Komisje Rozdawnicze Koronna i Litewska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
Linia 5:
 
== Historia ==
W 1773 roku Sejm Rozbiorowy w milczeniu przyjął [[Brewe|breve]] kasacyjne [[Klemens XIV|Klemensa XIV]] ''[[Dominus ac Redemptor]]''. [[Stanisław August Poniatowski]] dążył do przejęcia zarządu nad majątkiem pojezuickim poprzez podsunięte osoby, by uzyskać nowe źródło dóbr dla kaptowania swoich zwolenników. Wyznaczona przez monarchę komisja miała administrować pojezuicką masą majątkową i czuwać nad jak najkorzystniejszym obrotem kapitałów, przeznaczonych na edukację publiczną<ref name=polityka>{{cytuj pismo|tytuł=Biorą nawet ryby|url=http://archiwum.polityka.pl/art/biora-nawet-ryby,378166.html|stron=76–79|autor=Jerzy Besala|autor2=Mirosław Nagielski|data dostępu=2011-07-11|czasopismo=Polityka|wolumin=12 (2393)|data= 2003-03-22}}</ref>. Projekt ten wniósł w czasie obrad delegacji 8 października 1773 roku [[podkanclerzy litewski]] [[Joachim Chreptowicz]]. Zgodzono się utworzyć komisję edukacyjną oraz lustracyjną. Do zadań tej drugiej miało należeć zbadanie wartości pojezuickiego majątku ruchomego i nieruchomego. Marszałek [[Adam Poniński (zm. 1798)|Adam Poniński]] przystał na ten projekt z zastrzeżeniem, by nieruchomości oddano w [[emfiteuza|emfiteuzę]] szlachcie rodowej. 14 października 1773 na wniosek Stanisława Augusta Poniatowskiego i za zgodą [[Ambasadorowie i posłowie rosyjscy w Rzeczypospolitej 1763-17941763–1794|rosyjskiego posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego]] [[Otto Magnus von Stackelberg|Ottona Magnusa von Stackelberga]] powołano [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisję Edukacji Narodowej]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor r = [[Jerzy Michalski (historyk)|Jerzy Michalski]]| rozdział= Stanisław August Poniatowski|tytuł = [[Polski Słownik Biograficzny]]| wydawca = | miejsce =Warszawa, Kraków | tom= XLI/4 |rok = 2002| strony =620 | isbn =}}</ref>.
 
Jednak przed przybyciem lustratorów [[Magnateria polska|magnaccy]] fundatorzy dzieł jezuickich i ich sukcesorzy zdołali zabrać dużą część majątku pojezuickiego, niejednokrotnie zajmując ich grunta i przesuwając kopce graniczne. Także sami lustratorzy dopuszczali się kradzieży.