Wikipedia

Brygada Świętokrzyska: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
ort.
Nie podano opisu zmian
Linia 99:
* 24 sierpnia akcja w rejonie [[Fanisławice|Fanisławic]] przeciwko [[2 Brygada AL „Świt”|2 Brygadzie AL „Świt”]] pod dowództwem [[Tadeusz Maj (pułkownik)|Tadeusza Maja]] ps. „Łokietek”, po otoczeniu gajówki, w której spodziewano się partyzantów komunistycznych, doszło do wymiany ognia, podczas której 2 AL-owców i gajowy Wozniak AK-owiec zginęło, a 1 został ranny, okazało się, że reszta oddziału AL przebywała w innym miejscu, zdobyto natomiast tabory Brygady AL „Świt”, w tym: 3 pistolety maszynowe, 1 karabin ppanc. i amunicję;
* Tego samego dnia w lasach między [[Oleszno (województwo świętokrzyskie)|Olesznem]] a Lasocinem oddział Władysława Kołacińskiego ps. „Żbik”, wracając spod Fanisławic, natknął się i rozbroił oddział AL [[Jan Okrutny|Jana Okrutnego]] ps. „Zaręba”, wziętych do niewoli 32 partyzantów komunistycznych i radzieckich skoczków zwolniono;
* 8 września zlikwidowanie w rejonie wsi [[Rząbiec]] oddziału AL [[Tadeusz Grochal|Tadeusza Grochala]] ps. „Tadek Biały” oraz grupy radzieckiego wywiadu wojskowego pod dowództwem Iwana Iwanowicza Karawajewa. Po krótkiej wymianie strzałów pomiędzy grupą aprowizacyjną AL a patrolem Brygady przysłane na miejsce starcia posiłki AL zatrzymały złożony z 912 żołnierzy patrol pod dowództwem ppor. [[Franciszek Bajcer|Franciszka Bajcera]] ps. „Sanowski”. JednemuFurmanowi, zktóry żołnierzywiózł grupę do młyna po patrolumąkę udało się uciec i poinformować o sytuacji dowództwo Brygady. Zarządzono alarm 202. Pułku Piechoty, resztęktórego oddziałukompania NSZuderzyła zaczęłaod przesłuchiwaćpołudnia grupapod działaczydowództwem PPRkpt. Stepa, znajdującawezwano siębatalion w204. szeregachPułku ALpod dowództwem kpt. WedługŻbika, źródełktóry ALodcinał drogę od północnego wschodu. Wzięci do niewoli żołnierze Brygady i podporucznik Sanowski zostali uratowani od śmierci. Stali nad wykopanymi dołami, Grochalczekając miałna zaoferowaćegzekucję. najpierwOcaliła zwolnienieich jeńcówszybkość uderzenia oddziałów Brygady. Następnie doszłoDoszło do ataku Brygady, w wyniku którego całkowicie rozbito oddział AL – według meldunku NSZ zginęło 34 komunistów, rannych 30, a 67 bolszewików dostało się do niewoli (30 żołnierzy radzieckich wraz z T. Grochalem i I. I. Karawajewem zdołała wycofać się, zbiegł także dowódca PPR Tadeusz Grochal „Biały”). Do niewoli dostało się także 40 Polaków, członków AL – część z nich zwolniono, a kilkunastu wstąpiło do Brygady Świętokrzyskiej<ref name="autonazwa1">Marek J. Chodakiewicz, Piotr Gontarczyk, Leszek Żebrowski ''Tajne oblicze GL-AL i PPR. Dokumenty'' Burchard Edition, Warszawa, 1999, {{ISBN|83-87654-03-5}}, tom 3, s. 248.</ref>. Według wersji NSZ, wśród jeńców radzieckich doszło po pojmaniu do buntu, w czasie jego tłumienia zginęło 3 żołnierzy NSZ, 3 zostało ciężko rannych a 67 partyzantów radzieckich zostało zabitych. Z kolei według źródeł AL, w potyczce po Rząbcem zginęło 16 członków AL, a 32 pozostałych i 73 partyzantów radzieckich dostało się w ręce Brygady – według AL kilku oficerów radzieckich i radiotelegrafistów wyselekcjonowanych wśród jeńców miano przekazać Gestapo<ref>Antoni Szacki, ''Byłem dowódcą Brygady Świętokrzyskiej NSZ'', Mireki Warszawa Kraków 2014, s. 152.