Bacówka (chata pasterska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Praca nad artykułem - projekt ,,Etnografia Karpat" (Stow.Wikimedia Polska, Muzeum Etnograficzne w Warszawie, grant: Wikimedia Foundation) |
Podział bacówek |
||
Linia 23:
Gorczańskie bacówki i tatrzańskie koliby reprezentowały wyższy stopień rozwoju technicznego, ze względu na trwalszy materiał i ciesielską konstrukcję. Bacówką w Limanowskiem zwano mały, jednownętrzny zrębowy budynek z dwuspadowym dachem. Szałasy i szopy pasterskie na Polanie Podokólne, które powstały po 1920 roku wyróżniają się ze względu na rodzaj architektury i poprzez to są niepowtarzalne. Szałasy pasterskie po obu stronach Tatr są wkomponowane w krajobraz, ale ich wielkość, sposób budowy, usytuowanie i rola ogniska wewnątrz były podporządkowane określonym celom i nie miały charakteru rozwojowego<ref name=":0" />.
== Budynki stałe i budynki przenośne ==
Formy budynków pasterskich różnią się od siebie ze względu na tryb funkcjonowania: stały i przenośny (sezonowy). Różnice te uwarunkowane są powiązaniem gospodarki szałaśniczej z sianokośną, co wiąże się z kolei z użyźnianiem pastwisk<ref name=":1">{{Cytuj|autor=|autor r=Bronisława Kopczyńska-Jaworska|rozdział=Szałaśnictwo w Karpatach Polskich w świetle prac zespołowych w r. 1960|tytuł=Etnografia polska|data=1962|opis=tom 6|wydawca=Instytut Archeologii i Etnologii PAN ; Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN|s=321-329}}</ref>.
Budynki stałe są spotykane<ref name=":1" />:
* w Tatrach, gdzie koszaruje się tereny na dnie dolin, blisko zabudowań, albo nie koszaruje się wcale
* na polanach indywidualnych, na których prowadzi się gospodarkę szałaśniczą czy to w zrzeszeniu, czy też gdy zbiorowy wypas zorganizowany jest przez właściciela polany (Gorce)
* wyjątkowo na dużych pastwiskach, które są podzielone na części użytkowane na zmianę, raz jako laki sianokośne, raz jako pastwisko (Tatry-Miętusia, Babia Góra).
Budynki szałasowe często funkcjonują jako przenośne, przy czym, zależnie od planów koszarowania, co roku ustawia się je na innej partii pastwiska (Żywieckie, Babia Góra, pastwiska urbarialne na Orawie). Na niektórych pastwiskach bardzo rozległych, gdzie warunki terenowe utrudniają transport, np. dla 5 części pastwiska zespół posiada tylko 3 koliby (hala Miziowa — Żywieckie)<ref name=":1" />.
Budynki przenoszone po kilka razy w ciągu sezonu bardzo prymitywne spotykamy na Śląsku Cieszyńskim, tam gdzie w drugiej połowie lata, po sianokosach, koszaruje się łąki prywatne leżące koło wspólnego pastwiska<ref name=":1" />.
== Stawianie szałasu ==
| |||