|
|2. następca =
|dynastia =
|data urodzenia = [[19 listopada]] [[1924]]
|miejsce urodzenia = Makindye koło [[Kampala|Kampali]]
|data śmierci = [[21 listopada]] [[1969]]
|miejsce śmierci = [[Londyn]]
|przyczyna śmierci =
|miejsce spoczynku =
|wikicytaty =
}}
Sir '''Edward Frederick William David Walugembe Mutebi Luwangula Mutesa II''' znanyzwany wśródprzez poddanychprasę jakozachodnią w latach 40. XX w. '''KrólKrólem Freddy '''{{r|Britannica}} (ur. [[19 listopada]] [[1924]] w Makindye, zm. [[21 listopada]] [[1969]] w [[Londyn]]ie) – polityk [[Uganda|ugandyjski]], król – [[kabaka]] – [[Buganda|Bugandy]] w latach 1939–1953 oraz 1955–1966, pierwszy [[prezydent]] niepodległej [[Uganda|Ugandy]] w latach 1963–1966. Obalony 5 maja 1966 roku w wyniku [[zamach stanu|zamachu stanu]] przeprowadzonego przez ówczesnego premiera [[Uganda|Ugandy]] [[Milton Obote|Miltona Obote]], który sam ogłosił się prezydentem Ugandy.
== Życiorys ==
ByłUrodzony 19 listopada 1924 roku{{r|Britannica}} w Makindye koło [[Kampala|Kampali]]{{r|PWN}}, Mutesa II był synem bugandyjskiego władcy [[Daudi Chwa II|Daudiego Chwi II]] i jego żony Irene Namagandy{{r|Gates95}}. Początkowo uczony przez guwernerów Mutesa studiował później na Uniwersytecie w Cambridge. Po śmierci ojca Mutesa w 1939 roku został [[kabaka|kabaką]] Bugandy. Do 1942 roku rządził tylko nominalnie z powodu niepełnoletności. Dopiero jako 18-latek mógł przejąć faktyczną władzę z rąk rządzącej dotychczas w jego imieniu rady regencyjnej<ref name=A>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>{{r|Axelrod435}}.
W 1953 roku sekretarz stanu ds. kolonii [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] zaprezentował Mutesie plan stworzenia federacji złożonej ze wschodnioafrykańskich kolonii brytyjskich na wzór federacji takich jak [[Rodezja]] i [[Niasa]], lecz kabakaMutesa nie zgadzał się na takie rozwiązanie i odmówił współpracy przy realizacji tego planu. Przedstawił natomiast swoje żądania niezależności Bugandy od Ugandy i niepodległości{{r|Britannica}}, przypominając o układzie, jaki Brytyjczycy zawarli wcześniej z Bugandą. JednakPo odmowie przedstawienia brytyjskich rekomendacji parlamentowi Bugandy Lukiko, Mutesa został aresztowany i deportowany{{r|Britannica}} – w dniu 30 października 1953 roku ówczesny gubernator brytyjski [[Andrew Cohen]] nakazał Mutesie II udać się na emigrację do Wielkiej Brytanii,{{r|Axelrod436}}. gdyżNagła niedeportacja potrafiłkabaki przekonaćspotkała gosię doz współpracy<ref>Alexprotestami Axelrod,Gandów Charlesa PhillipsMutesa ''Władcy,stał tyrani,się dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s.bohaterem 436</ref>narodowym{{r|Lipschutz164}}. Miało to niepożądane dla Wielkiej Brytanii konsekwencje w postaci niemożności ustabilizowania sytuacji w kraju, której nie umiała zaradzić nawet dwukrotnie zarządzająca stan wyjątkowy rada regencja założona z inicjatywy brytyjskiej. Dwa lata później, w 1955 roku Mutesa II powrócił do kraju za pozwoleniem skłonnychwładz tymbrytyjskich wobec których ustąpił zgadzając się na włączenie razemBugundy do ustępstwUgandy władzna brytyjskichprawach kraju autonomicznego – po powrocie szybko zrewidował swoją pozycję{{r|Lipschutz164}}.
Po powrocie Mutesa kontynuowałjako monarcha konstytucyjny miał ogromny wpływ na rząd Bugandy{{r|Britannica}}. Kontynuował swe starania nie tylko o autonomię, ale i o niepodległość kraju. W czerwcu 1960 roku nie miał zamiaru wziąć udziału w przeprowadzonych w Ugandzie wyborach: odmówił, żądając dla Bugandy specjalnych przywilejów, jednak nie zważano na jego sprzeciw<ref name=A>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>{{r|Axelrod435}}. Wybory się odbyły, wskutek czego zostały ustalone ostateczne granice Ugandy. W październiku 1961 roku Mutesa ustąpił pod naciskiem Brytyjczyków, pozwalając na przyłączenie Bugandy do Ugandy. Sprzymierzył się wówczas z ugandyjskim prawnikiem [[Milton Obote|Apollo Miltonem Obote]], dzięki czemu w 1962 roku kabaka wygrał wybory prezydenckie i został pierwszym w historii Ugandy prezydentem, Obote zaś objął 30 kwietnia 1962 urząd premiera.
