Tytan (księżyc): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam szablon cytowania
Linia 80:
[[Plik:Vortex on saturn's moon titan.png|thumb|200px|Atmosferyczny [[wir polarny]] nad południowym biegunem Tytana|text-top]]
== Klimat ==
Temperatura powierzchni Tytana wynosi ok. {{C|temperatura=−179,2|−179,2}}. W tej temperaturze, wodny lód sublimuje przy bardzo niskim ciśnieniu, przez co w stratosferze znajdują się śladowe ilości [[Para wodna|pary wodnej]]<ref name="CottiniNixon2012">{{cytuj pismoCytuj |nazwisko=Cottini |imięautor=V. |nazwisko2=NixonCottini; |imię2=C.A. |nazwisko3=JenningsNixon; |imię3=D.E. |nazwisko4=AndersonJennings; |imię4=C.M. |nazwisko5=GoriusAnderson; |imię5=N. |nazwisko6=BjorakerGorius; |imię6=G.L. |nazwisko7=CoustenisBjoraker; |imię7=A. |nazwisko8=TeanbyCoustenis; |imię8=N.A. |nazwisko9=AchterbergTeanby; |imię9=R.K. |nazwisko10=BézardAchterberg; |imię10=B. |nazwisko11=Bézard; de Kok, |imię11=R.; |nazwisko12=Lellouch |imię12=E. |nazwisko13=IrwinLellouch; |imię13=P.G.J. |nazwisko14=FlasarIrwin; |imię14=F.M. |nazwisko15=BampasidisFlasar; |imię15=G. Bampasidis |tytuł=Water vapor in Titan’s stratosphere from Cassini CIRS far-infrared spectra |pismoczasopismo=Icarus |wolumenwolumin=220 |wydanie=2 |data=2012 |stronys=855–862 |issn=0019-1035 |doi=10.1016/j.icarus.2012.06.014 |bibcode = 2012Icar..220..855C }}</ref>. Do Tytana dociera 1% światła słonecznego, które otrzymuje Ziemia<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.space.com/7103-titan-world-earth.html |tytuł=Titan: A World Much Like Earth |opublikowany=Space.com |data=2009-08-06 |data dostępu=2012-04-02 }}</ref>. Ponadto, 90% światła jest absorbowane przez gęstą atmosferę. Ostatecznie do powierzchni Tytana dociera 0,1% światła, jakie otrzymuje powierzchnia Ziemi<ref>[http://arstechnica.com/science/2012/01/like-ogres-titans-atmosphere-may-have-layers/ Faint sunlight enough to drive weather, clouds on Saturn’s moon Titan] Between the large distance from the Sun and the thick atmosphere, Titan's surface receives about 0.1 percent of the solar energy that Earth does.</ref>.
 
Metan zawarty w atmosferze powoduje na powierzchni księżyca [[efekt cieplarniany]], bez którego Tytan byłby dużo zimniejszy<ref name="oil">{{cytuj stronę |url=http://www.space.com/4968-titan-oil-earth.html |tytuł=Titan Has More Oil Than Earth |data=luty 13, 2008 |data dostępu=2008-02-13}}</ref>. Z kolei, [[zmętnienie]] jego atmosfery przyczynia się do przeciwnego efektu – odbijając promienie słoneczne z powrotem w przestrzeń kosmiczną{{doprecyzuj|data=2017-07|powyżej jest mowa o przepuszczalności}}, niweluje częściowo efekt cieplarniany. W wyniku tego temperatura jego powierzchni jest znacznie niższa niż temperatura górnych warstw atmosfery<ref>{{cytuj pismo |doi=10.1126/science.11538492 |imię=C.P. |nazwisko=McKay |imię2=J.B. |nazwisko2=Pollack |imię3=R. |nazwisko3=Courtin |data=1991 |tytuł=The greenhouse and antigreenhouse effects on Titan |czasopismo=Science |wolumenwolumin=253 |wydanie=5024 |strony=1118–1121 |pmid=11538492 }}</ref>.
 
