Wikipedia

Santeria: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne redakcyjne
int., drobne redakcyjne
Linia 18:
* ''[[Szango]]''/ [[Changó]] – w zależności od zachcianek, żeńskie lub męskie bóstwo zjawisk atmosferycznych, błyskawic, ognia, oraz sprawiedliwości. Według legend jego żoną jest Oya (wcześniej była nią Obba). Zastąpiono [[Barbara z Nikomedii|św. Barbarą]].
* ''[[Yeggua]]''- zwiastun śmierci, czczony jako [[św. Erazmus]].
* ''[[Oyá]]'' / [[Yansa]] -– bogini miejsc wiecznego odpoczywania; żona Chango; uważana za opiekunkę czarownic. Czczona jako [[św. Anna z Efezu]]/[[św. Klara]].
* ''[[Ochosi]]'' -– myśliwy, patron oskarżonych oraz szukających sprawiedliwości -– [[św. Cecylia]].
* ''[[Orunla]]'' -– jedyny bóg, któremu udało się okpić śmierć. W jego posiadaniu jest legendarna tablica Ifa, dzięki której potrafi zajrzeć w przyszłość. Przyjęto dla niego imię [[św. Franciszek|św. Franciszka]].
* ''[[Allunga]]'' -– jedno z wcieleń Obatali, okrutnego wojownika na koniu -– czczony jako [[św. Łukasz]].
* ''[[Osain]]'' -– bóg strachu, czczony jako [[Cyryl i Metody|św. Cyryl]].
* ''[[Ibeji]]'' -– bliźniacze bóstwa zajmujące się dziećmi. Uwielbiają taniec i wszelkie słodkie rzeczy, w jednej z legend przechytrzyły samego [[Diabeł|diabła]], wdając się z nim w grę tańca, utożsamiane są ze [[Święci Kosma i Damian|świętymi Kosmą i Damianem]].
* ''[[Yemaya]]'' -– bogini oceanów; jest patronką kobiet chcących zajść w ciążę oraz kobiet oczekujących potomstwa. Jest kochającą matką, która zawsze wysłuchuje szukających pomocy, jednak rozgniewana może być trudna do przebłagania. Znana z tego, że gdy któreś z jej dzieci cierpi, w akcie desperacji i chęci pomocy, omamia je, wciągając do wody, i zabiera je do swego pałacu, który jest na dnie oceanów. Utożsamiana z [[Matka Boska Reglana|Matką Boską Reglaną]].
 
Pomniejsze bóstwa również znalazły odpowiedniki wśród katolickich świętych. Główny bóg jorubskiego [[panteon]]u, [[Olorun]], został utożsamiony z katolickim [[Bóg Ojciec|Bogiem Ojcem]]. Jorubowie zaakceptowali katolickie wizerunki świętych czy Maryi, podstawili jedynie pod nie swoich bogów i w istocie to nadal im oddawali cześć. W późniejszym okresie wyznawcami kultu santeria stali się członkowie innych ludów z grupy [[Bantu]], osoby pochodzenia [[Gwinea|gwinejskiego]] lub [[senegal]]skiego. Oprócz uczestnictwa w katolickich ceremoniach, istnieją w santerii także inne rytuały. Wiadomości o nich są skąpe, gdyż wyznawcy strzegą dość starannie swoich tajemnic. Wiadomo jednak, że obejmują one praktyki wywodzące się z [[szamanizm]]u (tańce do rytmicznej muzyki mające ułatwić osiągnięcie [[ekstaza|ekstazy]] religijnej i kontakt z duchami przodków i bogami); składa się także ofiary krwawe z krwi zwierząt, przeważnie kurczaków, wierząc, że zadowala to bogów i świętych. Kapłan santerii nazywany jest ''babalawo'', czyli ''ojciec tajemnic''.▼
Pomniejsze bóstwa również znalazły odpowiedniki wśród katolickich świętych.
 