</ref>. Według innych źródeł<ref>Rafał Wnuk „Brygada Świętokrzyska. Zakłamana legenda”, „aleHistoria”</ref> partyzanci radzieccy zostali zabici podczas ucieczki podjętej gdy zorientowali się, że są prowadzeni na egzekucję. Szef placówki Sipo w Kielcach stwierdził w raporcie z 30 września do komendanta Sipo i SD w dystrykcie Radom Ilmera: „W toku rozpracowania grup komunistycznych w dniu 8 września została zniszczona duża banda komunistyczna w rejonie Włoszczowy”. W dalszym ciągu raportu są cytowane zeznania jeńców ujętych w toku tej akcji i przekazanych Gestapo. Z uznaniem przyjął tę akcję także Wyższy Dowódca SS i Policji w GG Obergruppenführer Koppe, który dokładnie poinformował o jej rezultatach, stratach Karawajewa i „Tadka Białego” oraz zdobyczach NSZ swoje władze zwierzchnie w sprawozdaniu miesięcznym za wrzesień. Podał też dane o powstaniu, strukturze organizacyjnej i składzie Brygady. 4 jeńców – Polaków, w tym łączniczkę AL, którym udowodniono według NSZ bandytyzm – rozstrzelano, 13 pozostałych wcielono do Brygady, zaś resztę uwolniono; zdobyto 2 ckm, 1 granatnik, 2 karabiny ppanc., 50 pistoletów maszynowych, 120 kb, 20 pistoletów, radiostację i dużą ilość amunicji<ref>„Bogdan Hillebrandt, ''Partyzantka na Kielecczyźnie''MON, Warszawa 1967, s. 465.</ref>. W archiwach komunistycznej bandy "Tadka Białego" znaleziono dokumenty zawierające tajne instrukcje niszczenia polskich organizacji podziemnych AK i NSZ.
{{osobny artykuł|Bitwa pod Rząbcem}}
* W połowie października oddziały Brygady przeszły na obszar powiatu radomszczańskiego. Zajmowały się głównie zwalczaniem niewielkich oddziałów komunistycznych i skoczków radzieckich, m.in. zlikwidowano oddział AL [[Stanisław Wilk (żołnierz)|Stanisława Wilka]] ps. „Sarna”, działający w rejonie [[Sekursk]]a oraz zniszczono pod [[Soborzyce|Soborzycami]] radzieckąradzieckie radiostację, której załoga, nie chcąc się poddać, zginęła w płonącej stodole. Wyłapywano i zabijano również pojedynczych członków AL i PPR, co skutecznie sparaliżowało działalność komunistów w tym rejonie;
Linia 255:
Na Brygadzie Świętokrzyskiej ciążą bardzo poważne zarzuty o [[kolaboracja|kolaborację]] z Niemcami – sprawa [[Hubert Jura|Huberta Jury]] i [[Organizacja Toma|Organizacji Toma]]. Współpraca z Niemcami nie ograniczała się bowiem tylko do zwalczania komunistów z Gwardii Ludowej, Armii Ludowej i Polskiej Partii Robotniczej<ref>[http://tomasz.greniuch.salon24.pl/157668,organizacja-toma-mroczna-zagadka-podziemia- Organizacja Toma-mroczna zagadka podziemia].</ref>.
 
Brygada działała według zasady dwóch wrogów. Po porażkach Niemców na froncie wschodnim, wrogiem numer jeden były Rosja Sowiecka. Na swoim terenie Brygada walczyła z partyzantką GL, AL i PPR uznając ich za bandy, które były elementem sterowanym przez sowietów i których celem było niszczenie ludzi z AK i NSZ. Brygada chroniła ludność na wsiach przed napadami takich band, które rabowały wsie i zagrażały miejscowej ludności. W związku z tym komuniści lansowali tezę, że Brygada kolaborowała z Niemcami. Propaganda komunistyczna była na tyle silna, że zarzuty wobec Brygady Świętokrzyskiej podnoszone są również aktualnie, pomimo upływu długiego okresu po zakończeniu wojny i upadku komunizmu.
