Fez (czapka): Różnice pomiędzy wersjami

'''Fez''' (arab. ''tarbusz'' lub ''szaszijja'') – nakrycie głowy o kształcie przypominającym ścięty stożek, wykonane z bordowego [[filc]]u i ozdobione czarnym frędzlem. Występują odmiany tego nakrycia głowy w innych kolorach i nieco zmodyfikowanych kształtach. Noszą je mężczyźni głównie w krajach muzułmańskich: poza Bliskim i Środkowym Wschodem, w Pakistanie, Sri Lance, Indonezji i Malezji. Nazwa stosowana najczęściej w języku polskim pochodzi od marokańskiego miasta [[Fez]], gdzie produkowano je co najmniej od [[XVIII wiek]]u.▼

Kojarzony jest jednak głównie z Imperium Osmańskim, gdzie został wprowadzony urzędowo przez sułtana Mahmuda II ([[1808]]-[[1839]]) w związku z europeizacją ubioru. Wprowadzenie nakrycia głowy z daszkiem lub rondem byłoby w kraju muzułmańskim o tyle niepraktyczne, że przeszkadzałoby w wykonaniu [[Prostracja (religia)|prostracji]] (sadżda) w czasie modlitwy. Nakrycia głowy o kształcie podobnym do fezu były znane już wcześniej w Grecji oraz wśród Słowian na Bałkanach. Fezy przyjęły się przede wszystkim w wojsku i administracji państwowej. Z początku noszono je niechętnie, z czasem stały się symbolem dostojeństwa. Świadczy o tym np. zwrot w dialekcie syryjskim ''alajja tarbusz''(„mam głowę nie od parady”). Na grobach na obszarze całego Imperium Osmańskiego umieszczano nakrycia głowy, które symbolizowały przynależność zmarłego do klasy społecznej lub grupy zawodowej. W języku tureckim zwrot ''şapka giymek'' („wkładać kapelusz”), oznacza mniej więcej to samo, co polskie „stroić się w cudze piórka”. W 1925 noszenie fezów zostało zakazane w Turcji przez prezydenta - paszę Mustafa Kemala (od 1935 roku Kemal Atatürk), również w ramach odrzucania osmańskiej przeszłości i ku wielkiej rozpaczy miejscowej ludności. Do polszczyzny trafiło określenie fezu – ''turecka czapeczka''. Jest to określenie błędne, gdyż odrzucenie fezu było widomym znakiem akceptacji ideologii świeckiego, europejskiego z założeniach narodu. ▼