Brunei: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
dr red |
+ dalsza rozbudowa na podst. przypisow w Tygodniu Artykułu Brunejskiego |
||
Linia 123:
=== Powstanie Brunei ===
{{Osobny artykuł|Imperium Brunei}}
Od XIII w. istniało na terytorium dzisiejszego Brunei państewko malajskie, którego władcy w XV w. przyjęli [[islam]]. W 1363 roku Alak Betatar został pierwszym [[Sułtani Brunei|sułtanem Brunei]] i przyjął imię [[Muhammad Shah]]{{r|Sidhuxxviii}}. Pochodząca z 1365 roku ''[[Nagarakretagama]]'' autorstwa [[Mpu Prapanca|Mpu Prapancy]] wspomina Brunei – wówczas ''Buruneng'' – jako [[wasal|państwo wasalskie]] imperium [[Majapahit]]u{{r|
===
W 1521 roku Brunei zostało odkryte przez [[Portugalia|Portugalczyków]] podczas wyprawy [[Ferdynand Magellan|Ferdynanda Magellana]] (1480–1521)
14 kwietnia 1578 roku Brunei zaatakowali [[Hiszpania|Hiszpanie]] dowodzeni przez [[Gubernatorzy generalni Filipin|gubernatora Filipin]] [[Francisco de Sande]] (1540–1602), którym udało się zająć stolicę sułtanatu{{r|Sidhuxxviii}}. Musieli jednak się wycofać po wybuchu epidemii{{r|Sidhuxxviii}}. W 1580 roku podjęli kolejna próbę zajęcia stolicy pod dowództwem kapitana [[Juan Acre de Sadornil]Juana Acre de Sadornila]], która również się nie powiodła{{r|Sidhuxxviii}}.
W 1661 roku w stolicy wybuchła [[wojna domowa]] – Abdul Mubin, sprawujący funkcję [[Bendahara|bendahary]], zabił sułtana [[Muhammad Ali (sułtan Brunei)|Muhammada Alego]] i zajął tron jako 14. sułtan [[Abdul Hakkul Mubin]]{{r|Sidhuxxviii}}.
W 1774 roku do Brunei przybył agent [[Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska|Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej]], by wynegocjować umowę handlu pieprzem{{r|Sidhuxxviii}}. Wpływy brytyjskie zaczęły się umacniać – powstawały faktorie Kompanii Wschodnioindyjskiej, a w końcu w 1888 roku sułtanat Brunei stał się [[protektorat]]em [[Wielka Brytania|brytyjskim]]{{r|Sidhuxxxi}}.
W 1807 roku, po śmierci 21. sułtana [[Muhammad Tadżuddin|Muhammada Tadżuddina]] doszło do kolejnego konfliktu zbrojnego o tron, z którego zwycięsko wyszedł teść zmarłego władcy [[Muhammad Kanzul Alam]]{{r|Sidhuxxviii}}. Po odkryciu złóż [[antymonit]]u w Sarawaku, Brunei zajęło Sarawak, by czerpać korzyści z handlu tym surowcem z [[Singapur]]em{{r|Sidhuxxviii}}. Gubernatorem Sarawaku z ramienia Brunei został Indera Mahkota, który prowadził rządy represji{{r|Sidhuxxviii}}. W 1835 roku wybuchło powstanie w Sarawaku przeciwko okupantowi, którego stłumienie powierzono bendaharze Brunei [[Muda Hassim|Mudzie Hassimowi]]{{r|Sidhuxxviii}}. W 1839 roku Hassim spotkał Brytyjczyka [[James Brooke|James'a Brooke'a]] (1803–1868), którego poprosił w 1840 roku o wsparcie w walce z rebeliantami, proponując mu w zamian objecie urzędu gubernatora Sarawaku oraz poparcie dla powrotu Hassima do stolicy{{r|Sidhuxxviii}}. Po stłumieniu rebelii, Brook został mianowany przez Hassima gubernatorem Surawaku w 1841 roku, a sułtan wydal stosowną nominację w roku 1842{{r|Sidhuxxviii}}.
W latach 1942–1945 kraj był okupowany przez [[Japonia|Japończyków]]. W 1959 roku Wielka Brytania przyznała Brunei [[autonomia|częściową autonomię]], a w 1971 roku całkowitą autonomię wewnętrzną.
Linia 246 ⟶ 254:
* <ref name="PMO1">{{Cytuj stronę | url = http://www.depd.gov.bn/SitePages/Population.aspx| tytuł = Population | data = 2016 | praca = Prime Minister's Office | język = en | data dostępu = 2017-07-03}}</ref>
* <ref name="Sidhu315">{{Cytuj książkę | autor = Jatswan S. Sidhu | tytuł = Historical Dictionary of Brunei Darussalam | wydawca = Rowman & Littlefield | data = 2016 | strony = 315 | isbn = 9781442264595 | data dostępu = 2017-07-02 | url = https://books.google.de/books?id=msOhDQAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język = en}}</ref>
* <ref name="Sidhuxxvii">{{Cytuj książkę | autor = Jatswan S. Sidhu | tytuł = Historical Dictionary of Brunei Darussalam | wydawca = Rowman & Littlefield | data = 2016 | strony = xxvii | isbn = 9781442264595 | data dostępu = 2017-07-08 | url = https://books.google.de/books?id=msOhDQAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język = en}}</ref>
* <ref name="Sidhuxxviii">{{Cytuj książkę | autor = Jatswan S. Sidhu | tytuł = Historical Dictionary of Brunei Darussalam | wydawca = Rowman & Littlefield | data = 2016 | strony = xxviii | isbn = 9781442264595 | data dostępu = 2017-07-08 | url = https://books.google.de/books?id=msOhDQAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język = en}}</ref>
* <ref name="Sidhuxxxi">{{Cytuj książkę | autor = Jatswan S. Sidhu | tytuł = Historical Dictionary of Brunei Darussalam | wydawca = Rowman & Littlefield | data = 2016 | strony = xxxi | isbn = 9781442264595 | data dostępu = 2017-07-08 | url = https://books.google.de/books?id=msOhDQAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język = en}}</ref>
* <ref name="State">{{Cytuj stronę | url = https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2700.htm | tytuł = U.S. Relations With Brunei Share | praca = US Department of State | język = en | data dostępu = 2017-07-06}}</ref>
* <ref name="West123">{{Cytuj książkę | autor = Barbara A. West | tytuł = Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania | wydawca = Infobase Publishing | data = 2010 | strony = 123 | isbn = 9781438119137 | data dostępu = 2017-07-30 | url = https://books.google.be/books?id=pCiNqFj3MQsC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false| język = en}}</ref>
|