[[Plik:PIA18420-Titan-MethaneClouds-20140722.gif|thumb|200px|Chmury metanu, lipiec 2014<ref name="NASA-20140812">{{cytuj stronę |nazwisko=Dyches |imię=Preston |tytuł=Cassini Tracks Clouds Developing Over a Titan Sea |url=http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2014-274 |data=2014-08-12 |praca=[[NASA]] |data dostępu=2014-08-13 }}</ref>.]]
Chmury Tytana, prawdopodobnie utworzone z metanu i etanu są rozproszone i zmienne, wyróżniając się na tle [[Zmętnienie|zmętnienia]]<ref name="nineplanets">{{cytuj stronę |nazwisko=Arnett |imię=Bill |data=2005 |url=http://seds.lpl.arizona.edu/nineplanets/nineplanets/titan.html |tytuł=Titan |opublikowany=University of Arizona, Tucson |praca=Nine planets |data dostępu=2005-04-10 |archiwum=https://web.archive.org/web/20051121130738/http://seds.lpl.arizona.edu/nineplanets/nineplanets/titan.html |zarchiwizowano=2005-11-21}}</ref>. Badania przeprowadzone przez sondę ''Huygens'' wskazały, że w atmosferze Tytana występują okresowe deszcze ciekłego metanu i innych związków organicznych<ref name="planetary-Arizona_Icebox">{{cytuj |url=http://planetary.org/news/2005/0121_Titan_Arizona_in_an_Icebox.html |tytuł=Titan: Arizona in an Icebox? |autor=[[Emily Lakdawalla]] |opublikowany=The Planetary Society |data=2004-01-21 |zarchiwizowano=2010-02-12 |archiwum=https://web.archive.org/web/20100212062535/http://planetary.org/news/2005/0121_Titan_Arizona_in_an_Icebox.html |data dostępu=2005-03-28 }}</ref>.
 
Chmury przeważnie pokrywają 1% powierzchni księżyca, jednak zaobserwowano gwałtowne zwiększanie się pokrywy chmur do 8% powierzchni. Według jednej z hipotez południowe chmury tworzą się, gdy zwiększony poziom nasłonecznienia podczas pory letniej na południowej półkuli księżyca tworzy wypiętrzenia w atmosferze, prowadzące do [[Konwekcja|konwekcji]]. Jednak formowanie chmur zostało zaobserwowane nie tylko po okresie przesilenia letniego na południowej półkuli, lecz także w środku pory wiosennej. Zwiększone stężenie metanu na biegunie południowym prawdopodobnie przyczyniło się do szybkiego wzrostu zachmurzenia<ref>{{cytuj pismoCytuj |nazwiskoautor=Emily L., |imię=Schaller; |nazwisko2=Brouwn |imię2=Michael E. |nazwisko3=RoeBrouwn; |imię3=Henry G. |nazwisko4=BouchezRoe; |imię4=Antonin H. Bouchez |data=2006 |tytuł=A large cloud outburst at Titan's south pole
|doi=10.1016/j.icarus.2005.12.021 |pismoczasopismo=Icarus |wydanie=1 |stronys=224–229 |url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/papers/ps/largecloud.pdf |format=PDF |wolumenwolumin=182 |bibcode=2006Icar..182..224S |data dostępu=2007-08-23 }}</ref>. Lato na południowej półkuli Tytana trwało do 2010 roku, gdy w wyniku ruchu Saturna po orbicie lato rozpoczęło się na północnej półkuli księżyca<ref name="Titan wind">{{cytuj |tytuł=The Way the Wind Blows on Titan |data=2007-06-01 |url=http://saturn.jpl.nasa.gov/news/cassinifeatures/feature20070601f/ |data dostępu=2007-06-02 |opublikowany=[[Jet Propulsion Laboratory|JPL]] }}</ref>. W miarę zmian pór roku etan przypuszczalnie zacznie się skraplać nad biegunem południowym<ref>{{cytuj pismo |tytuł=Huge ethane cloud discovered on Titan |nazwisko=Shiga |imię=David |pismoczasopismo=New Scientist |wolumenwolumin=313 |strony=1620 |data=2006 |url=http://www.newscientist.com/article/dn10073-huge-ethane-cloud-discovered-on-titan.html |data dostępu=2007-08-07 }}</ref>.
 
== Badania Tytana ==