Świdnik: Różnice pomiędzy wersjami

Miasto jest szerzej znane z wytwórni [[Śmigłowiec|śmigłowców]] [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik”|WSK PZL Świdnik]], produkującej m.in. śmigłowce [[PZL W-3 Sokół]], ''Anakonda'' oraz ''[[PZL SW-4|SW-4]]'', a w przeszłości także [[Mi-1]] (w polskiej wersji [[Mi-1|SM-1]]), [[Mi-2]] (produkowany jedynie w Świdniku) i [[motocykl]]e [[WSK (motocykl)|WSK]]. Jest znany również z kolonii [[Suseł perełkowany|susłów perełkowanych]] na trawiastym [[Lotnisko Świdnik|lotnisku]]. W Świdniku zlokalizowany jest [[port lotniczy Lublin]].

 

Świdnik położony jest na [[Płaskowyż Świdnicki|Płaskowyżu Świdnickim]] (według [[Jerzy Kondracki|Jerzego Kondrackiego]]), należącym do [[Wyżyna Lubelska|Wyżyny Lubelskiej]]. Jest to [[równina]] [[denudacja|denudacyjna]], ulegająca [[Erozja|erozji]] i [[Wietrzenie|wietrzeniu]], pozbawiona pokrywy [[less]]owej, w przeciwieństwie do okolicznych [[mezoregion]]ów<ref name="molik">A. Molik, ''Świdnik i okolice'', WOIT, Lublin, s. 4.</ref>.

 

Na południe od zabudowy miejskiej, w obrębie Kol. Krępiec, znajduje się również niewielki kilkuczęściowy Las Bażantaria.

 

Mimo że Świdnik nie posiada większego [[Park miejski|parku miejskiego]], w samym mieście, a szczególnie w jego centrum posadzonych jest wiele przydrożnych [[Drzewo|drzew]]. Szczególnie zazieleniona jest główna ulica miasta, ul. Niepodległości, która stanowi swego rodzaju [[Aleja|aleję drzew]] (choć nie ma zabytkowego charakteru). Sporo również w mieście [[Młodnik (biologia)|zagajników]] i [[trawnik]]ów z [[krzew]]ami.

 

 

== Historia ==

Najstarsze ślady bytności człowieka w okolicach Świdnika pochodzą ze schyłku młodszej epoki kamiennej. Ślady bytności człowieka znajdowano we wsiach okalających Świdnik datowane są na 3000 lat p.n.e. W okresie wczesnego średniowiecza teren okolic dzisiejszego Świdnika należał do [[Kasztelanowie lubelscy|kasztelanii lubelskiej]]. Tak więc historia Świdnika i jego okolic związana jest do dzisiaj z dziejami pobliskiego Lublina. Bardziej szczegółowo historia Świdnika związana jest z historią trzech okolicznych wsi: [[Gromada Adampol|Adampola]], Świdnika i [[Krępiec (województwo lubelskie)|Krępca]]. Nazwa miasta została przyjęta po wojnie od nazwy wsi, której najbliżej była usytuowana [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Świdnik”|Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego]]. Sama nazwa Świdnik spotykana jest w różnych częściach Polski: wieś w [[Świdnik (powiat nowosądecki)|nowosądeckim]], [[Świdnik (powiat limanowski)|limanowskim]], jak i w [[Świdnik (województwo dolnośląskie)|jeleniogórskim]]. Nazwa jest też znana na terenie obcym np. [[Svidník]] na [[Słowacja|Słowacji]] oraz [[Świdnik (rejon turczański)|Świdnik]] na [[Ukraina|Ukrainie.]] Jest to nazwa wodna od [[język rosyjski|ruskiego]]: „svyd”. W znaczeniu świdwa, dereń łączący się z wyrazem świda – wilgoć. A więc nazwa ta może dotyczyć terenów podmokłych, a także leśnych. Trzy wioski noszące nazwę Świdnika są przedzielone od miasta lotniskiem i ich odległość od centrum wynosi ok. 5&nbsp;km. Wioski te to [[Świdnik Duży]], [[Świdnik Mały]] i [[Świdniczek]], z którego z czasem wytworzyło się [[Biskupie (województwo lubelskie)|Biskupie]]. Najwcześniej pojawia się nazwa Świdnika w 1326 r., jest to pierwsza w źródłach wzmianka o istnieniu wsi Świdnik.

