Hypocaustum: Różnice pomiędzy wersjami

'''Hypocaustum''' (łac. ''hypocaustum'') – rzymski system [[Ogrzewanie#Centralne ogrzewanie (CO)|centralnego ogrzewania]] / [[Ogrzewanie podłogowe|ogrzewania podłogowego]]. <ref>Termin spolszczany do postaci '''hipokaustum''' (''Słownik wyrazów obcych'' pod red. J. Tokarskiego), '''hypokauston''' lub '''hipokauston''' (Kopaliński W., ''Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych'').</ref> (łac. ''hypocaustum'') – rzymski system [[Ogrzewanie#Centralne ogrzewanie (CO)|centralnego ogrzewania]] / [[Ogrzewanie podłogowe|ogrzewania podłogowego]]. Stosowany od IV w. p.n.e. w starożytnej Grecji i od I w. p.n.e. w starożytnym Rzymie.

System hypocaustum wykorzystywany byłwykorzystywano do ogrzewania [[dom]]ów, [[termy|term]] publicznych i prywatnych gorącym [[powietrze]]m. SłowoTermin ten dosłownie oznacza „podogień”, od greckiego słowa ''hypo'' – poniżej lub pod spodem, i ''kaiein'' – spalić lub rozpalić ogień. W centralnym pomieszczeniu pod posadzką ustawiony był piec, który ogrzewał powietrze. Posadzkę układano na szeregu słupkowatych podpórek wysokości okołook. 80 cm. Przestrzeń pomiędzymiędzy podpórkaminimi tworzyła system kanałów wypełnianych gorącym powietrzem. Dodatkowo pomieszczenia były niekiedy ogrzewane przez kanały utworzone w ścianach wykonanych ze specjalnych pustaków. Przyjmuje się, że hypocaustum zostało wynalezione przez Sergiusza Orata, choć nie jest to w pełni potwierdzone.

Wiele pozostałości hypocaustów przetrwało wśród ruin architektury rzymskiej w całej Europie, w zachodniej Azji i północnej Afryce. Hypocaust uważany jest za wynalazek, który poprawił higienę i warunki życia ludności, będąc zarazem poprzednikiem współczesnego centralnego ogrzewania.

Wykopaliska w [[Mohendżo Daro|Mohendżo-Daro]] (w obecnym Pakistanie) odkryły konstrukcję hypocaustu wyłożonego cegłami i powlekanego asfaltem, co świadczy o jego istnieniu 2000 lat wcześniej od znanego najstarszego rzymskiego.

[[Plik:2006 0814HistriaTerme20060371.jpg|Detail of flues in a Roman wall.| Szczegóły przewodów w ścianie domu rzymskiego | thumb | left | Ścienne kanały na gorące powietrze]]

Hypocaustum średniowieczne różniło się od antycznego przede wszystkim dodaniem akumulatora ciepła, zazwyczaj w postaci kamieni. Na obszarze Polski korzystano z niego od XIII nawet do XVI w. – przejętego z zachodu i przyniesionego przez osadników germańskich oraz cystersów. Używano go początkowo w klasztorach, potem w zamkach ([[Zamek w Malborku|zamek krzyżacki w Malborku]]<ref>{{cytuj stronę | url =http://www.zamek.malbork.pl/index.php?p=muzeum&a=wystawy&aid=48 | tytuł =Średniowieczny system ogrzewczy Zamku Malborskiego | data = | autor = | praca = | opublikowany = | język = | data dostępu = 2 listopada 2015-11-2}}</ref>), a nawet w kamienicach (kamienice w Toruniu). Około XIV w. system ten zaczęły wypierać tańsze w budowie i eksploatacji piece kaflowe.

* [[Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Przegląd zagadnień z zakresu architektury|przeglądPrzegląd zagadnień z zakresu architektury]].