Tryńcza: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Usunięto zbędne informacje. |
drobne redakcyjne |
||
Linia 37:
== Historia ==
Początki Tryńczy w dokumentach źródłowych są datowane na początek XV wieku<ref >{{cytuj stronę | url = http://www.zstryncza.itl.pl | index.php?strona = historia | tytuł = O Tryńczy | Nazwisko = | Imię = | opublikowany = www.zstryncza.itl.pl |data = | data dostępu = 2016-02-08| język = pl}}</ref>.
Już przed 1400 rokiem pleban z [[Krzeszów (województwo podkarpackie)|Krzeszowa]] pobierał „mostowe” z Wisłoka pomiędzy Dębnem i Tryńczą. Najstarsza wzmianka o Tryńczy występuje w zapisach Sądu Przeworskiego z 15 maja 1437 roku (występuje Szymcio de Crinicza) i następne z lat 1441,1443,1444,1445 i 1446.
Właścicielami tych terenów od 1387 roku była Jarosławska linia [[Tarnowscy herbu Leliwa|Tarnowskich]] herbu Leliwa, której ostatni przedstawiciel [[Jan Krzysztof Tarnowski]] zmarł w 1567 roku w [[Gorliczyna|Gorliczynie]], a jego żona [[Zofia ze Sprowy Odrowąż]] w 1575 roku poślubiła [[Jan Kostka|Jana Kostkę]]. Z tego małżeństwa była córka [[Anna Ostrogska]] w 1592 roku poślubiona za [[Aleksander Ostrogski|Aleksandra Ostrogskiego]]. Córka z tego małżeństwa [[Zofia Ostrogska]] w 1613 roku poślubiła [[Stanisław Lubomirski (wojewoda krakowski)|Stanisława Lubomirskiego]]. Po śmierci Zofii Ostrogskiej w 1622 roku, dobra Przeworskie (w tym także Tryńcza) przeszły na własność Lubomirskich. W 1580 roku parafia w Gniewczynie została przekazana [[Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie|Bożogrobcom]]. W 1624 roku był najazd Tatarów na ziemię przemyską. 22 marca 1656 roku przez Tryńcze wycofywały się wojska Szwedzkie. W 1669 roku istniał już port rzeczny na [[Wisłok]]u.
Tryńcza jest wzmiankowana w [[Regestr poborowy|regestrach poborowych]], które zapisali poborcy podatkowi [[Ziemia przemyska|ziemi przemyskiej]] w latach 1515, 1589, 1628, 1651, 1658, 1674<ref group="uwaga">W 1589 roku Tryńcza posiadała 12 [[Łan (miara powierzchni)|łanów]] gruntów rolnych, młyn o dwóch kamieniach, 13 ogrodników i jednego rybaka. W 1674 roku Tryńcza posiadała 142 domów i folwark
W 1817 roku dobra Trynieckie zakupił hr. [[Wojciech Mier]], który zmarł w 1831 roku. W latach 1831–1835 właścicielką była jego żona Karolina Mier; a następnie Feliks Mier. Od 1843 roku właścicielem Tryńczy był Antoni Kellerman<ref>{{Cytuj książkę | autor = Karol Wild | tytuł = Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym | miejsce = Lwów | data = 1855 | strony = 224 | url = http://www.wbc.poznan.pl/Content/268083/10234_0001.djvu}} [Dostęp 2017-04-12]</ref>. W 1879 roku właścicielem Tryńczy, Gorzyce II, Ubieszyna i Wólki Małkowej była Domicella Kellerman; a w 1905 roku właścicielem był Józef Banhidy (posiadłość liczyła ogółem 201 hektarów, w tym 166 ha roli i 11 ha lasów)<ref>[http://dlibra.umcs.lublin.pl/Content/14215/173342_0164.djvu Skorowidz Dóbr Tabularnych w Galicji z W. Ks. Krakowskim. 1905] [Dostęp 2017-04-12]</ref>. W 1908 roku [[Folwark]] Tryniecki sprzedano [[Bronisław Nowiński|Bronisławowi Nowińskiemu]] za sumę 100 tys. koron, za które wybudowano murowany kościół pw. Świętego Kazimierza i w 1910 roku powstała parafia w Tryńczy. W 1922 roku folwark objął jego syn [[Marian Nowiński]].
Linia 48:
W latach 1579–1713 pańszczyzna w Trynieckim folwarku wynosiła trzy dni w tygodniu, produkty były kierowane na handel poprzez port na Wisłoku. W XVII wieku z powodu dużej odległości od parafii Gniewczyńskiej pewna część polskiej ludności przeszła do pobliskiej cerkwi Gorzycach; w połowie XIX wieku w Tryńczy było 669 łacinników i 85 polskich unitów.
:::W latach 1879–1880 istniała w Tryńczy kaplica filialna, w której posługiwał ks. Alojzy Sakowicz z diecezji Wileńskiej (''In aula Trynczaensis fungitur mumere domest. Capellani. R.Alojsius Sakowicz, e diec. Vilno.'')<ref>[http://dlibra.kul.pl/Content/14298/V_1304_1878_0000-00071.djvu Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini 1879] (str. 138) [dostęp 2017-03-08]</ref>. Ponownie schematyzmy diecezji przemyskiej wspominają o kaplicy filialnej w latach 1887–1892 (''In aula Trynczaensis adest capella privata pro celebrando Sacrif Missae adaptata'')<ref>[http://dlibra.kul.pl/Content/14309/V_1304_1886_0000-00080.djvu Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini 1887] (str. 156) [dostęp 2017-03-08]</ref>. W 1910 roku powstała parafia pw. [[Święty Kazimierz|Świętego Kazimierza]].
