I wojna izraelsko-arabska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 396:
18 lipca 1948 w Palestynie zaczął obowiązywać drugi rozejm narzucony przez Radę Bezpieczeństwa ONZ. Rozejm obowiązywał przez 89 dni do 15 października 1948. Warunki zawieszenia broni oraz przestrzeganie embarga na dostawy broni nadzorował ''mediator Organizacji Narodów Zjednoczonych'' hrabia [[Folke Bernadotte]]. W rzeczywistości jednak było bardzo ciężko wyciszyć walki i w początkowym okresie zawieszenie broni było łamane. Pierwszym problemem jaki się pojawił, była kwestia przenikania palestyńskich uchodźców przez linię zawieszenia frontu. Z różnych powodów usiłowali oni powrócić teraz do swoich domów, część aby odzyskać pozostawione mienie, a inni w celach rabunkowych. Izraelscy dowódcy obawiali się, że pomiędzy uchodźcami mogą być ukryci arabscy [[szpieg|szpiedzy]], zbierający informacje wywiadowcze. Między innymi dlatego Sztab Generalny wydał rozkaz wszystkim brygadom, aby nie dopuścić do powrotu ludności arabskiej do opuszczonych wiosek{{odn|Jadwiszczok|2010|s=236}}. Następnie Izraelczycy przeprowadzili [[operacja Szoter|operację Szoter]] (24-26 lipca), o której mówili, że nie była operacją militarną tylko policyjną i dlatego nie naruszała ona warunków rozejmu. W trakcie jej trwania likwidacji uległa arabska enklawa położona na zboczach góry Karmel na południe od Hajfy. Tutejsze wioski zostały zniszczone, a ich mieszkańców wysiedlono. Sekretarz generalny Ligi Państw Arabskich Abd ar-Rahman Azzam oskarżył Żydów o popełnienie [[zbrodnia wojenna|zbrodni wojennej]] w trakcie tej operacji. W dniu 28 lipca 1948 hrabia Bernadotte wydał oświadczenie w którym stwierdził, że „''nie ma dowodów na poparcie oskarżenia o masakrę''”. Obserwatorzy [[UNTSO]] przeprowadzili inspekcję w rejonie walk i nie znaleźli żadnych dowodów masakry. Przeprowadzili oni także rozmowy z uchodźcami z trzech wiosek, którzy przebywali w obozie w Dżeninie i ich relacje nie potwierdziły oskarżenia o masakrze<ref>{{cytuj książkę | autor = Yoav Gelber | tytuł = Independence versus Nakba | wydawca = Zmora-Bitan/Dvir publishers | miejsce = | rok = 2004 | strony = 252 | isbn = 965-517-190-6}}</ref>. Równocześnie obserwatorzy UNTSO przeprowadzili kontrolę zajmowanych pozycji przez wszystkie strony. Jednak ograniczona liczba obserwatorów uniemożliwiała im wnikliwe zapoznanie się z sytuacją i dochodziło do licznych niedopatrzeń. Między innymi stwierdzili oni, że na początku rozejmu Izraelczycy kontrolowali wejście na pustynię Negew. Stwierdzenie to otwierało drogę Izraelczykom do przeprowadzenia operacji wojskowej pomimo obowiązującego rozejmu. Kontrolując wejście, siły wojskowe mogły wejść na pustynię Negew i dostarczyć zaopatrzenie dla odciętych żydowskich osiedli. W przypadku egipskiej skargi na naruszenie warunków zawieszenia broni, Izraelczycy mogli przedstawić raport obserwatorów UNTSO i powiedzieć, że oni nie zmienili swoich pozycji, a do starć doszło w wyniku egipskiego ataku na żydowski konwój jadący z zaopatrzeniem. W ten sposób doszło do [[operacja GJS|operacji GJS 1]] (27 lipca). Tymczasem w izolowanych osiedlach upadało morale, dochodziło do strajków i żądania ewakuacji, na co dowództwo nie wyrażało zgody. W tej sytuacji przeprowadzono [[operacja GJS#Przebieg operacji GJS 2|operację GJS 2]] (30 lipca – 2 sierpnia). Zakończyła się ona częściowym powodzeniem, ponieważ pomimo, że nie udało się otworzyć regularnego szlaku komunikacyjnego, to jeden konwój z zaopatrzeniem dotarł do celu<ref>{{cytuj książkę | autor = Aryeh Hashavia | tytuł = Palmach Yiftach | wydawca = HaKibbutz HaMeuhad | miejsce = | rok = 1978 | strony = 90 | isbn =}}</ref>. Poszukując innego rozwiązania postanowiono przeprowadzić [[operacja Awak|operację Awak]] (23 sierpnia – 21 października) dostarczając zaopatrzenie drogą powietrzną. W jej trakcie wykonano 417 lotów, przewożąc 2235 ton zaopatrzenia i 1911 osób na Negew. Ewakuowano 5098 osób do centralnej części kraju. Operacja wzmocniła siły żydowskiej enklawy na pustyni Negew, umożliwiając jej odegranie aktywnej roli podczas następnych walk na południowym froncie{{odn|Lorch|1998|s=502-503}}.
