Poznań: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 196:
[[Plik:Cytadela Poznań wejście główne.jpg|mały|240px|Wejście główne na poznańską [[Fort Winiary|Cytadelę]] – (''Fort Winiary'')]]
{{Osobny artykuł|Powstanie wielkopolskie 1794 roku|Powstanie wielkopolskie 1806 roku|Powstanie wielkopolskie 1848 roku}}
W pierwszym okresie pruskiego panowania, nowe władze dokonały integracji konurbacji w jeden organizm miejski oraz stworzyły podstawy do rozbudowy Poznania w kierunku zachodnim. Klęska [[Prusy (państwo)|Prus]] i zwycięskie [[powstanie wielkopolskie 1806 roku|powstanie]] w 1806 uczyniły Poznań jednym z głównych miast [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]]. Trwające jednak [[wojny napoleońskie]] nie sprzyjały rozwojowi miasta. Po klęsce [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] w wyniku ustaleń [[Kongres wiedeński|Kongresukongresu Wiedeńskiegowiedeńskiego]] Poznań znalazł się od 1815 roku ponownie pod [[Prusy (państwo)|pruskim]] panowaniem, tym razem jako stolica autonomicznego [[Wielkie Księstwo Poznańskie|Wielkiego Księstwa Poznańskiego]]. W tym samym roku miasto staje się stolicą rejencji [[Rejencja poznańska (1815–1920)|poznańskiej]] w Prowincji [[Prowincja Poznańska|Poznańskiej]], a trzy lata później powiatem grodzkim (''Stadtkreis''). W nowym ładzie [[Kongres wiedeński|pokongresowym]] Poznań stał się miastem frontowym Prus. W 1828 roku władze ustanowiły w mieście [[Twierdza Poznań|twierdzę]], która miałaby chronić Prusy przed atakiem ze wschodu. Podjęcie decyzji o fortyfikacji Poznania ukierunkowało jego rozwój aż do końca XIX w. Rozbudowę miasta podporządkowano funkcji obronnej – Poznań stał się miastem peryferyjnym, ominęły go procesy intensywnej urbanizacji i industrializacji. Powstałe wokół miasta fortyfikacje nie pozwalały na rozwój przestrzenny, a liczne tereny wewnątrz murów zarezerwowane były na cele wojskowe (koszary, place manewrowe, składy artylerii). Mimo formalnej autonomii regionu, polityka pruska prowadziła do wypierania ludności polskiej Poznania i [[Wielkie Księstwo Poznańskie|Wielkopolski]] z życia społecznego i gospodarczego. Wyrazem niezadowolenia społeczności polskiej było poparcie [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] w 1830 roku oraz zrywy zbrojne z [[Powstanie wielkopolskie 1846 roku|1846]] i [[Powstanie wielkopolskie 1848 roku|1848]] roku. W wyniku tego władze pruskie najpierw drastycznie ograniczyły autonomię a później w 1848 roku całkowicie ją zniosły. Poznań został stolicą [[Prowincja Poznańska|prowincji]].
 
Brak możliwości siłowej walki z zaborcą doprowadził do powstania nowego rodzaju oporu: [[praca organiczna|pracy organicznej]]. Polacy w celu przeciwdziałania wypieraniu ich z życia społecznego zaczęli się samoorganizować. Powstały organizacje kultywowania polskości czy rozwoju nauki. Z fundacji prywatnej lub społecznej powstawały nowoczesne instytucje publiczne, których władze pruskie nie mogły zapewnić lub celowo ograniczały Polakom do nich dostęp. W latach 1822–1828 z fundacji hrabiego [[Edward Raczyński (starszy)|Edwarda Raczyńskiego]] powstała [[Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu|pierwsza publiczna biblioteka]] na ziemiach zaboru pruskiego. Następnie w latach 1838–1842 utworzona przez Polaków [[Hotel Bazar w Poznaniu|Spółka Akcyjna Bazar]] zbudowała hotel, który był centrum polskiego życia społeczno-kulturalnego w Poznaniu. Wobec braku wyższego szkolnictwa w mieście w 1857 roku polska elita powołała do życia [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk]] prowadzące badania naukowe między innymi nad historią Polski. W związku z ograniczeniami dotyczącymi wystawiania polskich sztuk w Teatrze Miejskim w 1875 roku po długoletnich staraniach wybudowany został ze składek [[Teatr Polski w Poznaniu|Teatr Polski]].