|
#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&
#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&#€%%%*%%&€&;:%%&€€€%€%&
== Historia ==
=== Starożytność ===
Uważa się, że uroczystość Wszystkich Świętych wywodzi się ze wspominania w jednym, wybranym dniu, wszystkich [[męczennik]]ów chrześcijańskich. Obchody takie, w różnych Kościołach wschodnich prowincji [[Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwa Rzymskiego]], wprowadzano w IV wieku. Ich daty były zróżnicowane lokalnie, ale najczęściej przypadały w okresie [[Wielkanoc]]y. [[Efrem Syryjczyk]] zanotował, że w połowie IV wieku, w [[Şanlıurfa|Edessie]] obchodzono wspomnienie wszystkich męczenników 13 maja. Według kalendarza z [[Nikomedia|Nikomedii]] z IV wieku, przypadało ono na pierwszy piątek po Wielkanocy. Ten termin przyjął w V wieku [[Kościół perski]], zachował się on współcześnie w kalendarzu [[Kościół chaldejski|Kościoła chaldejskiego]]{{odn|Pałęcki|2014|s = 1020}}.
[[Jan Chryzostom]] wspomniał na początku V wieku, że w [[Konstantynopol]]u obchodzono [[Laudacja|laudację]] wszystkich męczenników chrześcijańskich, z całego świata, w pierwszą niedzielę po [[Zielone Świątki|Zielonych Świątkach]]. Termin ten potwierdzają [[Cesarstwo Bizantyńskie|bizantyjskie]] kalendarze liturgiczne{{odn|Pałęcki|2014|s = 1020}}.
=== Średniowiecze ===
Najstarsze świadectwa przeniesienia do [[Rzym]]u bizantyjskiego zwyczaju wspominania wszystkich męczenników w pierwszą niedzielę po Zielonych Świątkach pochodzą z końca V wieku. W VI wieku obchody te rozszerzono w Rzymie na wszystkich zmarłych, którzy osiągnęli stan zbawienia. Jednak pod koniec VI wieku papież [[Grzegorz I|Grzegorz Wielki]] wykreślił to wspomnienie z rzymskiego kalendarza liturgicznego{{odn|Pałęcki|2014|s = 1020}}.
Według części świadectw z VII wieku, obchody ku czci wszystkich świętych przeniesiono na święto ku czci apostołów [[Piotr Apostoł|Piotra]] i [[Paweł z Tarsu|Pawła]], 28 czerwca, lub dzień następny po tym święcie. Inne świadectwa informują, że w VII wieku obchodzono wspomnienie wszystkich męczenników 13 maja, a dało temu terminowi początek przeniesienie przez papieża [[Bonifacy IV|Bonifacego IV]] relikwii najbardziej czczonych męczenników do [[Panteon w Rzymie|panteonu]]{{odn|Pałęcki|2014|s = 1020}}.
Świętowanie 1 listopada w Rzymie rozpoczęto najprawdopodobniej w roku 741. Papież [[Grzegorz III (papież)|Grzegorz III]] ufundował wówczas oratorium w [[Bazylika św. Piotra na Watykanie|Bazylice św. Piotra na Watykanie]] ''in honorem Salvatoris, sanctae Dei genitricis semperque virginis Mariae dominae nostrae, sanctorumque apostolorum, martyrum quoque et confessorum Christi, perfectorum iustorum'', czyli ku czci Zbawiciela, Maryi, apostołów, męczenników i wyznawców. W dokumencie fundacyjnym papież polecił odprawiać w tym oratorium modlitwy do wszystkich świętych w dniu 1 listopada{{odn|Pałęcki|2014|s = 1021}}.
1 listopada wprowadzono w Rzymie najprawdopodobniej pod wpływem dawnego zwyczaju, występującego u [[Anglosasi|Anglosasów]] i [[Frankowie|Franków]]. Liczne bowiem świadectwa z IX wieku przekazują, że w [[Anglia|Anglii]] i [[Państwo frankijskie|państwie Franków]] obchodzono 1 listopada uroczystość zwaną ''sollemnitas sanctissima''{{odn|Pałęcki|2014|s = 1021}}. W związku z tym uważa się, że Wszystkich Świętych ma genezę przedchrześcijańską. [[Germanie]] oraz [[Celtowie]] organizowali jesienią uroczystości ku czci zmarłych zwane [[Samhain]]. Niektórzy uczeni wiążą Wszystkich Świętych z obrzędowością celtycką, ponieważ rok kalendarzowy i obrzędowy Celtów rozpoczynał się w listopadzie. {{odn|Łomacz|1995|s = 595}}. W roku 835 papież [[Grzegorz IV (papież)|Grzegorz IV]] zwrócił się do cesarza [[Ludwik I Pobożny|Ludwika Pobożnego]], aby ten wprowadził obowiązkowe obchody uroczystości ''sollemnitas sanctissima'' 1 listopada w całym [[Imperium Karolińskie|cesarstwie]]{{odn|Pałęcki|2014|s = 1021}}.
[[Plik:Wszystkich Świętych w okolicy Cmentarza Bródnowskiego 2011 r..jpg|mały|Tłum zmierzający na warszawski Cmentarz Bródnowski w dniu Wszystkich Świętych]]
W roku 935 papież [[Jan XI (papież)|Jan XI]] wyznaczył na 1 listopada osobne święto ku czci Wszystkich Świętych, które miało obowiązywać w całym Kościele. Wprowadził też [[Wigilia|wigilię]] tego święta. W roku 1475 papież [[Sykstus IV]] ustanowił w dniu 1 listopada obowiązkową dla wszystkich wiernych uroczystość i dołączył do niej [[Oktawa (religia)|oktawę]] obchodów. Wigilia i oktawa zostały zniesione w roku 1955 przez papieża [[Pius XII|Piusa XII]]{{odn|Pałęcki|2014|s = 1021}}.
== Obchody liturgiczne ==
| 