Maciej Rataj: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot dokonuje drobnych poprawek redakcyjnych – typografia, linkowania etc.
Linia 19:
|2 następca = [[Ignacy Daszyński]]
|odznaczenia = {{order|KN|KNMPP}} {{order|OKG|1}} {{order|MZiW}} {{order|KWE|KC}}
|3 funkcja = [[Pełniący obowiązki Prezydentaprezydenta Rzeczypospolitej Polskiej|Zastępujący Prezydenta Rzeczypospolitej]]
|3 partia = [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (1913–1931)|Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”]]
|3 od = 16 grudnia 1922
Linia 25:
|3 poprzednik = [[Gabriel Narutowicz]] ([[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydent RP]])
|3 następca = [[Stanisław Wojciechowski]] ([[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydent RP]])
|4 funkcja = [[Pełniący obowiązki Prezydentaprezydenta Rzeczypospolitej Polskiej|Zastępujący Prezydenta Rzeczypospolitej]]
|4 partia = [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (1913–1931)|Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”]]
|4 od = 15 maja 1926
Linia 46:
|podpis = Maciej Rataj - signature.png
}}
'''Maciej Rataj''' (ur. [[19 lutego]] [[1884]] we wsi [[Chłopy (Ukraina)|Chłopy]] k. [[Lwów|Lwowa]], zm. [[21 czerwca]] [[1940]] w [[Palmiry|Palmirach]]) – polski [[polityk]], [[Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej|marszałek Sejmu]] i [[pełniący obowiązki Prezydentaprezydenta Rzeczypospolitej Polskiej|zastępujący Prezydenta RP]], działacz ludowy i [[Publicystyka|publicysta]], zastępca komisarza cywilnego przy Dowództwie Głównym [[Służba Zwycięstwu Polski|Służby Zwycięstwu Polski]], członek [[Główna Rada Polityczna|Głównej Rady Politycznej]]<ref>Stanisław Dzięciołowski, ''Parlament Polski Podziemnej 1939–1945'', Warszawa 2004, s. 12.</ref>.
 
== Wykształcenie ==
Linia 66:
Po wyborach w 1922 Rataj ponownie wszedł do Sejmu ([[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1922–1927)|I kadencji]]). Na drugim posiedzeniu, 1 grudnia, został wybrany na [[Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej|marszałka Sejmu]]. Głosowały na niego ugrupowania [[centrum (opcja polityczna)|centrowe]] i [[prawica|prawicowe]]. Funkcja ta, z powodu dużego rozbicia partyjnego w izbie, była w tym czasie niezwykle trudna i odpowiedzialna. W stosunkowo krótkim czasie Maciej Rataj okazał się sprawnym organizatorem prac Sejmu, zaskarbiając sobie powszechny szacunek większości składu izby. Gdy pod koniec 1923 ustępował [[Drugi rząd Wincentego Witosa|drugi rząd Witosa]], marszałek izby również postanowił podać się do dymisji. Nie została ona jednak przyjęta przez większość sejmową.
 
Od czasu [[Przewrót majowy|przewrotu majowego]], jego ocena osoby marszałka stopniowo się pogarszała. Wkrótce stał się jednym z głównych krytyków [[sanacja|rządów sanacyjnych]]. W 1929 na zjeździe PSL „Piast” mówił: <blockquote>''W Polsce od trzech i pół lat żyjemy bez prawa, połamano konstytucję, połamano ustawy. To nie dyktatura. Mamy dyktaturę we Włoszech, mamy w Hiszpanii, ale mamy i prawo. W Polsce od trzech lat nie wie się, co będzie za 24 godziny... W Polsce nie wie się, co będzie jutro, to wszystko zależy od samowładztwa...''<ref name="Czajowski">{{cytuj książkę |nazwisko= Czajowski|imię= Jacek|nazwisko2= Majchrowski|imię2= Jacek M.|tytuł= Sylwetki polityków drugiej Rzeczypospolitej|wydawca=Wydawnictwo ZNAKZnak|miejsce= Kraków|rok= 1987|strony=42–52|id= |isbn=83-7006-170-2}}</ref></blockquote> Nawoływał do walki z sanacją, ale przy pomocy metod [[demokracja|demokracji]] [[System parlamentarny|parlamentarnej]]. Liczył na możliwość porozumienia z [[Marian Zyndram-Kościałkowski|Marianem Zyndramem-Kościałkowskim]] i [[Edward Śmigły-Rydz|Edwardem Śmigłym-Rydzem]]. Nie zgadzał się z nim Wincenty Witos przebywający na emigracji w Czechosłowacji. 26 marca 1928 zakończył swą działalność jako marszałek Sejmu. Jego następcą został [[Ignacy Daszyński]].
 
=== Zastępujący Prezydenta RP ===
W trakcie tej kadencji Sejmu, po zamordowaniu 16 grudnia 1922 pierwszego [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|prezydenta RP]], [[Gabriel Narutowicz|Gabriela Narutowicza]], Maciej Rataj był [[Pełniący obowiązki Prezydentaprezydenta Rzeczypospolitej Polskiej|osobą zastępującą prezydenta]]. W tym czasie przyjął dymisję [[Rząd Juliana Nowaka|gabinetu Juliana Nowaka]] i desygnował na stanowisko premiera [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]]. Zadecydował również o tym, że posiedzenie [[Zgromadzenie Narodowe (Polska)|Zgromadzenia Narodowego]], które wybierało prezydenta, odbyło się w [[Warszawa|Warszawie]] (obawiano się o bezpieczeństwo posłów i senatorów z powodu niepokojów społecznych, jakie miały miejsce po śmierci prezydenta).
 
Drugi przypadek zastępowania przez niego głowy państwa miał miejsce podczas [[przewrót majowy|przewrotu majowego]]. Maciej Rataj był umiarkowanym zwolennikiem [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]], jednocześnie był szanowany przez ugrupowania nie popierające zamachowców. Z tego powodu był mediatorem pomiędzy siłami rządowymi a wojskami spiskowców. Na jego ręce prezydent [[Stanisław Wojciechowski]] złożył dymisję i uprawnienia głowy państwa. Do swojej rezygnacji dołączył prośbę o dymisję [[Trzeci rząd Wincentego Witosa|rządu Witosa]]. 15 maja 1926 Maciej Rataj powierzył misję tworzenia rządu osobie wskazanej przez Piłsudskiego, [[Kazimierz Bartel|Kazimierzowi Bartlowi]].