III wojna północna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
infobox
Linia 7:
|data = [[1700]]–[[1721]]
|miejsce = [[Europa Środkowo-Wschodnia]]
|wynik = wygrana Rosji, [[pokój w Nystad]]
|przyczyna = walka o hegemonię w Europie między [[Carstwo Rosyjskie|Carstwem Rosyjskim]] a [[Szwecja|Szwecją]]
|terytorium = głównie [[Rzeczpospolita Obojga Narodów]] i [[kraje bałtyckie]]
|przyczyna = walka o hegemonię w Europie między [[Carstwo Rosyjskie|Carstwem Rosyjskim]] a [[Szwecja|Szwecją]]
|wynik = wygrana Rosji, [[pokój w Nystad]]
|strona1 = {{państwo|SWE|1562}}<br />[[Plik:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|23px]] [[Hetmanat]] ([[1708]]–[[1709]])<br />{{państwo|TUR|1517}} ([[1710]]–[[1714]])
|strona2 = {{państwo|RUS|1699}}<br />{{państwo|DNK|1536}}<br />{{państwo|DE-SN|1356}}<br />później:<br />{{państwo|POL|RON}} (od [[1704]])<br />{{państwo|Prusy|1701}} (od [[1715]])<br />[[Hanower (państwo)|Hanower]] (od 1715)
|dowódca1 = [[Karol XII]]<br />[[Adam Ludwik Lewenhaupt]]<br />[[Carl Gustaf Rehnskiöld]]<br />[[Iwan Mazepa]]<br />[[Ahmed III]]
|dowódca2 = [[Piotr I Wielki]]<br />[[August II Mocny]]<br />[[Fryderyk IV Oldenburg]]
|siły1 = na początku 77 tys., ok. 100-200 tys. Turków
Linia 36:
 
=== Walki w Polsce (1702-1706) ===
W lipcu 1701 roku [[Karol XII]] pobiłrozgromił Sasów w [[Bitwa nad Dźwiną|bitwie pod Rygą]] i zajmując Inflanty i [[Kurlandia|Kurlandię]] wkroczył do Polski, która formalnie zachowała neutralność. W [[1702]] roku Karol XII w kwietniu [[Bitwa o Wilno (1702)|zajął Wilno]], a w dniu 23 maja dotarł do [[Warszawa|Warszawy]] nie napotykając większego oporu. Po zajęciu miasta Szwedzi ruszyli na południe, pokonując 19 lipca armię polsko-saską w [[bitwa pod Kliszowem|bitwie pod Kliszowem]]. Szwedzi zajęli 7 sierpnia [[Kraków]] w wyniku czego spłonął [[Zamek Królewski na Wawelu|Zamek na Wawelu]], a następnie zaatakowali Saksonię. W maju 1703 roku Szwedzi [[Bitwa pod Pułtuskiem (1703)|pobili Sasów pod Pułtuskiem]], 16 września 1703 roku zajęli Poznań, a w październiku Toruń. Chociaż uzyskali poparcie polskiej szlachty, która zawiązała w lutym 1704 roku [[konfederacja warszawska (1704)|konfederację warszawską]] i która zdetronizowała Augusta II, nie udało im się zająć całego kraju, pomimo tego, że po [[Bitwa pod Poniecem|bitwie pod Poniecem]] opanowali całą Wielkopolskę. W tym samym roku zwolennicy króla Augusta II Mocnego zawiązali w [[Sandomierz]]u antyszwedzką [[konfederacja sandomierska 1704|konfederację sandomierską]], która miała służyć walce z kandydatem Karola XII do tronu polskiego, [[Stanisław Leszczyński|Stanisławem Leszczyńskim]]. W czasach panowania Piotra I rosyjscy rezydenci posiadali w Rzeczypospolitej informatorów, głównie spośród [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny#Prawosławie w I Rzeczypospolitej|ludności prawosławnej]]<ref>Гражуль В. Российская разведка XVIII столетия. Тайны галантного века, Moskwa 2013, s. 43-48.</ref>. W sierpniu 1704 roku członkowie konfederacji sandomierskiej podpisali [[Traktat narewski|w Narwie układ]] sojuszniczy z władcą Rosji, carem [[Piotr I Wielki|Piotrem I]], wypowiadając formalnie wojnę Szwecji. Z kolei po kolejnej zwycięskiej [[Bitwa pod Warszawą (1705)|bitwie pod Warszawą]] w 1705 roku, przeciwnicy Augusta II Mocnego w lipcu wybrali na króla Stanisława Leszczyńskiego. W [[1705]] r. podpisał on w Warszawie traktat z Karolem XII, który całkowicie podporządkowywał Polskę Szwecji. Kolejnym obiektem ataków stała się Saksonia, która musiała w [[1706]] r. podpisać upokarzający [[pokój w Altranstädt]]. Ponadto po klęsce sił Augusta II w [[Bitwa pod Wschową|bitwie pod Wschową]] zrzekł się on praw do korony polskiej.
: ''Zobacz więcej: [[Wojna domowa w Polsce 1704-1706]].''