Wersja z 01:20, 1 sty 2016 edytuj MalarzBOT (dyskusja \| edycje) Boty, Uprawnieni do logowania się z zablokowanych adresów IP 4 834 923 edycje m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Biogram infobox}} ← poprzednia edycja		Wersja z 12:37, 24 paź 2016 edytuj anuluj edycję MastiBot (dyskusja \| edycje) Boty 3 418 088 edycji m Bot poprawia nazwę sekcji; zmiany kosmetyczne następna edycja →
Linia 18: [[Plik:AdiShankara1.jpg\|240px\|thumb\|Adi Śankara – posąg w [[mandir]]ze w [[Mysore]]]] '''Adi Śankara'''{{fakt\|data=2013-12}} ([[pismo dewanagari\|dewanagari]] आदि शङ्कर, czyli Pierwszy z Śankarów oraz आदि शंकराचार्य (Adi Śankar[[aćarja]]); także Śankara Bhagawatpad[[aćarja]] , czyli Nauczyciel u Stóp Boga<ref name="hind-com"/>; [[język malajalam\|malajalam]] ആദി ശങ്കരന്; [[język angielski\|ang.]] Adi Shankara), ur. [[788]] w Shankarze (dzisiejsza [[Kerala]]), zm. [[820]] w Kedarnath (dzisiejsze [[Uttarakhand]])<ref name="data">Według innych źródeł{{doprecyzuj\|data=2015-11\|jakich?}} Adi Śankara żył w latach 700–750, 686–718, bądź też 509–477.</ref><ref name="hind-com">[http://web.archive.org/web/20150418165438/http://hinduism.about.com/od/gurussaints/p/adishankara.htm Strona filozofa w bazie internetowej hinduism.about.com], dostęp 18 kwietnia 2015 roku.</ref> (daty urodzenia i śmierci niepewne, jednak większość naukowców jest zgodna co do tego, że żył prawdopodobnie w [[VIII wiek]]u) – [[Indie\|indyjski]] mędrzec, myśliciel i reformator tradycji [[wedy]]jskiej oraz [[bramin\|bramińskiej]], założyciel największej i najbardziej wpływowej szkoły [[filozofia indyjska\|filozofii indyjskiej]] – [[Adwajtawedanta\|adwajtawedanty]]<ref>Peter J. King ''Filozofowie. 100 największych myślicieli w dziejach świata'', wydanie polskie: Elipsa, 2006 ISBN 83-7265-092-6</ref>. Esencją nauczania Adi Śankary była jedność [[atman]]a i bezpostaciowego [[Brahman]]a. Śankarę uważano w [[smartyzm]]ie za częściowego [[awatara]] [[Śiwa\|Śiwy]]. Słowo ''śankara'' w [[sanskryt\|sanskrycie]] oznacza ''pokój czyniący''. Adi Śankara podróżował po [[Indie\|Indiach]], nauczając, propagując własny system filozoficzny oraz prowadząc dysputy z przedstawicielami innych szkół filozoficznych (''darśan''). Założył cztery klasztory (''mathy''), które odegrały ważną rolę w rozwoju i rozpowszechnieniu hinduizmu pobuddyjskiego i adwajtawedanty w Indiach oraz spadku popularności buddyzmu, był twórcą zakonu [[Daśanamisampradaja\|daśanami]] oraz tradycji [[Śanmata]]. == ~~Biografia~~Życiorys == Tradycyjne biogramy Śankary znajdują się w dziełach – [[Śankarawidźiajam]]ach ([[transliteracja\|trl.]] Śaṃkaravijayaṃ). Są to utwory poetyckie, zawierające mieszankę materiału historycznego i legendarnego. Do najważniejszych należą * ''Madhawija Śankarawidźajam'' (z [[XIV wiek]]u), Linia 97: Tradycyjnie jego dzieła klasyfikuje się jako ''[[bhaśja]]'' (''Komentarze''), ''Prakarata gratha'' (''Traktaty filozoficzne'') i ''Stotra'' (''Hymny dewocyjne''). Komentarze dostarczają spójnej interpretacji świętych tekstów hinduizmu z punktu widzenia adwajtawedanty, traktaty filozoficzne przedstawiają [[metodologia\|metodologie]], umożliwiające zrozumienie tej doktryny, a