Jako jedyna część Ugandy, Buganda cieszyła się wówczas specjalnym statusem autonomicznym – była „państwem w państwie” z własnym parlamentem i policją{{r|Gates539}}.
Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny<ref name=A>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>. W 1966 roku miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po usunięciu przez Obote zapisu konstytucyjnego o autonomii Bugandy, zleceniu byłemu brytyjskiemu oficerowi [[Idi Amin|Idiemu Aminowi Dadzie]] eliminacji Mutesy i otoczeniu pałacu przez armię Amina w dniu 24 maja 1966 roku, kabaka musiał uciekać. Osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie w zmarł w Londynie z powodu zatrucia alkoholem<ref>Erich Schaake, ''Kobiety dyktatorów'', wyd. Videograf II, tłum. Roman Niedballa, Katowice 2004</ref>. ▼
▲Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny <ref{{r|Axelrod435}}. name=A>AlexPonadto Axelrod,rząd CharlesObote Phillipsrozstrzygnął ''Władcy,długotrwały tyrani,konflikt dyktatorzy.terytorialny Leksykon'',pomiędzy wyd.Gandami Politeja,z WarszawaBugundy 2000,a s.Nyoro 435</ref>z [[Bunyoro]] na korzyść Nyoro{{r|Lipschutz164|Gates539}}. W 1966 roku miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po usunięciu przez Obote zapisu konstytucyjnego o autonomii Bugandy, zleceniu byłemu brytyjskiemu oficerowi [[Idi Amin|Idiemu Aminowi Dadzie]] eliminacji Mutesy i otoczeniu pałacu przez armię Amina w dniu 24 maja 1966 roku, kabaka musiał uciekać. Osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie w zmarł w Londynie 21 listopada 1969 roku{{r|PWN}} z powodu zatrucia alkoholem <ref>Erich {{r|Schaake , ''Kobiety dyktatorów'', wyd. Videograf II, tłum. Roman Niedballa, Katowice 2004</ref>}}.
▲{{Przypisy }}|2|przypisy=
== Bibliografia ==
* Alex<ref name="Axelrod435">{{Cytuj książkę | autor = Alan Axelrod, Charles Phillips ''| tytuł = Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd.| wydawca = Politeja, | miejsce = Warszawa | data = 2000, s.| strony = 435-436}}</ref>
* <ref name="Axelrod436">{{Cytuj książkę | autor = Alan Axelrod, Charles Phillips | tytuł = Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon | wydawca = Politeja | miejsce = Warszawa | data = 2000 | strony = 436}}</ref>
* <ref name="Britannica">{{Cytuj książkę | autor = The Editors of Encyclopædia Britannica | tytuł = Encyclopædia Britannica | wydawca = Encyclopædia Britannica, inc. | data = 2015-01-22 | rozdział = Mutesa II | data dostępu = 2017-10-09 | url = https://www.britannica.com/biography/Mutesa-II|język=en}}</ref>
== Linki zewnętrzne ==
* <ref name="Gates95">{{Cytuj książkę | autor = Henry Louis Gates, Jr., Emmanuel Akyeampong, Steven J. Niven | tytuł = Dictionary of African Biography | wydawca = Oxford University Press USA | data = 2012 | strony = 95 | isbn = 9780195382075 | data dostępu = 2017-10-09 | url = https://books.google.de/books?id=39JMAgAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|język=en}}</ref>
*[http://www.encyclopedia.com/video/leTkyUV-UFg-king-freddie-kabaka-of-uganda.aspx Król Freddie, Kabaka z Ugandy]
* <ref name="Gates539">{{Cytuj książkę | autor = Henry Louis Gates, Jr., Emmanuel Akyeampong, Steven J. Niven | tytuł = Dictionary of African Biography | wydawca = Oxford University Press USA | data = 2012 | strony = 539 | isbn = 9780195382075 | data dostępu = 2017-10-09 | url = https://books.google.de/books?id=39JMAgAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|język=en}}</ref>
* <ref name="Lipschutz164">{{Cytuj książkę | autor = Mark R. Lipschutz, R. Kent Rasmussen | tytuł = Dictionary of African Historical Biography | wydawca = University of California Press | data = 1989 | strony = 164 | isbn = 9780520066113 | data dostępu = 2017-10-09 | url = https://books.google.de/books?id=QYoPkk04Yp4C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|język=en}}</ref>
* <ref name="PWN">{{Cytuj stronę | url = https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Mutesa-II;3944695.html | tytuł = Mutesa II | autor = PWN | język = pl | data dostępu = 2017-10-10}}</ref>
* <ref name=Schaake>{{Cytuj książkę | autor = Erich Schaake, tłum. Roman Niedballa| tytuł =Kobiety dyktatorów| wydawca =Videograf II | miejsce = Katowice | data = 2004}}</ref>
}}
{{Prezydenci Ugandy}}
|
