Ius ad bellum: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Pilot Pirx (dyskusja | edycje) prawo do samoobrony |
Pilot Pirx (dyskusja | edycje) uzupełnienie |
||
Linia 1:
'''''Ius ad bellum''''' ([[łac.]] 'prawo do wojny') – prawo do prowadzenia [[wojna|wojny]]. Dawniej traktowane jako atrybut [[Podmiotowość prawa międzynarodowego|podmiotowości prawnomiędzynarodowej]] przysługujące każdemu [[państwo|państwu]], co oznaczało, że prowadzenie wojny było dopuszczalnym przez prawo środkiem rozwiązania [[Spór (prawo międzynarodowe)|sporu międzynarodowego]].
[[Konwencje haskie]] z 1899 i 1907 powołujące [[Stały Trybunał Arbitrażowy]] zobowiązują strony do ''zapobieżenia w granicach możliwości, uciekania się do siły w stosunkach pomiędzy Państwami'' i do użycia ''wszelkich wysiłków celem zapewnienia pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych''. Równocześnie konferencje pokojowe w Hadze na których zawarto te konwencje uznawały, że wojna pozostaje instytucją legalną, o ile zostanie [[wypowiedzenie wojny|rozpoczęta w przepisany sposób]].
Pierwszą umową ograniczającą prawo do wojny była konwencja Drago - Portera zawarta w Hadze w 1907 zobowiązująca uczestników do rezygnacji z użycia siły zbrojnej w celu ''ściągnięcia zawarowanych umową długów, których zwrotu, jako należnego jego obywatelom, od Rządu jednego kraju domaga się Rząd drugiego'' chyba, że ''państwo dłużnicze odrzuca albo pozostawia bez odpowiedzi propozycję [[arbitraż międzynarodowy|arbitraż]]u albo przyjąwszy ją, czyni niemożliwym sporządzenie zapisu na sąd rozjemczy, albo potem zaniecha zastosowania się do wydanego wyroku''<ref>[http://www.loc.gov/law/help/us-treaties/bevans/m-ust000001-0607.pdf Limitation of Employment of Force for Recovery of Contract Debts], [https://treatydatabase.overheid.nl/en/Treaty/Details/003317 lista stron II konwencji haskiej 1907]</ref>.
[[Traktat wersalski]] w art. 10 nakazywał, by członkowie [[Liga Narodów|Ligi Narodów]] szanowali i utrzymywali ''przeciwko wszelkiej napaści zewnętrznej całość terytorialną i obecną niezależność polityczną wszystkich członków Ligi.'' Spory miała rozstrzygać Rada Ligi lub sąd arbitrażowy bądź utworzony w tym celu [[Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej]]. Następne artykuły dozwalały na wojnę przeciw państwu, które rozpocznie wojnę wbrew tym zasadom.
Wyrzeczenie się wojny jako narzędzia polityki narodowej i potępienie uciekania się do niej w celu rozwiązywania sporów międzynarodowych zawiera podpisany w 1928 [[Pakt Brianda-Kellogga]].
Obecnie prawo do prowadzenia wojny jest zakazane przez [[Karta Narodów Zjednoczonych|Kartę Narodów Zjednoczonych]] z 1945 roku, która nie tylko zakazuje używania siły w stosunkach międzynarodowych, ale także grożenia jej użyciem<ref>Art. 2 ust. 4 Karty NZ stanowi, że: ''Wszyscy członkowie powinni w swych stosunkach międzynarodowych powstrzymywać się od stosowania groźby lub użycia siły przeciwko nietykalności terytorium albo niepodległości politycznej któregokolwiek państwa, lub wszelkiego innego sposobu, niezgodnego z zasadami Narodów Zjednoczonych.''</ref>.
Linia 5 ⟶ 13:
Karta Narodów Zjednoczonych dopuszcza użycie siły w dwu przypadkach:
* przy korzystaniu z [[prawo do samoobrony|prawa do samoobrony]] (indywidualnej lub zbiorowej, tj. w sojuszu) - art. 51,
* w wyniku podjęcia rezolucji przez [[Rada Bezpieczeństwa ONZ|Radę Bezpieczeństwa ONZ]] o podjęciu akcji zbrojnej (art.
Od pojęcia ''ius ad bellum'' odróżniamy termin ''[[Prawo konfliktów zbrojnych|ius in bello]]''.
Linia 14 ⟶ 22:
* [[ultimatum]]
* [[agresja (prawo)|agresja]]
{{przypisy}}
| |||