Aldfrith z Nortumbrii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Dexbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Removing Link FA template
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m poprawa literówek, replaced: włąśnie → właśnie
Linia 52:
'''Aldfrith z Nortumbrii''', '''Aldfrid''', '''Aldfridus''', '''Aldfrið''', '''Flann Fina mac Ossu''' (ur. w [[VII wiek]]u; zm. [[14 grudnia]] [[704]] lub [[705]]<ref>na 704 rok wskazują zachowane źródła piktyjskie, a na 705 anglosaskie</ref><ref name="ca">Calise, s. 177</ref>) - władca [[anglosasi|anglosaskiego]] [[Nortumbria|królestwa Nortumbrii]] od 686 do 705. Średniowieczni kronikarze [[Beda Czcigodny]] i [[Stephen Ripon]] relacjonują jego rządy jako okres wyjątkowego spokoju w dziejach Nortumbrii.
 
Aldfrith był synem [[Oswiu z Nortumbrii]] i jego pierwszej żony - irlandzkiej księżniczki [[Fin z Nortumbrii|Fin]]<ref name="ca" /><ref>Yorke, s. 122</ref><ref name="ca" /><ref name=gk>Godden, Keynes, s.23</ref>. Nieznana jest dokładna data jego urodzenia, wiadomo jednak, że urodził się w czasie, gdy Oswiu ukrywał się na [[Piktowie|piktyjskim]] dworze. Małżeństwo to nie było oficjalnie uznane w Nortumbrii i we wczesnych źródłach Aldfrith figuruje jako [[Nieślubne dziecko|bastard]] Oswiu z nieprawego łoża. Zgodnie z irlandzkim prawem do momentu osiągnięcia dojrzałości pozostawał pod opieką klanu [[Cenél nEógain]], z którego wywodziła się jego matka. Istnieją przesłanki, by przypuszczać, że został wychowany całkowicie w tradycji irlandzkiej i że lepiej władał językiem staroirlandzkim niż ataroangielskim, o czym świadczą zachowane dzieła, których autorstwo jest mu przypisywane<ref>Grimmer, rozdz. 23</ref>.
 
Już od młodych lat Aldfrith był znany ze swej miłości do ksiąg i nauki. Został więc wysłany na wyspę [[Iona (wyspa)|Iona]], gdzie spokojnie mógł studiować{{r|gk}}. Współczesne mu źródła historyczne zachwalają jego wiedzę, inteligencję i elokwencję. Jego przeznaczeniem miała być kariera duchowna. Stało się jednak inaczej - kiedy w 685 roku w [[Bitwa pod Nechtansmere|bitwie pod Nechtansmere]] zginął jego brat [[Egfryt z Nortumbrii|Egfryt]], rządzący dotąd w Nortumbrii, Aldfrith został jego następcą. Niektórzy historycy sugerują, iż wybór jego osoby był wynikiem poparcia ze strony sojuszu [[Piktowie|Piktów]] i królestwa [[Dalriada|Dalriady]], którzy chętniej widzieli na tronie sąsiedniego królestwa uczonego niż wojownika, jak Oswiu czy Egfryt. Aldfrith spełnił ich oczekiwania - kronikarze odnotowali za jego panowania zaledwie jedną bitwę w 697 lub 698 roku z Piktami (zginął w niej książę Berht)<ref>Yorke, s. 132</ref>. Okres jego rządów uważany jest za początek złotego wieku w dziejach Nortumbrii<ref name=g>Green, s. 397</ref>.
 