 
W międzyczasie w dniu 3 sierpnia 1948 zostały zapoczątkowane w [[Paryż]]u poufne rozmowy izraelsko-transjordańskie. Izrael oczekiwał, że w wyniku tych rozmów Arabowie uznają fakt istnienia państwa żydowskiego w Palestynie, godząc się przy tym na daleko idące zmiany terytorialne – tzn. był gotów zaakceptować zdobycze transjordańskie w zamian za utworzenie korytarza łączącego Jerozolimę z wybrzeżem. Rozmowy zostały zerwane, gdyż Izrael odmówił palestyńskim uchodźcom prawa powrotu do swoich domów w żydowskiej części Palestyny. W międzyczasie jordańscy żołnierze wielokrotnie ostrzelali żydowskie dzielnice Jerozolimy. Dodatkowo 12 sierpnia zburzyli stację pomp wody w Latrun (i to pomimo faktu, że obiekt był pod kontrolą międzynarodowych sił UNTSO). Zniszczenie pomp pozbawiło Zachodnią Jerozolimę dostaw wody. W tej sytuacji Izraelczycy pośpiesznie wybudowali nowy rurociąg. Jednak mnożące się incydenty prowadziły do wzrostu napięcia i groziły w każdej chwili zerwaniem rozejmu. Przyjęta 19 sierpnia [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 56]] usiłowała zmusić wszystkie strony do przestrzegania zawieszenia broni, zobowiązując do ścigania i karania osób odpowiedzialnych za naruszenie rozejmu<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_56 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 56 | data dostępu = 2011-09-12 | autor = | opublikowany = | praca = Wikisource | data = | język = en}}</ref>. W ten sposób, pod międzynarodowym naciskiem, w dniu 22 sierpnia wojskowi izraelscy, egipscy i transjordańscy uzgodnili procedurę zapobiegania incydentom zbrojnym w rejonie Jerozolimy. Wszystkie te wydarzenia zmusiły mediatora ONZ, hrabiego Folke Bernadotte do przyśpieszenie swojej pracy. W dniu 16 września przedstawił on drugi projekt propozycji zmierzających do przywrócenia pokoju. Wniosek zakładał, że państwo Izrael będzie nadal istnieć, a jego granice zostaną ostatecznie określone przez formalne porozumienia pomiędzy zainteresowanymi stronami. Przy wytyczaniu granic miały być uwzględnione zasady geograficznych jednorodności i integracji. Pustynia Negew miała być przyznana państwu arabskiemu, a Galilea państwu żydowskiemu. Projekt zakładał również prawo powrodupowrotu palestyńskich uchodźców do swoich domów, z zapewnieniem odpowiednich odszkodowań za utraconą własność dla tych, którzy nie mogą powrócić. Miasto Jerozolima miało być objęte odrębnym szczególnym traktowaniem. Port Hajfa i Port lotniczy Lod znalazłyby się pod kontrolą międzynarodowych sił pokojowych<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Bernadotte | imię = Folke | tytuł = To Jerusalem | wydawca = Hodder & Stoughton | miejsce = | data = | rok = 1951 | miesiąc = | strony = 238-241 | isbn =}}</ref>. Plan pokojowy został odrzucony przez obie strony konfliktu, a 17 września Bernadotte został zamordowany przez dwóch członków radykalnej żydowskiej organizacji [[Lechi]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://histmag.org/?id=2300 | tytuł = Kulisy zamachu terrorystycznego na mediatora ONZ dla Palestyny Folke Bernadotte w 1948 roku | data dostępu = 2011-10-05| autor = Adam Krawczyk | opublikowany = 2008-11-23 | praca = Histmag.org | data = | język = pl}}</ref>. Nowym mediatorem ONZ został amerykański dyplomata [[Ralph Bunche]].
 
Zawieszenie broni zakładało, że przez cały okres jego trwania żadna ze stron nie będzie mogła zmienić sytuacji w obszarze prowadzonych walk na swoją korzyść. Obejmowało to zarówno zakaz dostaw broni, przegrupowanie oddziałów wojsk, jak i uniemożliwiało zmianę zajmowanych pozycji. W praktyce jednak obie strony, zarówno Arabowie jak i Izraelczycy wykorzystali czas rozejmu na wzmocnienie swoich sił, co stanowiło naruszenie warunków zawieszenia broni.