Raszka Wukanowiczów: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
m Poprawiam szablon cytowania |
||
Linia 87:
Po śmierci [[Czasław Klonimirović|Czasława Klonimirovicia]] ok. 950 roku Serbia rozpadła się na szereg niezależnych żupanii. Ród władców Raszki wedle [[legenda|legendy]] przekazanej przez [[Pop Duklanin|Popa Duklanina]] wywodzi się od Tihomla, syna popa, pasterza owiec, który wstąpił na służbę do księcia Czasława i w nagrodę za zasługi wojenne poślubił córkę [[Ban (tytuł)|bana]] Raszki. Rezydencją żupanów Raszki był Ras, dawny gród graniczny, położony nad wpadającą do [[Ibar]]u Raszką. W cerkwi św. Piotra w Rasie osiadł biskup Serbów zagorskich i dzięki temu Ras zaczął pełnić rolę stolicy kościelnej ziem serbskich i centrum kulturowego. Pierwsi żupani z rodu Tihomla wraz z całą Serbią popadli ok. 976 roku w zależność od [[Bułgaria|Bułgarii]] rządzonej przez [[Komitopuli|Komitopulów]]. W 977 roku książę trebińsko-duklański osadził na tronie żupańskim w Raszce jednego z potomków Tihomla. Jego syn Lutomir podobnie jak ojciec uznawał podwójną zależność od Bułgarii i Dukli, do czasu włączenia Dukli w granice Bułgarii w 1016 roku, na dwa lata przed podbojem Bułgarii przez [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]]. Po 1018 roku cesarz [[Bazyli II Bułgarobójca|Bazyli II]] utworzył w północnej części [[Zagorje|Serbii zagorskiej]] wojskowy okręg administracyjny zwany [[Tem (historia)|temem]] Serbii lub od nazwy stolicy temem [[Sremska Mitrovica|Sirmium]], któremu zostały poddane Raszka wraz z innymi autonomicznymi żupaniami na południu Serbii. Już jednak w II połowie X wieku Raszka zaczęła wybijać się na czoło żupanii serbskich, a jej władcy przyjęli tytuł wielkich żupanów.
W II połowie XI wieku do wielkiego znaczenia doszło leżące na południe od Raszki [[królestwo Zety]]. W 1071 roku jego władca książę [[Michał I (król Zety)|Michał I]] osadził na tronie wielkożupańskim w Rasie swego syna Petrisława. W następnym roku książę Michał wspomógł powstanie w [[Skopje]] w Macedonii, próbując osadzić drugiego syna Konstantyna Bodina na tronie carów bułgarskich. Powstanie Bizantyńczycy stłumili, a książę Zety utracił zwierzchnictwo nad Raszką. Jego syn, król Zety, [[Konstantyn Bodin]] (1081–ok. 1101) wykorzystując najazd normański na Bizancjum przyłączył do swego państwa Raszkę osadzając na tronie wielkożupańskim żupanów ze swego dworu, [[Wukan (żupan Raszki w XI/XII w.)|Wukana]] i Marka, od których wywodzi się nowa dynastia wielkich żupanów Raszki<ref>{{cytuj książkę | tytuł= Historia Jugosławii |strony=66-69 |nazwisko r= Wasilewski |imię r= T. |autor r link= Tadeusz Wasilewski}} {{Cytuj książkę
== Pod rządami Wukanowiczów (1083–1170) ==
Po śmierci Konstantyna Bodina Wukan (1083–1115) wykorzystał walki o władzę w Zecie i poparł jednego z pretendentów [[Kočapar Radoslavljević|Kočapara Radoslavljevicia]]. Po zwycięstwie nad [[Morača|Moračą]] nad wojskiem króla [[Dobrosław II|Dobrosława]], osadził Kočapara na tronie królów Zety, ale jeszcze w tym samym roku pozbawił go władzy ze względu na zbytnią jego samodzielność. Na tronie królestwa osadził wówczas innego z przedstawicieli dynastii królewskiej [[Włodzimierz zecki|Włodzimierza]] wydawszy wpierw za niego swą córkę. W 1106 roku najechał ziemie cesarstwa bizantyńskiego, poniósł jednak klęskę. Następcą Wukana został syn jego brata Marka, [[Urosz I Wukanowicz|Urosz I]]. W tym czasie doszło też do zmiany na tronie zeckim, który po śmierci Włodzimierza objął [[Jerzy Bodinović]] (1115–1118). Pomiędzy władcami serbskimi doszło do zawarcia przymierza przeciw Bizancjum. Armia zecko-raszkańska została jednak pokonana przez Greków, którzy osadzili na tronie Zety [[Grubesza Branislavljević|Grubeszę Branislavljevicia]] (1118–1125).
W kolejnych latach w Zecie trwała wyniszczająca wojna domowa. Cesarz wziął obfite łupy i wielu jeńców a wielki żupan Raszki musiał uznać jego zwierzchność. W Raszce po Uroszu I tron objął Urosz II (1131–1149). Kolejna rewolta raszkańska przeciw Bizancjum podjęta w 1149 roku wspólnie z Węgrami została stłumiona przez cesarza [[Manuel I Komnen|Manuela Komnena]]. Około 1150 roku kolejny żupan Raszki Desa (1149–1153), wezwany przez opozycję zecką przyłączył do Raszki Zetę z wyjątkiem wąskiego pasa wybrzeża, Trebinia i Zahumla. Strącony w 1153 roku z tronu przez Bizantyńczyków, Desa powrócił na tron wielkożupański około 1161 roku i utrzymał się na nim z przerwami do roku 1168, kiedy to w wyniku kolejnej interwencji bizantyńskiej władza przekazana została w ręce bocznej linii dynastii panującej. Wielkim żupanem został syn Zawidy [[Tihomir]], a swoje dzielnice otrzymali także jego młodsi bracia [[Stefan Nemania]], Stracimir i Mirosław. W 1170 roku Nemania w bitwie koło Pantina na [[Kosowe Pole (kotlina)|Kosowym Polu]] pokonał w przymierzu z młodszymi braćmi Tihomira i sam objął tron wielkożupański zapoczątkowując rządy nad [[Serbia Nemaniczów|Serbią dynastii Nemaniczów]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł= Historia Jugosławii |strony=69-70 |nazwisko r= Wasilewski |imię r= T. |autor r link= Tadeusz Wasilewski}} {{Cytuj książkę
== Władcy Raszki ==
Linia 123:
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko=Felczak |imię=W. |autor link=Wacław Felczak |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Ostrogorski |imię=G. |autor link= Georg Ostrogorski |tytuł= Dzieje Bizancjum |data=2008 |wydawca= Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce=Warszawa |isbn=978-83-01-15268-0|strony=}}
* {{Cytuj książkę
[[Kategoria:Średniowieczna Serbia]]
| |||