyczne. Jego kolejny pobyt w więzieniu pozwolił mu bardziej szczegółowo studiować marksizm. Zainteresowały go pomysły i założenia marksizmu równocześnie odpychały go niektóre tezy zaproponowane przez [[Karol Marks|Karola Marksa]]. Nehru w sferze ekonomii pozostawał marksistą, chciał wprowadzić ekonomiczne postulaty marksizmu na grunt warunków indyjskich.
W Europie ściśle współpracował z Czandrą Bose, działacze ci rozstali się jednak pod koniec lat 30. gdy Bose zaczął szukać wsparcia u [[faszyzm|faszystów]], a w tym samym czasie, Nehru poparł hiszpańskich republikanów walczących przeciwko wojskom [[Francisco Franco|generałą Franco]] i był zdecydowanym antynazistą<ref>Shree Govind Mishra ''Democracy in India'' 2000 s. 236.</ref>. Gdy ludzie z wielu krajów zgłaszali się na ochotników, tworząc [[Brygady Międzynarodowe]] do walki z siłami faszystowskimi w Hiszpanii, Nehru wraz ze swoim pomocnikiem V.K. Krishną Menonem udał się do Hiszpanii aby udzielić wsparcia hinduskim ochotnikom<ref>Narahari Kaviraj ''Gandhi-Nehru Through Marxist Eyes'' 1988 s. 84.</ref>. Odmówił spotkania się z włoskim dyktatorem, [[Benito Mussolini]]m gdy ten wyraził chęć spotkania<ref>Pi. Ci Kaṇēcan ''Sura’s Sonia Gandhi: The Unfolding Scenario'' 2002 s. 4.</ref>. Już wtedy Nehru postrzegany był na świecie jako bojownik o demokrację i wolność<ref>Moraes 2008, s. 77.</ref><ref
=== II wojna światowa ===
Linia 143:
8 października 1940 roku Linlitghow zatwierdził warunki Nehru, uznał on jednak że Indie staną się dominium, nie sprecyzował on jednak daty tego wydarzenia. W związku z brakiem przedstawienia przez Brytyjczyków konkretów, Gandhi i Nehru, porzucili pierwotne stanowisko popierania Wielkiej Brytanii i rozpoczęli ograniczoną kampanię obywatelskiego nieposłuszeństwa. Nehru został aresztowany i skazany na cztery lata więzienia. Z więzienia został zwolniony po roku (na trzy dni przed zbombardowaniem [[Pearl Harbor]] na Hawajach), wraz z innymi działaczami Kongresu. Wojska japońskie na wiosnę 1942 roku poprzez Birmę (obecnie [[Mjanma]]) dotarły do granic Indii. Rząd brytyjski zgodził się na pewne ustępstwa wobec Indii, w tym część postawionych na początku wojny przez Nehru. Premier [[Winston Churchill]] wysłał do Indii ministra [[Stafford Cripps|Strafforda Crippsa]], dzielącego z Nehru lewicowe poglądy polityczne<ref>Stanley Wolpert ''Shameful Flight: The Last Years of the British Empire in India'' 2009 s. 15.</ref>.
Nehru był entuzjastycznie nastawiony do kompromisu indyjsko-brytyjskiego, Gandhi był do niego sceptyczny na skutek czego misja Cripsa zakończyła się porażką. Gandhi mimo różnić wyznaczył Nehru na swojego politycznego
=== Funkcja premiera ===
Linia 162:
Rząd przyjął model [[gospodarka mieszana|gospodarki mieszanej]]. Nehru wdrażał w życie reformy gospodarcze mające zbudować indyjską wersję planowania gospodarczego. Rząd zarządzał strategicznymi gałęziami przemysłu, tj. górnictwo, energia, przemysł ciężki. Prowadzono programy redystrybucji ziemi, budowy kanałów nawadniających i tam, rozwoju społecznego (popularyzacja chałupnictwa i aktywizacja zawodowa na obszarach wiejskich). W rolnictwie upowszechniono nawozy co przyczyniło się do zwiększenia produkcji rolnej.
Rząd zbudował wielkie zapory, nazywane przez Nehru „nowymi świątyniami Indii”, rozpoczął prace irygacyjne, wytwarzanie energii wodnej, uruchomiono program wykorzystania energii atomowej. Polityka przemysłowa rządu Nehru, której główne cele zostały zebrane w rezolucji „Polityka Przemysłowa 1956”, doprowadziła do wzrostu zróżnicowania produkcji i powstania w Indiach przemysłu ciężkiego<ref name="farmer120">Farmer, B. H. (1993). An Introduction to South Asia. Routledge. s. 120. ISBN 0-415-05695-0.</ref>. Gospodarka cieszyła się stałą stopą wzrostu na poziomie 2,5% rocznie.
