Jan Kwapiński: Różnice pomiędzy wersjami

'''Jan Kwapiński''', właśc. '''Piotr Edmund Chałupka''', [[Pseudonim|ps.]] ''Kacper'', ''Stanisław'' (ur. [[12 listopada]] [[1885]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[4 listopada]] [[1964]] w [[Penley]]) – polityk [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]], członek [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]], uczestnik akcji pod Rogowem, skazany na karę śmierci. Ponad dziesięć lat więziony przez władze rosyjskie na katordze. W okresie niepodległości uczestnik [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej w 1920]], a następnie organizator i przywódca [[Związek Zawodowy Robotników Rolnych|Związku Zawodowego Robotników Rolnych]] zwany "Królem„Królem fornali"fornali”. Poseł na [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejm]] I i II kadencji w latach 1922–1930. Więziony i dwukrotnie skazany za organizowanie strajków robotników rolnych, oraz za działalność opozycyjną wobec [[Sanacja|sanacji]]. Ostatni prezydent [[Historia Polski (1918–1939)|międzywojennej]] [[Łódź|Łodzi]] w 1939. Więziony przez [[NKWD]] i zesłany na [[Syberia|Syberię]]. W okresie 1940–1941 minister i wicepremier w [[Rząd RPRzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie|Rządzie RP na uchodźstwie]] 1942–1947. Jeden z przywódców [[Polska Partia Socjalistyczna (na emigracji)|PPS na emigracji]].

Od 1901 członek [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]. W 1904 należał do Komitetu Strajkowego w zakładzie, a w 1905 brał udział w urządzaniu wieców i masówek. Zagrożony aresztowaniem za działalność podczas "„[[Republika Ostrowiecka|Republiki Ostrowieckiej]]"” ukrywał się w [[Ćmielów|Ćmielowie]], a następnie, pod koniec 1905 zbiegł do [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]].

W [[Kraków|Krakowie]] ukończył szkołę dla instruktorów [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]]. W 1906 wrócił do [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa]]. Został oddelegowany przez Wydział Bojowy do okręgu łódzkiego. Kierował "szóstkami"„szóstkami” w [[Zgierz]]u i [[Dąbrówka (powiat poddębicki)|Dąbrówce]]. Uczestniczył w wydarzeniach "„[[Krwawa środa|Krwawej środy]] 15 sierpnia 1906, oraz w [[Akcja pod Rogowem|akcji pod Rogowem]] w dniu 7 listopada 1906, gdzie dowodził jednym z oddziałów. Tuż przed rozłamem w PPS Wydział Bojowy zlecił mu opanowanie składów broni i majątku partyjnego znajdującego się w rękach komitetu okręgowego, będącego pod wpływem "umiarkowanych"„umiarkowanych”. Dzięki Kwapińskiemu po rozłamie w [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]], w [[Łódź|Łodzi]] powstała [[Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna|PPS – Frakcja Rewolucyjna]].

Przewieziony do szpitala w [[Zawiercie|Zawierciu]], a następnie więziony w [[Będzin]]ie i [[Piotrków Trybunalski|Piotrkowie]]. Wówczas ukrył swoją tożsamość i podał fałszywe nazwisko "Jan„Jan Kwapiński"Kwapiński”. 27 listopada 1907 został osadzony w [[X Pawilon Cytadeli Warszawskiej|X pawilonie Cytadeli Warszawskiej]].

Od października 1918 w Polsce. Od listopada 1918 do kwietnia 1919 pełnił funkcję instruktora administracyjnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na byłą [[Gubernia piotrkowska|gubernię piotrkowską]]. Wszedł do władz PPS jako wiceprzewodniczący CKW PPS. Początkowo bliski radykalnej grupie lewicowej, która stworzyła w 1919 [[Polska Partia Socjalistyczna -– Opozycja (1919)|grupę PPS-Opozycja]]. W latach 1920–1939 członek Rady Naczelnej i Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS, m.in. w okresie 1931–1937 wiceprzewodniczącym CKW PPS. W czasie [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] w 1920 uczestnik walk na froncie w stopniu kaprala.

Od 1922 do 1930 poseł na Sejm z ramienia PPS. W [[Wybory parlamentarne w Polsce w 1922 roku|wyborach parlamentarnych w 1922]] uzyskał mandat z listy nr 2 (PPS) w okręgu wyborczym nr 42 ([[Kraków]]), z którego wszedł, wybrany również w okręgu wyborczym nr 15 ([[Konin]]). W [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1922-19271922–1927)|Sejmie I kadencji]] jako członek [[Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów|Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów]], pracował w komisji rolnej. W [[Wybory parlamentarne w Polsce w 1928 roku|wyborach parlamentarnych w 1928]] zdobył mandat z listy nr 2 (PPS) w okręgu wyborczym nr 42 (Kraków), z którego wszedł, wybrany również z listy państwowej. W [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji (1928-19301928–1930)|Sejmie II kadencji]] pracował w komisjach: budżetowej i reform rolnych.

Gdy w wyborach samorządowych w [[Łódź|Łodzi]] w dniu 18 grudnia 1938 zwyciężyli socjaliści, Jako reprezentant koalicji PPS z żydowskim "„[[Bund (partia)|Bundem]]"”, od 3 marca 1939 do wybuchu [[II wojna światowa|wojny]] pełnił funkcję prezydenta miasta [[Łódź|Łodzi]] (pierwszy niekomisaryczny prezydent miasta od 1933). Atakowany był przez [[Narodowa Demokracja|endecję]] jako "człowiek„człowiek bez nazwiska"nazwiska”<ref>Marian Nartonowicz-Kot, ''Polski ruch socjalistyczny w Łodzi w latach 1927–1939'', Łódź 2001, s. 418</ref>.

Opuścił [[Łódź]] 4 września 1939. Ranny podczas bombardowania [[Zamość|Zamościa]], przez dziesięć miesięcy ukrywał się w [[Złoczów|Złoczowie]]. W czerwcu 1940 aresztowany przez [[NKWD]]. Zesłany do [[Jakucja|Jakucji]], a po [[Atak Niemiec na ZSRR|ataku Niemiec na ZSRR]] został uwięziony w [[Ałdan (miasto)|Ałdanie]]. Uwolniony po [[Układ Sikorski-Majski|układzie Sikorski-Majski]] latem 1941. Od października 1941 był przedstawicielem [[Rząd RPRzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie|Rządu RP]] w [[Taszkent|Taszkencie]].

* [[Artur Szewczyk]], ''Jan Kwapiński nie żyje'', "Robotnik"„Robotnik” (Londyn) listopad–grudzień 1964 Nr 7/8