Kanonik: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Strój: dodano link |
→Strój: dużo zmian i poprawek ze źródeł prawa kanonicznego |
||
Linia 1:
[[Plik:Sint-Salvatorskapittel Bruges Precious Blood 2008.JPG|thumb|Kanonicy kapituły kolegiackiej w rodzajowych strojach chórowych]]
'''Kanonik''' ([[łacina|łac.]] ''canonicus'') – [[średniowiecze|wczesnośredniowieczna]] nazwa [[duchowieństwo|duchownych]], żyjących według [[Reguły kanoniczne|reguł kanonicznych]] przy kościołach biskupich ([[katedra]]ch); obecnie kapłan uhonorowany tą godnością za szczególne zasługi dla [[diecezja|Kościoła lokalnego]], zobowiązany do sprawowania określonych obrzędów liturgicznych wraz z innymi kanonikami lub miejscowym [[biskup]]em<ref>{{cytuj stronę| url =http://www.opoka.org.pl/slownik/ltk/kanonik.html | tytuł =LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych | data dostępu = 18 maja 2009| autor =Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ, przekład Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak | opublikowany = | język = | id =}}</ref>.
Linia 10:
== Strój ==
Prawo kanoniczne od 1972 roku odbiera kanonikom następujące przywileje dotyczące stroju chórowego, dotychczas niekiedy stosowane<ref>{{Cytuj|tytuł=Per Instructionem|data dostępu=2017-06-12|opublikowany=www.shetlersites.com|url=http://www.shetlersites.com/clericaldress/perinstructionem.html}}</ref>: mantolet, pas z frędzlami, czerwone skarpety, buty z klamrami, fioletowe ''ferraiolone'', rokieta, mitra, pastorał, pierścień i pektorał. Ponadto zabroniony jest fioletowy mucet, chyba że kanonik jest biskupem - niebędący nimi kanonicy mają nosić mucety czarne lub szare z fioletowymi obszyciami. Strój chórowy kanonika według prawa kanonicznego określony jest tylko jako komża nałożona na sutannę właściwą jego randze (zupełnie czarna dla prezbitera bez dodatkowych godności, czarna z fioletowymi obszyciami i guzikami dla Kapelana Jego Świątobliwości, itd.) oraz czarny lub szary mucet z fioletowymi obszyciami na komży<ref>{{Cytuj|tytuł=Cæremoniale Episcoporum|data dostępu=2017-06-12|opublikowany=www.shetlersites.com|url=http://www.shetlersites.com/clericaldress/caeremoniale.html}}</ref>. Prawo kanoniczne nie wspomina o kolorze pomponu przy birecie. W praktyce wiele kapituł kanonickich utrzymało jednak własne zasady co do stroju chórowego kanoników, niekiedy w sprzeczności z tym prawem (powszechnie stosowane są na przykład wyraźnie zabronione fioletowy mucet i rokieta). W praktyce kapituły kanonickie nadal kontynuują tradycję własnego ustalania strojów chórowych kanoników, co prowadzi niekiedy do wyraźnych między nimi różnic.
Powszechnie kojarzona z kanonikami sutanna [[Prałat|Kapelana Honorowego Jego Świątobliwości]] (z fioletowymi guzikami, obszyciami i pasem) oraz biret z fioletowym pomponem należą do elementów przewidzianych w statutach konkretnych kapituł, nie są zaś ani nieodzownymi ani obowiązkowymi elementami stroju kanonika patrząc pod kątem prawa kanonicznego. W przypadku, gdy dana kapituła nie miałaby w swym statucie określonych przywilejów co do stroju chórowego, kanonik będący prezbiterem bez dodatkowych godności nosiłby całkowicie czarną sutannę, czarny biret z czarnym pomponem, komżę, czarny lub szary mucet obszyty fioletowym sznurkiem oraz dystynktorium kapituły. Kanonikami gremialnymi i honorowymi mogą być jednak również [[Prałat|prezbiterzy z godnościami papieskimi]] (kapelani Jego Świątobliwości, prałaci honorowi Jego Świątobliwości, protonotariusze apostolscy nadliczbowi). Wówczas ważniejszy jest strój kanonika, jednakże wyłącznie przy czynnościach liturgicznych pełnionych w obrębie obowiązków kanonickich na terenie kapituły; poza jej terenem strój chórowy kanonika bez dodatkowych godności nie różni się od stroju zwykłego prezbitera i składa z czarnego biretu oraz komży
W stroju na uroczyste okazje niezwiązane z liturgią kanonicy w praktyce często przywdziewają sutannę z fioletowymi guzikami oraz obszyciami przepasaną fioletowym pasem nadane im przepisami kapituły, przez co odpowiadają strojem [[Prałat|Kapelanom Honorowym Jego Świątobliwości]].
[[Plik:Template-Canon (priest).svg|mały|Szablon herbu kanonika (na taśmie pod herbem znajduje się dewiza)]]
[[Plik:Template-Abbot - Provost.svg|mały|Szablon herbu prepozyta (przewodniczącego kapituły kanoników)]]
Do dodatkowych przywilejów względem stroju nadawanych przez biskupa diecezjalnego (często wraz z tytułem kanonika honorowego) należą:
* E.C. – [[Expositorium Canonicale]] –
* R.M. – [[Rochettum et Mantolettum]] – posiadający przywilej noszenia [[rokieta|rokiety]] i [[mantolet]]u
▲Kanonikami gremialnymi i honorowymi mogą być [[Prałat|prezbiterzy z godnościami papieskimi]] (kapelani Jego Świątobliwości, prałaci honorowi Jego Świątobliwości, protonotariusze apostolscy nadliczbowi). Wówczas ważniejszy jest strój kanonika, jednakże wyłącznie w obrębie kapituły; poza jej terenem strój chórowy kanonika bez dodatkowych godności nie różni się od stroju zwykłego prezbitera i składa z czarnego biretu oraz komży. Może on jednak nosić przysługującą mu sutannę z fioletowymi obszyciami. Analogicznie, kapłani z godnościami papieskimi w liturgii poza obrębem kapituły ubierają strój chórowy właściwy dla swojej godności, bez elementów stroju kanonika (mucetu, dystynktorium oraz biretu z kolorowym pomponem).
{| class="wikitable"
Linia 29 ⟶ 25:
|-
|Przykłady strojów chórowych różnych kapituł kanoników, od lewej:
*
* strój kapituły kolegiackiej przy [[Bazylika św. Heleny w Birkirkara|Bazylice św. Heleny w Birkirkara]] na [[Malta|Malcie]]
* strój kapituły przy [[Konkatedra św. Stanisława Biskupa w Ostrowie Wielkopolskim|Konkatedrze św. Stanisława Biskupa w Ostrowie Wielkopolskim]]
* strój kapituły kolegiackiej [[Kolegiata Bożego Ciała w Jarosławiu|pw. Bożego Ciała w Jarosławiu]], również strój maltańskiej kapituły katedralnej w dni powszednie
* strój maltańskiej kapituły katedralnej w dni święte
|}
| |||