W 1951 roku, w oparciu o Komisję Planowania Indii, sporządził pierwszy [[Plan pięcioletni (Indie)|plan pięcioletni]]. Plan zakładał zwiększenie inwestycji rządowych w przemyśle i rolnictwie. W czasie jego rządów upowszechniono w Indiach nawozy, tym samym zwiększono produkcję rolną. Zapoczątkowano serię programów rozwoju społecznego mających na celu szerzenie różnych form chałupnictwa i zwiększaniu aktywizacji zawodowej w wiejskich obszarach Indii.
Linia 172:
W czasie pierwszych lat niepodległości, Indie mimo postępów w zwiększeniu produkcji rolnej, dalej borykały się z niedoborami żywności. Wdrożono reformę rolne i programy szybkiego uprzemysłowienia. Reforma rolna została zrealizowana, w jej wyniku rozdano olbrzymie połacie ziemi, jednak część ziemi znajdującej się w rękach właścicieli ziemskich nie została rozparcelowana. Próby reform rolnictwa były udaremniane przez wiejskie elity klasowe które miały silne wpływy w prawicowych frakcjach Kongresu, przeciwnych polityce frakcji socjalistycznej.
Produkcja rolna do początku lat 60. stale się zwiększała, było to spowodowane m.in. udanymi projektami irygacyjnymi i rozparcelowaniem ziemi która trafiła pod uprawę. Rząd wzorując się na istniejących w Stanach Zjednoczonych uczelniach rolniczych, utworzył krajowe uczelnie. Uczelnie te pracowały z wysoko wydajnymi odmianami pszenicy i ryżu, pierwotnie opracowanymi w Meksyku i na Filipinach. Dużą liczbę wysoko wydajnych zbóż importował do Indii minister Subramaniam który w kwestii innowacji okazał się jeszcze bardziej odważny od amerykańskich doradców rządu<ref>Devesh Kapur, John Prior Lewis, Richard Charles Webb ''The World Bank. 1. History'' 1997 s. 389.</ref>. Wydajne odmiany zastosowano w latach 60., w czasie trwania tzw. [[Zielona Rewolucja|Zielonej Rewolucji]]. Rewolucja polegała na zwiększeniu produkcji rolnej. Postępy w ulepszaniu wydajności rolnictwa pomimo ciągłego postępu technologicznego spowolniła seria monsunów<ref
===== Reforma administracyjna =====
Linia 186:
{{Osobny artykuł|Ruch Państw Niezaangażowanych}}
Pod kierownictwem Nehru Indie przejawiały inicjatywę w ważnych problemach azjatyckich. Największym dokonaniem na arenie międzynarodowej lat 50. była zwołana przez Indie konferencja 29 państw Azji i Afryki w [[Bandung]]u. W konferencji uczestniczyli także przedstawiciele prozachodnich krajów tego regionu i w związku z tym istniało duże prawdopodobieństwo starcia między zwolennikami kursu proamerykańskiego a zwolennikami niezaangażowania<ref>Guy Arnold ''The A to Z of the Non-Aligned Movement and Third World'', 2010, s. 39.</ref>, do czego nie dopuściły jednak mediacje Nehru. Konferencję zdominowały sprawy antykolonializmu, pokoju i zwiększenia roli państw Azji i Afryki. Delegaci krajów Afryki i Azji, postanowili zjednoczyć się „w walce z kolonializmem i dyskryminacją rasową”<ref name="woydyllo">Jerzy Woydyłło, ''Tito jakiego nie znamy'', 1992, „Rozdział XVIII: Wielka przebudowa”''.</ref>. W lipcu 1956 roku współorganizował spotkanie na wyspie Vang w archipelagu Brioni. Na spotkaniu omówiono zasady współpracy krajów, które nie należały do bloków militarnych i politycznych. Przez kolejne dwa lata nawiązała się współpraca „Niezależnej Trójki”<ref
W 1956 roku Nehru skrytykował wspólną inwazję Brytyjczyków, Francuzów i Izraelczyków na Kanał Sueski. Jako premier Indii i lider Ruchu Państw Niezaangażowanych starał się doprowadzić do rozejmu i sprawiedliwej oceny obydwóch stron konfliktu. Zyskał w tym sojusznika w postaci prezydenta USA, [[Dwight Eisenhower|Dwighta Eisenhowera]], któremu udało się zahamować wpływy Francji i Wielkiej Brytanii. [[Kryzys sueski]] znacznie zwiększył prestiż Indii w krajach [[Trzeci Świat|Trzeciego Świata]]. W czasie kryzysu, indyjski dyplomata, Menon przekonał [[Egipt|egipskiego]] prezydenta [[Gamal Abdel Naser|Gamala Abdela Nasera]] na kompromis z Zachodem. Indie przyczyniły się do budowy w krajach zachodnich wizerunku Nassera jako człowieka skłonnego do kompromisu<ref>Benjamin Zachariah ''Nehru'', 2004, s. 222.</ref><ref>John Melady ''Pearson’s Prize: Canada and the Suez Crisis'', 2006, s. 100.</ref>. Nawet po kryzysie sueskim, utrzymywał dobre stosunki z Wielką Brytanią. Uczestniczył w arbitrażu Wielkiej Brytanii, [[Bank Światowy|Banku Światowego]] i Pakistanu. W 1960 roku Wielka Brytania, Indie i Bank światowy podpisały traktat z przywódcą Pakistanu, [[Muhammad Ayub Khan|Ayub Khanem]]. Dzięki temu Pakistan dał Indiom dostęp do głównych rzek regionu Pendżab. Po raz kolejny wzrosła rola ministra, Krishny Menona – amerykański magazyn [[Time (tygodnik)|Time]] uznał ministra drugim najpotężniejszym człowiekiem w Indiach<ref>Christopher John Fuller ''The Nayars today'' s. 22, ISBN 9780521290913.</ref>. USA po uczestnictwie Nehru w rozwiązaniu kryzysu sueskiego, miało nadzieję na nawiązanie z Indiami trwałego sojuszu, z drugiej strony odnosili się do Indii z podejrzliwością ze względu na socjalistyczny kierunek rozwoju który przyjął kraj – USA uważało że Nehru po cichu wspiera Związek Radziecki.
