Wikipedia

Zbrodnia w Berezowicy Małej: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m poprawiam przekierowania
Nie podano opisu zmian
Linia 19:
|wikinews =
}}
'''Zbrodnia w Berezowicy Małej''' – zbrodnia popełniona w nocy z 22 na [[23 lutego]] [[1944]] przez [[Ukraińska Powstańcza Armia|UPA]] na polskich mieszkańcach [[Berezowica Mała|Berezowicy Małej]] w dawnym [[Województwo tarnopolskie|województwie tarnopolskim]].▼
[[Plik:Berezowica mala cmentarz2.jpg|thumb|240px|Napis na krzyżu w Berezowicy Małej, poświęcony polskim mieszkańcom ofiarom mordu UPA]]
[[Plik:Berezowica mala cmentarz3.jpg|thumb|240px|Tablica z nazwiskami Polaków pomordowanych przez UPA w Berezowicy Małej]]▼
▲'''Zbrodnia w Berezowicy Małej''' – zbrodnia popełniona w nocy z 22 na [[23 lutego]] [[1944]] przez [[Ukraińska Powstańcza Armia|UPA]] na polskich mieszkańcach [[Berezowica Mała|Berezowicy Małej]] w dawnym [[Województwo tarnopolskie|województwie tarnopolskim]].
 
== Przed napadem ==
W Berezowicy Małej położonej w pobliżu [[Zbaraż]]a istniała polska samoobrona zorganizowana po doniesieniach o [[rzeź wołyńska|rzezi wołyńskiej]]. Działalność samoobrony ograniczała się do wystawiania nocnych wart, głównie od strony granicy z [[Wołyń|Wołyniem]] i alarmowania ludności w przypadku zagrożenia.
 
W lutym [[1944]] mieszkańcy wsi byli wykorzystywani przez Niemców do budowy umocnień przeciwko nadciągającej Armii Czerwonej. W wyniku zmęczenia tymi pracami członkowie samoobrony nie byli w stanie pełnić wart. Liczono, że obecność wojska niemieckiego w okolicy odstraszy napastników.
 
== Napad ==
[[Plik:Berezowica mala cmentarz2.jpg|thumb|Napis na krzyżu w Berezowicy Małej, poświęcony polskim mieszkańcom ofiarom mordu UPA|lewo]]Nocą z 22 na 23 lutego, od strony granicy z [[Wołyń|Wołyniem]]<ref>Henryk Komański, Szczepan Siekierka, "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946", Wrocław 2006, {{ISBN|83-89684-61-6}}, s.983</ref> furmankami i saniami nadciągnął oddział UPA, który dzień wcześniej dokonał [[Zbrodnie w Wiśniowcu|zbrodni na Polakach]] w [[Wiśniowiec|Wiśniowcu]]<ref>Wiktor Poliszczuk, "Dowody zbrodni OUN i UPA: integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu", Toronto 2000, {{ISBN|0-9685668-1-2}}, s.462</ref>. Upowcy zaczęli napad od wymordowania mieszkańców przysiółka położonego kilometr od wsi. Podchodzili w ciszy, starając się wykorzystać element zaskoczenia<ref name="zap">{{cytuj stronę|url=http://www.wbc.poznan.pl/Content/8333/Biuletyn+nr63+2004.03.pdf|tytuł=Krwawe zapusty w Berezowicy Małej|autor=Adam Kruczek|data dostępu=2009-01-26|archiwum=http://web.archive.org/web/20120106183352/http://www.wbc.poznan.pl/Content/8333/Biuletyn+nr63+2004.03.pdf|zarchiwizowano=2012-01-06}}</ref>. Zabijano bez użycia broni palnej, by nie wywołać ucieczki mieszkańców dalej położonych zabudowań. Piotra Szewczuka porąbano siekierami na trzy części. Wdowę Katarzynę Tomków i jej siedmioro dzieci zakłuto bagnetami. Śmierć poniosła także nieomal cała rodzina Kurylczuków. Uratował się Władysław Kurylczuk, który uciekł oprawcom i biegnąc przez wieś alarmował ludność<ref name="zap" />. Dzięki niemu większość Polaków z Berezowicy Małej uratowała się.
 
Po dokonaniu zbrodni w przysiółku upowcy zajęli właściwą część wsi. Nie bronioneNiebronione domostwa w Berezowicy były bez trudu przez nich zdobywane, a mieszkańcy zabijani za pomocą siekier i bagnetów oraz broni palnej. Większość napadniętych szukała ocalenia w ucieczce. Polacy chowali się u ukraińskich sąsiadów, w kamiennych schronach lub w murowanych oborach. Upowcy złapane większe grupy rozstrzeliwali, a obory podpalali. Ocalał Hryńko Pańczyszyn, Ukraińcy zastrzelili mu żonę i córeczkę, a jemu samemu darowali życie, gdy odmówił po ukraińsku pacierz<ref name="zap" />.<br />
Ocalała też większa grupa Polaków w murowanej oborze Jana Krąpca, ojca późniejszego filozofa i wieloletniego rektora [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|KUL]] [[Mieczysław Albert Krąpiec|o. prof. Mieczysława Alberta Krąpca]]. Leżała ona blisko budynków ukraińskich sąsiadów. Sąsiad ten uratował życie Polakom, gdyż oszukał napastników, mówiąc że▼
obora Krąpca była już przeszukiwana. Uciekający do lasu byli ostrzeliwani z daleka<ref name="zap" />.<br />
Oprócz eksterminacji Polaków napastnicy dokonali rabunku ich mienia, które załadowali na furmanki i sanie. Ograbione domostwa palono, o ile nie były położone w pobliżu zagród ukraińskich. Po napadzie oddział odjechał w stronę granicy z Wołyniem.▼
 
