Starosta niegrodowy: Różnice pomiędzy wersjami

'''Starosta niegrodowy''', [[tenuta|tenutariusz]] ([[Łacina|łac.]] ''capitaneus sine iurisdictione'') – użytkownik zamków lub dóbr królewskich z tzw. [[królewszczyzna|królewszczyzn]] na podstawie umowy dzierżawy lub zastawu, jednak bez praw [[Starosta grodowy|starosty grodowego]] takich jak uprawnienia sądowe, policyjne i egzekucyjne<ref>{{Cytuj | url=https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/starostwo-niegrodowe;3979147.html | tytuł=starostwo niegrodowe - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=encyklopedia.pwn.pl | język=pl | data dostępu=2018-08-13}}</ref>. Starostwa niegrodowe były łac. ''panis bene merentium (chlebem dobrze zasłużonych)'', rozdawanym przez [[król]]a. Starostwa grodowe nadawały wyższą godność, ale za to starostwa niegrodowe były bardziej dochodowe. Starostowie niegrodowi od 1563 roku byli obowiązani płacić do skarbu państwa część czwartą dochodu, czyli tak zwaną [[Kwarta (podatek)|kwartę]], na utrzymanie [[Wojsko kwarciane|wojska kwarcianego]]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Encyklopedia staropolska/Starosta - Wikiźródła, wolna biblioteka |data dostępu = 2018-08-13 |opublikowany = pl.wikisource.org |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Starosta |język = pl}}</ref> (od 1567 roku tylko 1/5). Prawo zwane ''Ius communitativum'', pozwalało wdowie po staroście zatrzymać starostwo na dożywocie<ref name=":0" />. Dla wykazania ''kwarty'' sporządzano bardzo szczegółowe i dokładne opisy starostw zwane [[Lustracje|lustracjami]]. Starostowie niegrodowi administrowali dobrami jak własnością cudzą i czasową, dlatego sejm w [[1774]] roku postanowił wydzierżawiać starostwa niegrodowe [[Emfiteuza|prawem emfiteutycznym]] na 50 lat w drodze przetargu<ref name=":0" /><ref>[http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=65554 ''Volumina Legum'' tom VIII] f.137–144 s. 91–93 tytuł ''Starostwa i królewszczyzny''; znowelizowane w 1776 tamże f. 903 s.556 ''Uchylenie Kommissyi Emfiteutycznych''</ref>. Wobec niekontrolowanej kumulacji tych starostw w jednym ręku, stały się one przyczyną wzrostu niejednej fortuny [[Magnat|magnackiej]].