Południowa Afryka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Szoltys-bot (dyskusja | edycje)
m bot poprawia martwe linki zewnętrzne
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam linki wewnętrzne i wykonuję drobne zmiany typograficzne i techniczne.
Linia 45:
|powierzchnia_wód = 0%
|powierzchnia_miejsce = 24
|ludność = 54 841 552<ref>{{Cytuj|tytuł=The World Factbook Central Intelligence Agency|data dostępu=2017-10-04|opublikowany=www.cia.gov|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sf.html|język=en}}</ref>
|gęstość = 45
|gęstość_miejsce =
Linia 83:
|wikisłownik = Republika Południowej Afryki
}}
 
'''Południowa Afryka'''<ref>Egzonim krótkiej nazwy państwa uchwalony na [http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zmiany_egzonimow/zmiany_egzonimow_na_90_posiedzeniu.pdf XC posiedzeniu] [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej|KSNG]].</ref> ({{w języku|af|Suid-Afrika}}), oficjalnie '''Republika Południowej Afryki''' (RPA; {{w języku|af|Republiek van Suid-Afrika}}, {{w języku|en|Republic of South Africa}}) – państwo na południowym krańcu [[Afryka|Afryki]].
 
Linia 93 ⟶ 92:
 
[[Plik:Charles Bell - Zoeloe-aanval op 'n Boerelaer - 1838.jpg|mały|lewo|[[Masakra Retiefa (1838)|Wojna bursko-zuluska]], 1838]]
Na przełomie XVIII i XIX wieku kolonię w Przylądku Dobrej Nadziei opanowali [[Wielka Brytania|Brytyjczycy]], którzy w 1806 roku dokonali jej [[aneksja|aneksji]]. Od roku 1818 funkcjonowało państwo [[Zulusi|zuluskie]] pod wodzą [[Czaka|Czaki]]. Od 1820 roku miał miejsce napływ osadników brytyjskich, z kolei w 1834 zniesiono [[niewolnictwo]]. Wydarzenie te spowodowały masową wędrówkę Burów w głąb kraju, czyli tzw. [[Wielki Trek]]. Po zaciętych walkach z Bantu, Burowie utworzyli [[Republiki burskie|Burskie Republiki]] [[Transwal]]u i [[Wolne Państwo Orania|Oranii]]. Odkrycia na zamieszkanym przez Burów terenie [[Witwatersrand]] [[diament]]ów w 1867 i [[złoto|złota]] w 1886 roku przyczyniło się do szybkiego wzrostu gospodarczego oraz przywędrowania wielu Europejczyków. Z tychże powodów wzrosło zainteresowanie Wielkiej Brytanii tym obszarem. Niedługo później rozpoczęły się regularne walki brytyjskich oddziałów z Burami, co było początkiem [[I wojna burska|I wojny burskiej]] toczącej się pomiędzy 1880 a 1881 rokiem. W walkach podczas [[Wojny burskie|II wojny burskiej]], Afrykanerzy ponieśli porażkę. Po [[Traktat z Vereeniging|traktacie z Vereeniging]] republiki burskie zostały włączone do [[Imperium brytyjskie|Brytyjskiego Imperium]]. Zaznaczono, że w republikach [[język niderlandzki]] pozostanie [[język urzędowy|językiem urzędowym]]. Po czterech latach negocjacji [[Natal (prowincja)|Natal]], Transwal, Orania i [[Kolonia Przylądkowa]] utworzyły w 1910 roku [[Związek Południowej Afryki]]<ref name=PWN />. W międzyczasie w roku 1879 Brytyjczycy dokonali [[Wojnawojna brytyjsko-zuluska (1879)|podboju]] państwa Zulusów<ref name=PWN />.
 
Związek Południowej Afryki pozostawał brytyjskim [[Dominium brytyjskie|dominium]]. Władzę w nim sprawowała biała ludność afrykanerska która wprowadziła serię praw dyskryminujących czarnoskórą większość. Doprowadziło to do narodzin ruchu wyzwoleńczego czarnych, w 1912 roku powstał Południowoafrykański Tubylczy Kongres Narodowy (od 1923 roku [[Afrykański Kongres Narodowy]]) i rozwinięcia ruchu nacjonalistycznego Afrykanerów<ref name=PWN />. W [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] ZPA zajęło [[Niemiecka Afryka Południowo-Zachodnia|Niemiecką Afrykę Południowo-Zachodnią]] (obecnie [[Namibia]]). Obszar Afryki Południowo-Zachodniej po zakończeniu wojny stał się terytorium mandatowym [[Liga Narodów|Ligi Narodów]]<ref name=PWN />. Po wojnie nastąpił znaczny rozwój gospodarczy, powstał zarówno czarny, jak i biały [[proletariat]]<ref name=PWN />. W grudniu 1921 roku wybuchło powstanie robotnicze w regionie [[Witwatersrand]] które trwało do marca następnego roku. Powstańcy byli białymi górnikami, pod względem politycznym sympatyzowali oni z ugrupowaniami rewolucyjnymi szczególnie [[syndykalizm|syndykalistami]] i [[Południowoafrykańska Partia Komunistyczna|Południowoafrykańską Partią Komunistyczną]]. Do zdławienia rebelii rząd użył armii w liczbie 20 tysięcy żołnierzy<ref name=B>{{cytuj stronę |url=http://www.blueplaques.co.za/content/battle-fordsburg-square-14-march-1922 |tytuł =Battle of Fordsburg Square |opublikowany=blueplaques.co.za |język=en}}</ref>.