:::::;Proboszczowie parafii
:::::1910–1934. ks. Wincenty Cetnarowicz<ref>[http://dlibra.kul.pl/Content/14344/V_1304_1925_0000-00093.djvu Schematismus Universi Venerabilis Cleri Saecularis et Regularis Dioecesis Rit(us) Lat(ini) Premisliensis pro Anno Domini 1925] (str. 93) [dostęp 2017-03-08]</ref>.
:::::1934-1938. ks. Maciej Dudek<ref>[http://dlibra.kul.pl/Content/14347/V_1304_1938_0000-00115.djvu Schematyzm Diecezji Przemyskiej Ob.(rządku) Łac(ińskiego) (1938)] (str. 113) [dostęp 2017-03-08]</ref>.
:::::1938-1949. ks. Wojciech Lorenc.
W 1881 roku powstała Gromadzka Kasa Pożyczkowa, a w 1885 roku rozpoczął działalność Urząd Pocztowy, którym kierowała Waleria Skibińska. W 1889 roku wybudowano szosę Przemyśl-Rozwadów, a w latach 1896–1900 wybudowano linię kolejową Przeworsk-Rozwadów. Tryńcza od XV wieku do 1866 roku należała do powiatu przeworskiego, następnie do łańcuckiego; powiat przeworski reaktywowano w 1899 roku. W 1931 roku z inicjatywy kierownika szkoły Juliana Martynowskiego wybudowano budynek Spółdzielni Mleczarskiej, a w 1933 roku zbudowano obecny most na Wisłoku.
Linia 71:
== Oświata ==
Szkolnictwo parafialne rozpoczęło się w 1636 roku w [[Gniewczyna Łańcucka|Gniewczynie Łańcuckiej]]
Początki szkolnictwa państwowego w „Szlacheckim Dominium Tryńcza” są na podstawie „[[Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim|Szematyzmów Galicji i Lodomerii]]” datowane na 1883 rok, kiedy to powstały szkoły w Tryńczy, [[Ubieszyn]]ie i [[Jagiełła|Jagielle]]; były one jednak w rejestrach opisane jako „niezreorganizowane” (z systemu parafialnego na państwowy). Pierwszym nauczycielem w Tryńczy w latach 1883–1886 był Tomasz Mędralski<ref>„Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1883”, s. 418.</ref><ref>[http://mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1884djvu/szematyzm_2_396_0001.djvu „Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1884”] (str. 396) 2017-03-08]</ref>.
Linia 77:
W 1887 szkoły w Tryńczy i Ubieszynie stały się filialne, a nauczycielem w Tryńczy został Ignacy Kamprat<ref>[http://mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1887djvu/szematyzm_1887_396_0001.djvu „Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1887”] (str. 396) [dostęp 2017-03-08]</ref>. Szkoły ludowe wiejskie były tylko męskie, dopiero od 1890 roku stały się mieszane, czyli dostępne dla wszystkich uczniów. W 1893 szkoły tryniecka i ubieszyńska stały się etatowe 1-klasowe<ref>„Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1893”, str. 452.</ref>. W latach 1901–1902 nauczycielem był Walenty Jenke, (którego córką była ''Sługa Boża'' - [[Anna Jenke]]).
W 1900 roku nauczycielem pomocniczym była Maria Chmura, od 1905 były już dwa etaty nauczycielskie: kierownika i pomocnika. Pomocnikami byli: Mieczysław Marszalik (w roku 1905<ref>[http://mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1905djvu/szematyzm.pdf#page=327 Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1905] (str. 623) [dostęp 2017-03-08]</ref>), Kazimierz Majewski (w roku 1906<ref>[http://mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1906djvu/szematyzm_1906_0656_0001.djvu „Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1906”] (bezpośredni dostęp do str. 656)</ref>), Ludwika Hańczakówna (w roku 1907<ref>[http://mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1907djvu/szematyzm_656_0001.djvu „Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1907”] (bezpośredni dostęp do str. 656)</ref>), Maria Tatarkówna (w roku 1909<ref>[http://mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1909djvu/szematyzm_708_0001.djvu „Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1909”] (bezpośredni dostęp do str. 708)</ref>), Marcin Śliwa (w latach 1908–1909), Teofila Krzysikówna (w roku 1910<ref>[http://mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1910djvu/szematyzm.pdf#page=374 Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1910] (str. 708) [dostęp 2017-03-08]</ref>), Maria Adamczakówna (w latach 1910–1911), Bronisława Sadowska (w roku 1912), Stanisław Owczarz (w latach 1911–1912), Helena Skotnicka (w roku 1913), Tadeusz Urban (w roku 1913), Stanisław Zawadzki (w roku 1914). W 1907 roku szkoła Tryniecka z 1-klasowej, została zmieniona na 2-klasową<ref>[http://mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm1907djvu/szematyzm_656_0001.djvu „Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1907”] (bezpośredni dostęp do str. 657)</ref>.
W 1909 wybudowano nowy budynek szkolny, obecnie istniejący<ref>{{cytuj stronę | url=http://www.zstryncza.itl.pl |index.php?strona= historia |tytuł = O Tryńczy | opublikowany = www.zstryncza.itl.pl |data= |data dostępu = 2016-02-09 | język = pl}}</ref>. W latach 1973-1990 patronem szkoły był Ladislaw NovomeskyW 2006 roku szkoła otrzymała patrona św [[Jan Kanty|Jana Kantego]].
W 2013 roku było 101 uczniów w szkole podstawowej i 108 uczniów w gimnazjum<ref>[http://warszawa.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims GUS. Bank Danych Lokalnych]</ref>.
; Kierownicy Szkoły w Tryńczy
: 1883–1886. Tomasz Mędralski,
: 1886–1887. Ignacy Kamprat,
| |||