poetyckie hymny dewocyjne mają na celu uwypuklenie relacji między [[bhakta\|bhaktą]] a czczonym Bogiem. Śankara sformułował ''bhaśje'' do dziesięciu głównych upaniszad, brahmasutr i Bhagawadgity oraz do ''Upadeśasahasri'', ''Atmabodha'', ''Tattwa-bodhaka'' i ''Śarirakabhaszja''. Cytuje w nich m.in. Upaniszadę Śweśwatara , Upaniszadę Kauśitakai , Upaniszadę Mahanarajana i Upaniszadę Dźabala (autentyczność ''bhaśji'' do Upaniszady Kauśitaki , Upaniszady Nrisimhatapani i Upaniszady Śweśwatara bywa czasem kwestionowana). Komentarze Śankary do Brahmasutr są najstarszymi obecnie znanymi, sam autor wspomina jednak czasem o istnieniu starszych. W swej ''bhaśji'' do Brahmasutr podaje przykłady [[Dharmawjadha\|Dharmawjadhy]], [[Widura\|Widury]] i innych osób, urodzonych ze znajomością Brahmana uzyskaną w poprzednich życiach. Pisze, że działanie jej efektów nie może być powstrzymane w obecnym życiu. Według Śankary wiedzę zdobytą przez znajomość Wed można również zdobyć poprzez nauki [[Purany\|Puran]] i [[Itihasy\|Itihas]]. W swej Baśji do Upaniszady Taittireja (2.2) pisze: : ''Ustalono, że każdy ma prawo do tej wiedzy (wiedzy o Brahmanie) i że [[moksza (hinduizm)\|najwyższy cel]] można osiągnąć tylko przez tę wiedzę.'' Linia 131: === Daśanami === [[Plik:Vidyashankara Temple at Shringeri.jpg\|thumb\|250px\|Świątynia w ''mathcie'' w Śringeri]] Śankara założył [[Daśanamisampradaja\|daśanami]], zakonną hinduistyczną organizację [[swami]]ch o dziesięciu nurtach. Założył cztery ''[[mathy]]'' ( klasztory stołeczne, siedziby kolejnych śankaraćarjów ) mające na celu propagowanie jego nauk . Znajdują się one w [[Śringeri]] ([[Karnataka]] na południu Indii), w [[Dwarka\|Dwarace]] ([[Gudźarat\|Gujarat]], zachodnie Indie), w [[Puri]] ([[Orisa]], wschodnie Indie) oraz w [[Dźjotirmath]] ([[Uttarakhand]], północne Indie). Według tradycji hinduistycznej Śankara postawił na czele każdej z tych math czterech swoich uczniów – odpowiednio: [[Sureśwaraćarja\|Sureśwaraćarję]], [[Hastamalakaćarja\|Hastamalakaćarję]], [[Padmapaćarja\|Padmpaćarję]] i [[Totakaćarja\|Totakaćarję]]. Wszyscy kolejni naczelnicy tych ''math'' są uczniami w sukcesji tych właśnie osób. Każdy z nich nosi tytuł ''[[Śankaraćarja (tytuł)\|Śankaraćarja]]'' (po założycielu math – Śankarze). Linia 182: \|autor link=Adi Śankara \|inni= Anna Rucińska (tłum.)\|tytuł= Hymny Siankary \|wydanie= 1\|wydawca= [[Wydawnictwo Miniatura]]\|miejsce= Kraków\|rok= 2006\|strony=189\|isbn= 83-7081-710-6}} * {{Cytuj pismo \|nazwisko=Sacha-Piekło \|imię=Małgorzata \|tytuł=Spory wokół interpretacji doktryny Śankary \|czasopismo=Studia Religiologica \|oznaczenie=Kraków \|wolumin=z.25/1992 \|strony=25-35}} * {{Cytuj pismo \|nazwisko=Sacha-Piekło \|imię=Małgorzata \|tytuł=The conception of soul in the śamkara's doctrine \|czasopismo=Studia Religiologica \|oznaczenie=Kraków \|wolumin=z.26/1993 \|strony=66-72}} * {{cytuj książkę \|nazwisko= Schayer \|imię= Stanisław \|autor link=Stanisław Schayer \|inni= Marek Mejor (wybór i wstęp) \|tytuł= O filozofowaniu Hindusów. Artykuły wybrane\|url= \|wydanie= 1\|wydawca= [[Wydawnictwo Naukowe PWN\|PWN]]\|miejsce= Warszawa\|rok= 1998

Adi Śankara: Różnice pomiędzy wersjami