Stanisław Barańczak: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Aktualizacja linków zewnętrznych |
m prawidłowy zapis inicjałów, inne drobne |
||
Linia 16:
|source =
}}
'''Stanisław Barańczak''' (ur. [[13 listopada]] [[1946]] w [[Poznań|Poznaniu]], zm. [[26 grudnia]] [[2014]] w [[Newtonville (Massachusetts)|Newtonville]]) – [[Polacy|polski]] [[Poezja|poeta]], [[Krytyka literacka|krytyk literacki]], tłumacz poezji, jeden z najważniejszych twórców [[Nowa Fala (literatura polska)|Nowej Fali]], działacz [[Komitet Obrony Robotników|Komitetu Obrony Robotników]]. Używał pseudonimów ''Barbara Stawiczak'' oraz ''Szczęsny Dzierżankiewicz,'' ''Feliks Trzymałko, Hieronim Bryłka. J.H., Jan Hammel, Paweł Ustrzykowski, S.B., Sabina Trwałczańska, St.
== Praca naukowa ==
Linia 29:
== Twórczość ==
Debiutował w roku 1965 wierszem ''Przyczyny zgonu'' opublikowanym w numerze pierwszym miesięcznika ”Odra''”''. Pierwszy wydany tomik poezji to ''Korekta twarzy'' z 1968 roku. W latach 1964–1968 był członkiem grupy poetyckiej [[Próby (grupa poetycka)|Próby]], zawiązaną przez środowisko tzw. poznańskich lingwistów. Zafascynowany był w tym okresie twórczością [[Józef Czechowicz|Józefa Czechowicza]][1]. W latach 1964–1969 pełnił funkcję kierownika literackiego studenckiego [[Teatr Ósmego Dnia|Teatru Ósmego Dnia]]. W latach 1967–1971 członek redakcji miesięcznika „[[Nurt (miesięcznik)|Nurt]]” (1967–1973 jako kierownik działu literackiego; w roku 1972 opublikował cykl esejów „Odbiorca ubezwłasnowolniony”), 1967–1975 miesięcznika ”[[Odra (miesięcznik)|Odra]]”, 1967–1971 ”Orientacji”, 1968–1976 ”[[Twórczość (miesięcznik)|Twórczości]]”, od 1977 wydawanego w drugim obiegu [[Zapis (czasopismo)|„Zapisu”]], od 1983 czasopisma „[[Zeszyty Literackie]]”.
Od 1982 członek Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Kulturze Polskiej (Francja) i Komitetu Nagród Fundacji [[Polcul Foundation|POLCUL]] (Australia). Członek [[Stowarzyszenie Pisarzy Polskich|Stowarzyszenia Pisarzy Polskich]].
Linia 66:
W latach 1967–1969 należał do [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]. Sygnatariusz [[List 59|Listu 59]] oraz członek-założyciel [[Komitet Obrony Robotników|Komitetu Obrony Robotników]] (1976). Od 1977 roku został również objęty cenzuralnym zakazem publikacji, a także zwolniony dyscyplinarnie z pracy na [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu|UAM w Poznaniu]]. Rozpoczął współpracę z prasą niezależną, między innymi: „[[Zapis (czasopismo)|Zapisem]]”, „[[Krytyka (kwartalnik)|Krytyką]]” i „Biuletynem Informacyjnym”. W roku 1977 przystąpił do członkostwa Polskiego PEN Clubu, a w prasie oficjalnej publikował nadal, lecz pod pseudonimem (jako Barbara Stawiczak w „[[Tygodnik Powszechny|Tygodniku Powszechnym]]” i „[[Znak (miesięcznik)|Znaku]]”, jako Paweł Ustrzykowski w „Tekstach” i „[[Nurt (miesięcznik)|Nurcie]]”, jako Sabina Trwałczańska w „[[Tygodnik Powszechny|Tygodniku Powszechnym]]”, „[[Zwierciadło (czasopismo)|Zwierciadle]]” i „[[Literatura na Świecie]]”).
Uczestniczył w głodówce w kościele św. Marcina w Warszawie, która była apelem o uwolnienie ofiar [[Poznański Czerwiec|wypadków czerwcowych]]. W 1980 aktywnie działał w wielkopolskiej [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|„Solidarności”]], a w sierpniu tego roku został przywrócony do pracy na [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu|Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu]].
== Tłumaczenia ==
Linia 73:
W swoim dorobku ma ogromną ilość przekładów min. z angielskiego, rosyjskiego i litewskiego. Tłumaczył utwory bardzo różnorodne zarówno pod względem czasu powstania jak i stylu.
[[''Ocalone w tłumaczeniu'']] (1992) Barańczaka to jedna z najczęściej cytowanych książek w tekstach dotyczących teorii tłumaczenia. Autor porusza w niej problemy takie jak: [[Ekwiwalencja (przekład)|ekwiwalencja]] i przekładalność, tłumaczenie [[Polisemia|polisemii]] i [[Komizm słowny|komizmu]], kryteria zastosowania technik adaptacyjnych, [[archaizacja]] w tłumaczeniu itd. Jako przykłady rozwiązań poszczególnych trudności Barańczak podaje fragmenty własnych tłumaczeń.
Książka składa się z trzech części. W części pierwszej Barańczak przedstawia swoje ogólne podejście do tłumaczenia poezji poparte przykładami tłumaczeń stworzonych przez innych autorów wraz ze swoimi wersjami. Część drugą stanowi zbiór esejów opisujących problemy, z którymi muszą zmierzyć się tłumacze, na przykład: tłumaczenie poezji dla dzieci, czy tłumaczenie Szekspira dla potrzeb teatru. Część trzecia to ”mała antologia przekładów-problemów: 40 łamigłówek w postaci wierszy do przetłumaczenia(...)”, w której autor prezentuje hiszpańskie, niemieckie, rosyjskie i angielskie teksty oryginalne, analizuje je i przedstawia własną propozycję przekładu danego tekstu.
Jedną z teoretycznych propozycji Barańczaka w przekładzie poezji jest heurystyczny model tłumaczenia, którego podstawą jest pojęcie „[[Dominanta semantyczna|dominanty semantycznej]]”.
Linia 144:
* [[James Merrill]], ''Wybór poezji'' (1990)
* [[Natalia Gorbaniewska]], ''Drewniany anioł. Wiersze''
* [[Edward Lear]], [[Lewis Carroll]], [[W.
* [[Henry Vaughan]], ''33 wiersze'' (Wydawnictwo Znak 2000)
* ''Z Tobą więc ze Wszystkim: 222 arcydzieła angielskiej i amerykańskiej liryki religijnej'' (Wydawnictwo Znak 1992)
Linia 158:
** ''[[Na każde pytanie odpowie czytanie]]''
* [[Peter Barnes (reżyser)|Peter Barnes]], ''[[Czerwone nosy]]'' (w: ''Dialog'', rocznik 1993, nr 1–2, s. 35–101)
* na [[język niemiecki]] w antologiach:
** ''Panorama der polnischen Literatur des 20. Jahrhunderts'', Zürich: Ammann, 1997
| |||