Linia 213:
Proces republikanizacji i jednoczenia Indii rozpoczęty przez Nehru został ukończony przez jego córkę w 1971 roku. Córka Nehru, [[Indira Gandhi]] wybrana na prezydenta w 1969 roku przygotowała ustawę która miała znieść oficjalne tytuły książąt<ref>Pupul Jayakar (1997). Indira Gandhi: A Biography. Penguin Books. ISBN 978-0140114621. s. 214.</ref>. Ustawa została jednak odrzucona przez Sąd Najwyższy Indii. Ostatecznie rząd przeforsował te zmiany poprzez 26. poprawkę do konstytucji<ref>Jaffrelot, Christoph (2003). India’s Silent Revolution: The Rise of the Lower Castes in North India. C. Hurst & Co. Publishers. s. 131–142. ISBN 978-1850653981.</ref>.
Stał na czele frakcji Kongresu, która promowała [[język hindi]] jako język urzędowy. Po debatach z przedstawicielami narodowości posługującymi się innymi językami, w 1950 roku, językiem urzędowym stał się na równi język hindi i język angielski. Rozwiązanie to miało potrwać piętnaście lat, po upływie tego czasu hindi miał stać się jedynym językiem urzędowym. Aby zapewnić bezpieczeństwo stanom posługującym się innym językiem, Nehru w 1963 roku wprowadził reformę dzięki której już po 1965 roku stany mogły korzystać z języka angielskiego. Kwestia języku została rozwiązana przez
Był żarliwym zwolennikiem powszechnej edukacji dla dzieci i młodzieży w Indiach, wierzył że wykształcenie ma zasadnicze znaczenie dla przyszłego rozwoju Indii. Jego rząd nadzorował tworzenie wielu wyższych uczelni, w tym All India Institute of Medical Sciences, Indian Institutes of Management i the National Institutes of Technology<ref>Chung Tan ''Rise of the Asian Giants: The Dragon-Elephant Tango'' Patricia Uberoi – 2009 s. 36.</ref>. W planach pięcioletnich uwzględnił zagwarantowanie swobodnego i obowiązkowego nauczania wszystkich indyjskich dzieci. Rząd nadzorował tworzenie programów rozwoju edukacji na wsi i budowy tysięcy szkół. Rrozpoczął inicjatywy walki z niedożywianiem, tj. bezpłatne rozdawanie dzieciom mleka i posiłków<ref>M.K. Singh
Linia 261:
== Upamiętnienie ==
W 1955 roku Nehru został odznaczony najwyższym indyjskim odznaczeniem, [[Order Bharat Ratna|Orderem Bharat Ratna]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.mha.nic.in/pdfs/PadmaAwards1954-2007.pdf| tytuł = Padma Awards Directory (1954–2007)| data dostępu = 2014-09-15 | autor = | data = | praca = | opublikowany = Ministry of Home affairs| oznaczenie = | język = en | archiwum = http://web.archive.org/web/20131021095912/http://mha.nic.in/pdfs/PadmaAwards1954-2007.pdf| zarchiwizowano = | odn = }}
W 1964 roku, przyszły prezydent Indii, [[Sarvepalli Radhakrishnan]], założył fundację Jawaharlal Nehru Memorial Fund. Fundacja od 1968 przyznaje prestiżową nagrodę „Jawaharlal Nehru Memorial Fellowship”<ref>[http://www.jnmf.in/history.html History Jawaharlal Nehru Memorial Fund, Official website].</ref>.
Linia 268:
=== Odznaczenia ===
* Bharat Ratna (1955)<ref name="lazari105" />
* [[Order of the Companions of O. R. Tambo]] (2005, [[Republika Południowej Afryki|RPA]]) – pośmiertnie
| |||