Dynastia Tang: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Literówka.
Poprawiono link.
Linia 37:
 
==== Egzaminy urzędnicze ====
Podobnie jak poprzednia dynastia, Sui, Tangowie porzucili [[system dziewięciu rang]] na rzecz szerokiej służby cywilnej{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=96}}. Studenci [[Konfucjanizm|szkoły konfucjańskiej]] mogli przystępować do [[Egzaminy urzędnicze w Chinach|egzaminów urzędniczych]], po zdaniu których mogli być nominowani na stanowiska urzędnicze we władzach lokalnych, prowincjonalnych lub centralnych. Egzaminy były dwojakiego typu, ''mingjing'' (''[kandydat] oświecony w klasykach'') i ''jinshi'' (''[kandydat] zaprezentowany jako uczony''){{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=91–92}}. ''Mingjing'' opierały się na [[Chińskieklasyka księgi klasycznechińska|klasykach konfucjańskich]], sprawdzając znajomość szerokiej gamy tekstów przez kandydata{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=91–92}}. ''Jinshi'', polegające na napisaniu esejów w odpowiedzi na pytania dotyczące kwestii rządów i polityki, sprawdzały nie tylko wiedzę, lecz też umiejętność wyrażania się na piśmie, a tym komponowania [[poezja chińska|wierszy]]{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=92}}. Kandydatów oceniano także ze względu na ich prezencję, sposób wysławiania się i zachowania się oraz [[kaligrafia chińska|umiejętności kaligraficzne]]. Wszystkie te kryteria podlegały bardzo subiektywnym ocenom i dawały przewagę członkom zamożnych elit, ponieważ ubożsi kandydaci nie mieli okazji, ani środków, aby uczyć się eleganckiej [[retoryka|retoryki]], czy wytwornej kaligrafii{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=97}}. Powodowało to poważną dysproporcję między liczbą urzędników pochodzących z rodzin arystokratycznych a liczbą pozostałych kandydatów{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=97}}. Zasadniczo egzaminy otwarte były dla wszystkich mężczyzn, których ojcowie nie pochodzili z warstwy kupieckiej lub rzemieślniczej{{odn|Gascoigne|Gascoigne|2003|s=95}}; szlachetne pochodzenie i zamożność nie były konieczne, by otrzymać rekomendację{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=97}}. Rząd tangowski ustanowił państwowe szkoły i wydał standardowe wersje [[Pięcioksiąg konfucjański|konfucjańskiego pięcioksięgu]], z wybranymi komentarzami, by promować edukację w duchu konfucjańskim{{odn|Ebrey|2002|s=112}}.
 
Tego typu system konkursowy stworzono, by zaangażować do służby państwowej najwybitniejsze jednostki. Ponadto – a dla władców tangowskich był to nawet większy problem – umożliwiał on stworzenie korpusu służby państwowej, złożonego z urzędników nieposiadających własnego, terytorialnego lub rodzinnego, źródła siły politycznej. Cesarze wiedzieli bowiem, że uzależnienie cesarstwa od potężnych rodów arystokratycznych lub wojskowych może wpływać destabilizująco na państwo. Tangowski kodeks prawny nakazywał równy podział majątku między legalnych potomków, co zwiększało nieco [[ruchliwość społeczna|ruchliwość społeczną]] i zapobiegało przekształceniu się potężnych urzędników dworskich w arystokrację ziemiańską dzięki [[primogenitura|primogeniturze]]{{odn|Fairbank|Goldman|2006|s=83}}. W efekcie, ci uczeni-urzędnicy posiadali wysoki status w swoich lokalnych społecznościach i rodzinach, ale także podzielali wartości, które łączyły ich z dworem cesarskim. Od czasów tangowskich, aż do końca dynastii Qing, ci uczeni-urzędnicy funkcjonowali jako pośrednicy między niższymi warstwami społeczeństwa a rządem. Pełen potencjał szeroko wdrożonego systemu egzaminacyjnego nie został wykorzystany, aż do czasów dynastii Song, kiedy zorientowani na osiągnięcia urzędnicy w większości porzucili arystokratyczne obyczaje i określali swój status społeczny poprzez uczestnictwo w systemie egzaminów{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=159}}{{odn|Fairbank|Goldman|2006|s=95}}{{odn|Adshead|2004|s=54}}. Wykorzystany na niewielką skalę za czasów Sui i Tang system egzaminacyjny, stał się narzędziem dla pierwszych cesarzy dynastii Song, którzy obawiając się ambitnych generałów, bardzo rozbudowali cywilny pion administracji i związany z nim system szkolno-egzaminacyjny{{odn|Ebrey|2002|s=145–146}}. Trzeba jednak podkreślić, że to właśnie dynastie Sui i Tang zinstytucjonalizowały i położyły podwaliny pod opartą na egzaminach służbę cywilną i nową elitę, w postaci klasy uczonych-urzędników rekrutujących się spośród absolwentów tych egzaminów.