Aldfrith musiał dbać o swoje kontakty z kościołem w Nortumbrii, który w owym czasie cieszył się znacznymi przywilejami i wpływami. Duchowni nie tylko cieszyli się autorytetem związanym z władzą kościelną, ale również byli właścicielami gruntów i w znacznym stopniu kontrolowali handel. Aldfrith wydaje się cieszyć poparciem duchowieństwa, zwłaszcza swojej przyrodniej siostry [[Elfleda z Nortumbrii|Elfledy]]<ref>Yorke, s. 116</ref> i wpływowego biskupa [[Kutbert z Lindisfarne|Cuthberta]], który wręcz przepowiedział mu sukcesję na tronie Nortumbrii{{r|ca}}. Utrzymywał również kontakty z [[Aldhelm (biskup Sherborne)|biskupem Sherborne Aldhelmem]] i przyjaźnił się z [[Adomnan]]em, opatem klasztoru na wyspie Iona{{r|gk}}. To włąśniewłaśnie opat Adomnan negocjował z królem uwolnienie irlandzkich jeńców, pojmanych po bitwie z księciem Berhtem. Zezwolił również, za namową [[Arcybiskupi Canterbury|arcybiskupa Canterbury]] [[Teodor z Tarsu|Teodora]], na powrót do Nortumbrii jednego z najpotężniejszych ówczesnych duchownych, biskupa [[Wilfryd z Yorku|Wilfrida]]{{r|ca}}, wygnanego przez Egfryta za przekonywanie jego żony [[Etelreda z Anglii Wschodniej|Etelredy]] do zachowania celibatu. Wkrótce jednak doszło do konfliktu między królem a biskupem, u którego podstaw leżało przywiązanie Aldfritha do [[kościół iroszkocki|tradycji kościoła celtyckiego]] oraz dążenie Wilfryda do odzyskania władzy nad całą diecezją nortumbryjską, podzieloną w 677 na dwie odrębne. Konflikt zaognił się do tego stopnia, że król ponownie wygnał biskupa, który schronił się na dworze Mercji. Nie pomogła nawet interwencja [[Jan IV (papież)|papieża Jana VI]], Aldfrith pozostał nieugięty{{r|ca}}.
 
Prawdopodobnie za panowania Aldfritha rozpoczęto bicie srebrnych monet, tzw. [[sceatt]]ów<ref>Yorke, s. 119</ref>. Bito je w wielu państwach anglosaskich, nawet znacznie wcześniej, jednak te nortumbryjskie wyróżniają się tym, że noszą imię Aldfritha, napisane [[uncjała|unicjałą]]. Na rewersie większość z nich ma symbol lwa z podniesionym ogonem, co miało symbolizować władzę królewską.
Linia 62:
Potężny król Wessex [[Ine z Wessex|Ine]], za namową swego kuzyna, biskupa Aldhelma{{r|gk}}, zdecydował się oddać Aldfrithowi za żonę swoją siostrę [[Cuthburga z Wessex|Cuthburgę]] i związać oba kraje sojuszem dynastycznym. Aldfrith w ten sposób został jednym z najpotężniejszych władców anglosaskiej Anglii. Znane są imiona co najmniej dwóch synów Aldfritha: [[Osred I z Nortumbrii|Osreda]] i [[Osric z Nortumbrii|Osrica]], nie jest jednak pewne, czy ich matką była Cuthburga. Wiadomo natomiast, że małżeństwo rozstało się niedługo przed śmiercią króla. [[Florencja z Worcester]] odnotowała, że rozstanie nastąpiło z inicjatywy królowej, która miała się wyrzec małżeństwa w imię miłości do Boga. Cuthburga wstąpiła do zakonu a następnie została ksienią [[Opactwo w Barking|klasztoru w Barking]].
 
Współcześni mu kronikarze odnotowali, że Aldfrith chorował przez jakiś czas, aż w końcu zmarł 14 grudnia 705 roku w [[Driffield]] w hrabstwie [[East Riding of Yorkshire]]. Po jego śmierci władzę w Nortumbrii na dwa miesiące przejął uzurpator [[Eadwulf z Nortumbrii|Eadwulf]], co wspomina Stephen Ripon w swym życiorysie biskupa Wilfrida. Eadwulf został usunięty z tronu i wygnany z kraju, a władcą został syn Aldfritha, Osred{{r|g}}, wówczas małoletni. Po jego zamordowaniu, na tronie Nortumbrii zasiadł jego daleki krewny z innej linii potomków [[Ida z Bernicji|Idy]]<ref>Yorke, s. 229</ref>.
 
{{Przypisy}}
Linia 74:
* {{cytuj książkę|nazwisko=Malcolm Godden, Simon Keynes|tytuł=Anglo-Saxon England: tom 36|wydawca=Cambridge University Press|data=2008|strony=23-27|isbn=0521883431|url=http://books.google.pl/books?id=i3s1Q4XXIF8C&pg=PA23&dq=Aldfrith&hl=pl&sa=X&ei=gZYMT-KLB5HLtAams7jXBA&ved=0CEwQ6AEwBQ#v=onepage&q=Aldfrith&f=false}}
* {{cytuj stronę|url=http://www.heroicage.org/issues/9/grimmer.html|tytuł=The Exogamous Marriages of Oswiu of Northumbria|nazwisko=Grimmer|imię=Martin|opublikowany=The Heroic Age|data dostępu=2012-01-10}}
 
 
{{Władca