Paweł Jan Sapieha: Różnice pomiędzy wersjami

książę, herbu[[herb]]u [[Lis (herb)|Lis]]

Polityk i wódz. Położył podwaliny pod dominację rodu [[Sapiehowie|Sapiehów]] na Litwie pod koniec XVII w. W [[1655]] po najeździe Szwedów na Rzeczpospolitą i przejściu [[hetman wielki litewski|hetmana wielkiego litewskiego]] [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusza Radziwiłła]] na ich stronę, stanął na czele szlachty i części armii litewskiej wiernej [[Jan II Kazimierz|Janowi Kazimerzowi]]. Wbrew legendzie głównie powodowała nim nienawiść do Radziwiłłów i chęć wyniesienia własnego rodu. Po śmierci Radziwiłła otrzymał buławę wielką litewską, choć nie był uzdolnionym wodzem. W kampanii [[1656]] współdziałał na czele armii litewskiej z armią koronną. Dał się wyprowadzić w pole królowi Szwecji [[Karol X Gustaw|Karolowi Gustawowi]] i wypuścił armię szwedzką z pułapki w widłach Wisły i Sanu. Bierny w bitwie pod Warszawą. W dalszej części kampanii Jan Kazimierz oddał samodzielne dowództwo nad częścią armii litewskiej [[hetman polny litewski|hetmanowi polnemu]] [[Wincenty Gosiewski|Wincentemu Gosiewskiemu]]. Sapieha dowodził do końca wojny już tylko tzw. dywizją prawego skrzydła. Zrażony do króla, zaczął oddalać się od dworu, aż został przywódcą opozycji antykrólewskiej na Litwie. W kampanii [[1657]] brał udział w osaczeniu i zniszczeniu armii siedmiogrodzkiej. Od [[1658]] walczył przeciwko Rosjanom na Litwie. Nieudolnie próbował przeciwstawić się niszczącej ofensywie kniazia [[Iwan Nikitycz Chowański|Iwana Chowańskiego]] w [[ 1659]]. Dopiero po przybyciu dywizji koronnej [[Stefan Czarniecki|Stefana Czarnieckiego]] przeszedł do kontrofensywy. W [[1660]] obaj wodzowie najpierw rozgromili armię Chowańskiego w [[bitwa pod Połonką|bitwie pod Połonką]], a potem wyzwolili znaczną część Białorusi i po połączeniu z dywizją lewego skrzydła Paca stoczyli nierozstrzygniętą bitwę nad Basią z armią ks. Dołgorukiego. W bitwie tej zawiodło polskie centrum dowodzone przez Sapiehę, którego wojska poniosły wysokie straty. Sapieha z Czarnieckim nieustannie się spierali, ale w decydujących momentach współdziałali. Efektem tej współpracy było ponowne pobicie Chowańskiego pod Tołoczynem przez Czarnieckiego. Po odejściu Czarnieckiego na Ukrainę Sapieha niemrawo starał się odebrać kolejne miasta Rosjanom. Po serii konfliktów z królem złożył dowództwo i wycofał się do swoich dóbr. Po cichu zachęcał nieopłaconych żołnierzy do wystąpienia przeciwko królowi i zawiązaniu konfederacji.