Kult santeria nigdy nie został zniszczony ani zmarginalizowany, choć próbowano walczyć z nim metodami administracyjnymi na [[Kuba|Kubie]] po rewolucji w tym kraju. Dane o liczbie wyznawców są sporne, gdyż santeria nie dąży nigdzie do rejestracji wyznania jako [[Związek wyznaniowy|związku wyznaniowego]], a wyznawcy tego kultu ujmowani są w [[statystyka]]ch jako katolicy. Operuje się liczbami od kilkuset tysięcy (to jednak wydaje się być mocno zaniżonym szacunkiem) do ok. 10 milionów. Najbardziej prawdopodobna liczba to 2,5-3 miliony. Rozmieszczenie wyznawców jest nieregularne, większe skupiska znajdują się na [[Kuba|Kubie]], w [[Stany Zjednoczone|USA]] wśród imigrantów na [[Floryda|Florydzie]] i w [[Kalifornia|Kalifornii]], a także w [[Meksyk]]u, na wyspach karaibskich oraz w [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]]. W Europie stanowią niewielki odsetek wśród imigrantów we [[Francja|Francji]] i [[Holandia|Holandii]].▼
Główny bóg jorubskiego [[panteon]]u, [[Olorun]], został utożsamiony z katolickim [[Bóg Ojciec|Bogiem Ojcem]].
 
Występują dość znaczne różnice zarówno w wierzeniach jak i obrzędowości między różnymi grupami wyznawców, np. odmiana santerii występująca na Kubie jest bardziej zbliżona do pierwotnych wierzeń, z kolei meksykańska najbardziej "skatolicyzowana". Elementy tradycyjnych rytmów kultu Jorubów przedostały się też na komercyjne rynki muzyczne, ciesząc się sporą popularnością w USA, zaczynają też zdobywać rynki krajów "starej [[Unia Europejska|UE]]". Inny komercyjny aspekt kultu to sklepy, w tym internetowe, oferujące akcesoria związane z [[magia|magią]] Jorubów oraz zioła używane w medycynie ludowej tego plemienia.▼
Jorubowie zaakceptowali katolickie wizerunki świętych czy Maryi, podstawili jedynie pod nie swoich bogów i w istocie to nadal im oddawali cześć.
 
W późniejszym okresie wyznawcami kultu santeria stali się członkowie innych ludów z grupy [[Bantu]], osoby pochodzenia [[Gwinea|gwinejskiego]] lub [[senegal]]skiego.
▲Oprócz uczestnictwa w katolickich ceremoniach, istnieją w santerii także inne rytuały. Wiadomości o nich są skąpe, gdyż wyznawcy strzegą dość starannie swoich tajemnic. Wiadomo jednak, że obejmują one praktyki wywodzące się z [[szamanizm]]u (tańce do rytmicznej muzyki mające ułatwić osiągnięcie [[ekstaza|ekstazy]] religijnej i kontakt z duchami przodków i bogami); składa się także ofiary krwawe z krwi zwierząt, przeważnie kurczaków, wierząc, że zadowala to bogów i świętych. Kapłan santerii nazywany jest ''babalawo'', czyli ''ojciec tajemnic''.
 
Kult santeria nigdy nie został zniszczony ani zmarginalizowany, choć próbowano walczyć z nim metodami administracyjnymi na [[Kuba|Kubie]] po rewolucji w tym kraju.
 
Dane o liczbie wyznawców są sporne, gdyż santeria nie dąży nigdzie do rejestracji wyznania jako [[Związek wyznaniowy|związku wyznaniowego]], a wyznawcy tego kultu ujmowani są w [[statystyka]]ch jako katolicy. Operuje się liczbami od kilkuset tysięcy (to jednak wydaje się być mocno zaniżonym szacunkiem) do ok. 10 milionów. Najbardziej prawdopodobna liczba to 2,5-3 miliony.
 
▲Rozmieszczenie wyznawców jest nieregularne, większe skupiska znajdują się na [[Kuba|Kubie]], w [[Stany Zjednoczone|USA]] wśród imigrantów na [[Floryda|Florydzie]] i w [[Kalifornia|Kalifornii]], a także w [[Meksyk]]u, na wyspach karaibskich oraz w [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]]. W Europie stanowią niewielki odsetek wśród imigrantów we [[Francja|Francji]] i [[Holandia|Holandii]].
 
Występują dość znaczne różnice zarówno w wierzeniach jak i obrzędowości między różnymi grupami wyznawców, np. odmiana santerii występująca na Kubie jest bardziej zbliżona do pierwotnych wierzeń, z kolei meksykańska najbardziej "skatolicyzowana".
 
▲Elementy tradycyjnych rytmów kultu Jorubów przedostały się też na komercyjne rynki muzyczne, ciesząc się sporą popularnością w USA, zaczynają też zdobywać rynki krajów "starej [[Unia Europejska|UE]]". Inny komercyjny aspekt kultu to sklepy, w tym internetowe, oferujące akcesoria związane z [[magia|magią]] Jorubów oraz zioła używane w medycynie ludowej tego plemienia.
 
== Linki zewnętrzne ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Santeria”