▲Ocalała też większa grupa Polaków w murowanej oborze Jana Krąpca, ojca późniejszego filozofa i wieloletniego rektora [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|KUL]] [[Mieczysław Albert Krąpiec|o. prof. Mieczysława Alberta Krąpca]]. Leżała ona blisko budynków ukraińskich sąsiadów. Sąsiad ten uratował życie Polakom, gdyż oszukał napastników, mówiąc że obora Krąpca była już przeszukiwana. Uciekający do lasu byli ostrzeliwani z daleka<ref name="zap" />.
Tej nocy zginęło w Berezowicy Małej 131 polskich mieszkańców.<ref>Henryk Komański, Szczepan Siekierka, op.cit., s.454</ref> <br />
 
Następnego dnia rano popalone trupy pozbierano w prześcieradła, włożono do prowizorycznie wykonanych trumien i tak pochowano.
▲Oprócz eksterminacji Polaków napastnicy dokonali rabunku ich mienia, które załadowali na furmanki i sanie. Ograbione domostwa palono, o ile nie były położone w pobliżu zagród ukraińskich. Po napadzie oddział odjechał w stronę granicy z Wołyniem.<ref>Henryk Komański, Szczepan Siekierka, op.cit., s.454</ref>
Pozostali przy życiu musieli zdążyć z pochówkiem za dnia, by nie nocować we wsi ze względu na grożące niebezpieczeństwo. Większość ocalonych schroniła się w [[Tarnopol]]u<ref name="zap" />.<br />
 
Część z uciekinierów udała się do pobliskiej wsi – [[Ihrowica|Ihrowicy]] i padła ofiarą wigilijnego mordu UPA [[24 grudnia]] 1944 roku<ref>{{Cytuj stronę |autor = Jan Białowąs | url =http://www.stankiewicze.com/ludobojstwo/podolska_wigilia.pdf |tytuł =Krwawa Podolska Wigilia w Ihrowicy w 1944 roku |data dostępu =2009-01-20}}</ref>.▼
Tej nocy zginęło w Berezowicy Małej 131 polskich mieszkańców. Następnego dnia rano popalone trupy pozbierano w prześcieradła, włożono do prowizorycznie wykonanych trumien i tak pochowano. Pozostali przy życiu musieli zdążyć z pochówkiem za dnia, by nie nocować we wsi ze względu na grożące niebezpieczeństwo.
{{osobny artykuł|Zbrodnia w Ihrowicy}}
 
▲Większość ocalonych schroniła się w [[Tarnopol]]u<ref name="zap" />. Część z uciekinierów udała się do pobliskiej wsi – [[Ihrowica|Ihrowicy]] i padła ofiarą wigilijnego mordu UPA [[24 grudnia]] 1944 roku<ref>{{Cytuj stronę |autor = Jan Białowąs | url =http://www.stankiewicze.com/ludobojstwo/podolska_wigilia.pdf |tytuł =Krwawa Podolska Wigilia w Ihrowicy w 1944 roku |data dostępu =2009-01-20}}</ref>.{{osobny artykuł|Zbrodnia w Ihrowicy}}
 
== Upamiętnienie po wojnie ==
▲[[Plik:Berezowica mala cmentarz3.jpg|thumb|240px|Tablica z nazwiskami Polaków pomordowanych przez UPA w Berezowicy Małej]]
Obelisk ku pamięci 131 zamordowanych przez UPA Polaków mieszkańców wsi Berezowica Mała został odsłonięty w [[1994]] roku na cmentarzu parafialnym w Sośnicy{{fakt|data=2010-03}}.<br />
Obelisk ku pamięci 131 zamordowanych przez UPA Polaków mieszkańców wsi Berezowica Mała został odsłonięty w 1994 roku na cmentarzu parafialnym w Sośnicy{{fakt|data=2010-03}}.

W [[2007]] r. został odsłonięty w Berezowicy Małej, krzyż i dwie tablice z listą ofiar. Napis na krzyżu głosi: ''Pamięci spoczywających tu około 130 Polaków mieszkańców wsi Berezowica Mała zamordowanych nocą z 22 na 23 lutego 1944 roku, niech spoczywają w pokoju Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, Rodziny, 2007''"<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.longinus.org.pl/berezowica.htm|tytuł=Berezowica Mała|autor=|data dostępu=2009-01-26}}</ref>.
 
== Zobacz też ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnia_w_Berezowicy_Małej”