 

Pierwszą kolej poprowadzono przez Świdnik w 1877 r., wraz z budową [[Kolej Nadwiślańska|Kolei Nadwiślańskiej]]. Z tej przyczyny w latach 1905–1914 wybudowano czerwony budynek [[Świdnik (stacja kolejowa)|stacji kolejowej Świdnik]]. Jest on bliźniaczym dworcem do identycznych zbudowanych przez władze carskie w [[Minkowice (województwo lubelskie)|Minkowicach]], [[Jaszczów|Jaszczowie]], [[Kanie (województwo lubelskie)|Kaniem]] i [[Zawadówka (powiat włodawski)|Zawadówce]] na trasie [[Lublin]] – [[Chełm]]. Jest to zarazem najstarszy budynek użyteczności publicznej w Świdniku. W okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] tereny Świdnika i okolic stały się miejscem zażartych walk wojsk rosyjskich i austro-węgierskich. Walki toczyły się o linię kolejową Lublin–Chełm 20 sierpnia 1914 r. oraz 28-30 lipca 1915 r. Ich efektem było pokonanie armii rosyjskiej i okupacja (od 30 lipca 1915 r.) tych terenów przez wojska austro-węgierskie. Pamiątką po tych walkach jest cmentarz wojskowy żołnierzy obu armii leżący na skraju lasu za [[Lotnisko Świdnik|lotniskiem w Świdniku]] (drewniane krzyże zastąpiono metalowymi i ogrodzeniem dopiero w latach 90. XX w.). Od 1915 r. do listopada 1918 r. tereny Świdnika były pod wojskową okupacją austriacką. Od listopada 1918 r. tereny weszły w skład niepodległego państwa polskiego. Na przełomie XIX i XX w. zauważono w Świdniku specyficzny [[mikroklimat]], który sprzyjał [[Rekreacja|wypoczynkowi]] i pomagał w leczeniu [[Choroby reumatyczne|reumatyzmu]]. Dlatego też w pobliskiej wsi [[Gromada Adampol|Adampol]], przy stacji kolejowej [[Świdnik (stacja kolejowa)|Świdnik]] (tzw. „stara stacja”, obecnie nieczynna) powstało [[letnisko]] i [[uzdrowisko]], które później, w wyniku inwestycji [[Lotnictwo|lotniczych]] i [[II wojna światowa|II wojny światowej]] przestało istnieć. Adampol, dziś jedno z osiedli Świdnika, był popularną wśród mieszkańców Lublina wsią letniskową. Charakteryzowała się ona dużą ilością drewnianych domków z początku wieku do lat trzydziestych świadomie nawiązujących do budownictwa uzdrowisk górskich.

 

[[Plik:Lopp 5.JPG|mały|Dawna szkoła pilotów [[Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej|L.O.P.P.]] w budowie]]

W 1937 r. kupiono od [[Szarytki|Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo (Szarytki)]] 146 ha gruntów. I już jesienią tego roku rozpoczęto budowę szkoły Pilotów Cywilnych [[Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej|Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej]] im. [[Edward Śmigły-Rydz|Marszałka Śmigłego-Rydza]]. Pod koniec czerwca 1938 r. szkoła rozpoczęła normalną pracę, a jesienią zorganizowano pierwszy turnus szkolenia – w pilotażu silnikowym. Wyznaczone na kupionym obszarze [[lotnisko Świdnik|lotnisko]] miało w 1939 r. wymiary 800&nbsp;×&nbsp;750 m. Uroczyste otwarcie Cywilnej Szkoły Pilotów [[Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej|L.O.P.P.]] im. [[Marszałek (stopień wojskowy)|Marszałka]] [[Edward Śmigły-Rydz|Śmigłego-Rydza]] nastąpiło 4 czerwca 1939 r. Wydarzenie to zadecydowało o lotniczym charakterze przyszłego miasta. Lotnisko i szkoła pilotów zostały jednak już 2 września 1939 roku zbombardowane przez [[Luftwaffe|Niemców]], którym później podczas wojny służyły do celów wojskowych.

Możliwość pracy w nowym zakładzie sprawiała, że do Świdnika przyjeżdżało dużo ludzi. W związku z tym miasto rozwijało się bardzo szybko. Świdnik należy uznać za miasto planowane (nie zaś naturalne), które z założenia miało być miastem typowo [[Socjalizm|socjalistycznym]].

 

 

=== Strajki i opór (1980-1989) ===

W 1985 r. Świdnik liczył 37 tys. mieszkańców<ref name="nasz" />.

 

Po [[Transformacja ustrojowa|transformacji ustrojowej]] w 1989 r. Świdnik rozbudował się o kilka nowych osiedli mieszkaniowych. Pod koniec lat 90. XX w. oddano do użytku os. Słoneczne, natomiast po 2000 r. – os. Brzeziny-Kalina, oraz część osiedla Polesie (dalej w budowie).

 

Żaden ze wspomnianych obiektów nie został jak dotąd wpisany do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]].

 

[[Plik:Pomnik nieznanego żołnierza w Świdniku.JPG|mały|Grób Nieznanego Żołnierza z pomnikiem na Placu Konstytucji 3 Maja w Świdniku]]

Przy rondzie [[Strajki lubelskie 1980|Świdnickiego Lipca '80]] (głównym rondzie miasta) na środku Al. Lotników Polskich znajduje się ustawiony na żelaznym stelażu [[śmigłowiec]] [[Mi-1|SM-1]], stanowiący symbol i wizytówkę Świdnika.

== Religia ==

[[Plik:Kościół NMP MK w Świdniku.jpg|mały|Kościoł NMP MK w Świdniku]]

 

=== Katolicyzm ===