Okręg Kłajpedy: Różnice pomiędzy wersjami

 

== Obszar i ludność ==

 

== Organizacja protektoratu ==

Komisarze francuscy jako pierwsi zaczęli przekształcać administrowany teren w formę wolnego państwa, chcąc doprowadzić do trwałego osadzenia w porcie kapitału francuskiego. Jednocześnie symbolicznie usiłowano zerwać kontakty mieszkańców z dawną ojczyzną – wiosną 1920 ustanowiono z Niemcami granicę celną, zakazano też śpiewania niemieckich pieśni narodowych i wywieszania niemieckich flag. Mieszkańców nie pozbawiano jednak [[Obywatelstwo|obywatelstwa]] niemieckiego<ref name=wieki />.

 

 

Na powstanie republiki kłajpedzkiej nie zgadzali się jednak Brytyjczycy, którzy nie chcieli wzrostu znaczenia Francji w tym rejonie, oraz władze Polski, które nadal popierały Litwinów, licząc, że wcielenie Kłajpedy złagodzi stanowisko [[Kowno|Kowna]] w sprawie zajętego przez Polaków [[Wilno|Wilna]]. Sam rząd Republiki Weimarskiej pogodził się, na zasadzie „mniejszego zła”, ze wcieleniem Kłajpedy do Litwy. Obawiano się bowiem wpływów francuskich w mieście oraz przejęcia kontroli nad Kłajpedą przez Polaków – w ten sposób Prusy Wschodnie wzięte by zostały w kleszcze sojuszu antyniemieckiego (polskie [[Pomorze]] – [[Gdańsk]] pod wpływem Ligi Narodów – protektorat francuski z wpływami polskimi w [[Kłajpeda|Kłajpedzie]]). Zgoda Niemców na włączenie okręgu do Litwy, wynika również stąd, że rząd litewski prowadził na początku lat dwudziestych antypolską politykę, opierając się na bliskiej współpracy politycznej z [[Niemcy|Niemcami]] i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Jednocześnie okręg z liczną mniejszością niemiecką byłby pretekstem do wtrącania się w sprawy wewnątrz litewskie, a w przyszłości mogły zaistnieć warunki nie tylko do odzyskania miasta, ale i ''zwasalizowania'' całego państwa litewskiego<ref name=wieki />. W dodatku dla Rzeszy Niemieckiej Kłajpeda była potencjalnym przyczółkiem na wschód, ale mało istotnym miastem z punktu widzenia ekonomicznego, natomiast dla Litwy oknem na świat i w [[Berlin]]ie zdawano sobie sprawę, że Litwa traktuje kwestię okręgu priorytetowo.

Po długich i żmudnych rokowaniach mocarstwa zachodnie zgodziły się 15 lutego 1923 r. odstąpić okręg [[Litwa|Litwie]], pod licznymi jednakże warunkami (m.in. ochrona i samorząd dla ludności niemieckiej). Dość powszechny jest pogląd, iż zdecydowane zachowanie Litwy w sprawie [[Kłajpeda|Kłajpedy]], przyjęte z dużym krytycyzmem przez kraje zachodnie, przyczyniło się do szybkiego uznania granicy polsko-litewskiej przez [[Rada Ambasadorów|Radę Ambasadorów]] (pozostawiającej [[Wileńszczyzna|Wileńszczyznę]] po stronie [[II Rzeczpospolita|polskiej]]).

 

 

W aneksie portowym postanowiono, że za nadzór nad portem i jego rozwój odpowiada strona litewska, wspomagana przez dyrekcję portu złożoną z trzech członków (po jednym mianowanym przez rząd [[Litwa|Litwy]], [[Liga Narodów|Ligę Narodów]] i Dyrektoriat Kraju Kłajpedzkiego). W załączniku tranzytowym przewidziano generalną swobodę tranzytu przez terytorium okręgu.

 

 

Do 1932 r. kraj Kłajpedy opuściło prawie 10 tys. Niemców, którzy przenieśli się do [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] – rząd niemiecki starał się jednak przeciwdziałać opuszczaniu regionu przez swoich ziomków, obawiając się przyspieszonej lituanizacji Kłajpedy. Na teren okręgu przybyło w międzywojniu ok. 9 tys. Litwinów z terenów Kowieńszczyzny.