Jednym z najbardziej niejasnych wydarzeń jest sprawa 11 radzieckich jeńców z grupy desantowej „Szturm” (która rozrosła się z czasem do kilkudziesięcioosobowej grupy), podlegającym organom bezpieczeństwa państwowego ZSRR i składającej się z agentów [[NKWD]] i [[NKGB]]<ref name=autonazwa1 />, ujętych po potyczce NSZ i AL pod Rząbcem – według historyków okresu [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]], pięciu oficerów radzieckich rzekomo przekazano do Gestapo, a pozostałych jeńców radzieckich i 4 z AL miano rozstrzelać (podkreślano jednocześnie rolę jaką wówczas odgrywał w Brygadzie członek jej sztabu – oficer do zadań specjalnych „Tom”, będący jednocześnie szefem egzekutywy wydziału II, od 1943 roku pozostający w stałym kontakcie z radomskim Gestapo). Część członków AL zwolniono, a kilkunastu z nich wstąpiło do Brygady Świętokrzyskiej<ref name=autonazwa1 />. Według wersji NSZ, wśród jeńców radzieckich doszło po pojmaniu do buntu, w czasie jego tłumienia zginęło 3 żołnierzy NSZ, 3 zostało ciężko rannych a 67 partyzantów radzieckich zostało zabitych. Według AL w [[Bitwa pod Rząbcem|potyczce pod Rząbcem]] zginęło 16 członków AL, a 32 pozostałych i 73 partyzantów radzieckich dostało się w ręce Brygady.
 
Niemcy jesienią 1944 i zimą 1945 tolerowali działania Brygady, a do sporadycznych starć dochodziło głównie w tym pułku, w którym „Tom” był nieobecny. „Tom” jesienią 1944 rezydował w Częstochowie w przydzielonej przez Gestapo wywiadowi NSZ willi przy ul. Jasnogórskiej 25, gdzie m.in. wraz z [[Otmar Wawrzkowicz|Otmarem Wawrzkowiczem]] zwalczał AL i PPR oraz przeprowadzał zmiany (poprzez likwidacje) w KG NSZ, często jednak odwiedzał Brygadę. Niejasna jest także rola, jaką odgrywał obecny w Brygadzie szef wywiadu II NSZ, sprawujący funkcję szefa wywiadu Brygady, „Nałęcz” [[Wiktor Gostomski]], później zamordowany przez swojegow następcęKrakowie na stanowiskuspotkaniu szefaz członkami wydziałuOddziału II KG NSZ Otmara- WawrzkowiczaKraków „Olesia”przypuszczalnie w willi zajmowanej w Częstochowieprzez przez „Toma”wywiad –PPR rzekomoz zaporucznikiem chęć"Albinem", scaleniaktóry zbył AK.członkiem WBrygady, zachowanych dokumentach [[Reichssicherheitshauptamt|RSHA]]-Sicherheitpolizeia znajdującychjak się wokazało RFNpo wszyscywojnie trzejbył figurująna jakosłużbie agenciwywiadu GestapoOddziału – bezsprzeczna jest współpraca z Gestapo „Toma” iII WawrzkowiczaPPR.
 
Od grudnia 1944 do 5 maja 1945 Brygada całkowicie zawiesiła starcia z Niemcami. Niewątpliwie Brygada podczas jej marszu na Zachód, kiedy zawiesiła działania przeciwko wojskom niemieckim, była wspomagana przez Niemców dostawami żywności, umundurowania i wyposażenia wojskowego, a później także uzbrojenia. Do jej sztabu zostało dołączonych kilku podoficerów niemieckich oraz 2 oficerów SS, w tym Haupsturmführer Paul Fuchs z Gestapo, którzy koordynowali sprawy jej aprowizacji, wyposażenia i kontaktów z Niemcami, natomiast teoretycznie nie mieli prawa wtrącać się w jej sprawy wewnętrzne. Niemcy zapewniali też kilka razy zakwaterowanie żołnierzom Brygady. Wreszcie udokumentowane są przypadki odsyłania chorych lub rannych żołnierzy Brygady do niemieckich szpitali. Podczas przechodzenia przez poszczególne niemieckie odcinki obrony dowództwo Brygady każdorazowo zawierało porozumienia z lokalnymi dowódcami, czasami za cenę różnych ustępstw. W przypadku przekroczenia mostu na Odrze było to jego wspólne obsadzenie na krótki czas. Jest kwestią dyskusyjną, czy dowództwu Brygady faktycznie udawało się za każdym razem przekonywać Niemców do swojego stanowiska (niejasne jest, co w takim razie robił w Brygadzie oficer łącznikowy Gestapo Paul Fuchs), czy być może istniała jedna ogólna umowa umożliwiająca Brygadzie posuwanie się wspólnie z oddziałami niemieckimi na Zachód.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Brygada_Świętokrzyska”