Leżajsk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Okres rozbiorów Znacznik: Wątpliwe edycje w tematyce kolejowej? |
korekty Znacznik: Wątpliwe edycje w tematyce kolejowej? |
||
Linia 52:
Miasto sąsiaduje z gminami: [[Kuryłówka (gmina)|Kuryłówka]] i [[Nowa Sarzyna (gmina)|Nowa Sarzyna]].
[[podział administracyjny Polski 1975–1998|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo rzeszowskie
== Demografia ==
Linia 80:
Rozwój miasta był wspierany przez starostę leżajskiego [[Krzysztof Szydłowiecki|Krzysztofa Szydłowieckiego]] herbu [[Odrowąż (herb szlachecki)|Odrowąż]], kanclerza wielkiego koronnego, i przez króla [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]], wydającego szereg kolejnych przywilejów dla miasta i jego mieszkańców. W 1534 r. Królowa Bona za zezwoleniem Sejmu wykupiła wójtostwo Leżajska.
W 1592 r. na terenie boru leżajskiego powstała drewniana kaplica pw. św. Anny. W 1594 r. z ofiarności mieszczan i nawróconego z [[luteranizm]]u dzierżawcy leżajskiego [[Kacper Głuchowski|Kacpra Głuchowskiego]], przy poparciu przełożonego bożogrobców ks.[[Jan Teolog|Jana Teologa]] oraz szlachcica Rzeszotarskiego, wzniesiono drewniany kościół Zwiastowania NMP oraz świętych Jana Chrzciciela, Wawrzyńca, Sebastiana i Małgorzaty. W [[1608]] r. przybyli do Leżajska [[bernardyni]], sprowadzeni z [[Przeworsk]]a za przyczyną biskupa przemyskiego [[Maciej Pstrokoński|Macieja Pstrokońskiego]]. W 1610 r. wybudowany został pierwszy murowany kościół. Obecną świątynię wzniesiono w latach 1618-1628 z fundacji marszałka wielkiego koronnego [[Łukasz Opaliński starszy|Łukasza Opalińskiego]] z [[Bnin (Kórnik)|Bnina]] (1581-1654) i jego żony [[Anna Opalińska|Anny Opalińskiej]] z [[Pileccy herbu Leliwa|Pileckich]], z wdzięczności za odniesione [[14 sierpnia]] [[1610]] r. w [[Tarnawiec|Tarnawcu]] zwycięstwo nad rezydującym w [[Łańcut|Łańcucie]] rotmistrzem królewskim i starostą
W [[1624]] r. miasto zostało złupione i spalone przez wojska [[Kantymir Murza|Kantymira Murzy]]. [[Tatarzy]] w bestialski sposób wytopili starców i dzieci w pobliskich bagnach. Najazdy Szwedów w latach 1655-1656, przemarsze i grabieże obcych wojsk zrujnowały gospodarkę miejską. W 1656 r. miał się w mieście zatrzymać [[Karol X Gustaw|Karol Gustaw]].
Linia 92:
W [[1848]], w czasie [[Wiosna Ludów|Wiosny Ludów]], powstaje Wolne Królewskie Miasto Leżajsk. Ważne znaczenie miało dla Leżajska wybudowanie w latach 1896-1900 linii kolejowej łączącej Leżajsk z Przeworskiem i Stalową Wolą Południe/Rozwadowem.
Przed I wojną światową prowadzono regulację [[San]]u. Pracami koło Leżajska kierował późniejszy generał [[Władysław Sikorski]]. Tymczasowo zamieszkał w Leżajsku przy ul. Klasztornej. [[15 listopada]] [[1910]] roku wygłosił przemówienie na patriotycznym wiecu z okazji rocznicy bitwy pod Grunwaldem{{r|Almanach Leżajski nr 4 z}}. Rocznicę bitwy uczczono ponadto budową szkoły męskiej, oddanej do użytku w roku 1911, oraz nadaniem nazwy ulicy
=== [[I wojna światowa]] ===
Linia 99:
=== Leżajsk w [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] ===
W lipcu 1929 roku Leżajsk znalazł się na trasie wojewódzkiej
=== [[II wojna światowa]] w Leżajsku ===
[[13 września]] [[1939]] r., w środę, rozpoczęła się w Leżajsku niemiecka okupacja. Za ostatnimi wycofującymi się za linię Sanu żołnierzami [[Armia Kraków|Armii „Kraków”]] do miasta weszły oddziały [[28 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|28 Dywizji Piechoty]] [[Wehrmacht]]u{{r|S Kułacz Zajęcie Leżajska}}. [[15 września]] [[1939]] r. oficjalną delegację armii niemieckiej z pierwszym Komendantem Miasta przyjął wraz z miejscowymi volksdeutschami w Zarządzie Miasta, ubrany w mundur członka SA, inż. Weissbrott – od 1939 r. zatrudniony w Leżajsku przez władze wojewódzkie w charakterze geodety. Do współpracy przystąpili także niektórzy Ukraińcy.
[[3 listopada]] [[1939]] r., przed Świętem Niepodległości, przeprowadzone zostały aresztowania, głównie przedstawicieli inteligencji. Aresztowani zostali
15 września 1939 roku Niemcy spalili leżajską synagogę. W pierwszych dniach października 1939 r. poza linią demarkacyjną, przebiegającą 11 km od miasta, za [[San]], do sowieckiej strefy okupacyjnej wypędzono większość Żydów. Pozostałych 350 Żydów zamknięto w 1941 roku w getcie i wielu zamordowano w egzekucjach na leżajskim cmentarzu. [[1 maja]] [[1942]] r. getto zlikwidowano, część ludności przeniesiono do obozu przejściowego w Pełkiniach oraz do obozów pracy w Rozwadowie i Radymnie, a ok. 100 osób stracono na miejscu. Przy drodze z Leżajska do Wierzawic policja niemiecka rozstrzelała podczas II wojny światowej 22 Żydów. Niektórzy
W wyniku nowego podziału administracyjnego Generalnego Gubernatorstwa Leżajsk znalazł się w starostwie jarosławskim. Przez powstałą w Jarosławiu placówkę Gestapo przeszło później wielu leżajszczan, zanim trafili do więzień, obozów koncentracyjnych lub miejsc straceń. Miejscowy posterunek żandarmerii niemieckiej policji granatowej i ukraińskiej, mający siedzibę w budynku sądu, przez całą okupację terroryzował mieszkańców. Stałymi gośćmi tej placówki byli znani z okrucieństwa jarosławscy gestapowcy.
Linia 163:
* ks. [[Teofil Łękawski]] (1866 r.){{r|Rocznik Przemyski}}
* Edward Acht (1869 r.)
* Szczęsny Jawornicki i
* [[Hrabia]] [[Alfred Józef Potocki|Alfred Potocki]] (1875 r.)
* Sebastian Kołodziej (1877 r.)
* ks. kan.
* Władysław Bzowski (1881 r.)
* Władysław Filimowski (1883 r.)
Linia 173:
* [[Hrabia|hr.]] Ferdynand Hompesh (1887 r.)
* ks. Piotr Plenkiewicz (1890 r.)
* [[Kazimierz Badeni]] [[Premierzy Austrii (1848-1918)|
* [[Józef Jachowicz]]
Linia 184:
*Spółdzielnia Socjalna „Bajkolandia”, ul. Leśna 22
===Szkoły Podstawowe===
*
*Szkoła Podstawowa nr 2 im. Władysława Broniewskiego, ul. Mickiewicza 51
*Szkoła Podstawowa nr 3 im. ks. kard. Stefana Wyszyńskiego, ul. 11-go listopada
| |||